-Салом ба СССР-и азиз! Дар шумораи гузашта Талбак Холов, сокини н.Рӯдакӣ дар баробари бархе аз проблемаҳои ноҳия, боз 1 масъалаи хеле муҳимро бардоштааст-корти ройгони нақлиёт барои нафақахӯрон ва имтиёздорон барои сафар дар автобусу троллейбусҳои пойтахт.    Воқеан ҳам чаро масъулони соҳаи нақлиёти ҷамъиятии пойтахт чунин тасмимро гирифтаанд ва дар асоси кадом таҳлилу тадқиқот ё пурсиши иҷтимоӣ? Чаро корти ройгон маҳз ба он нафароне дода мешавад, ки синашон ба 75 расидааст? Онҳое, ки пас аз 58 ва 63-солагӣ ба нафақа мебароянду шояд то 75 солагӣ умр набинанд, бояд чӣ кор кунанд? Пас мо, ки 67 солаем, ё одам нестем ё аз ин олам нестем?

Бурҳониддин Шоев, ш.Душанбе

Боби 1. Сафар аз Душанбе...

 06.06.2020. Соат ба вақти СССР 09:28 дақиқа. Бо аҳли эҷоди ҳафтаномаи СССР бо нияти истироҳату сайёҳат аз назди бинои “Шарқи озод” роҳ сӯйи Ҳисори шодмон пеш гирифтем. Сурудхонону шӯхикунон хастагии роҳро низ эҳсос накардем. Хоса вақте, ки “ХИДМАТГОР-РОНАНДАИ АСОСИЯМОН” САРДАБИР БУД! Дар наздикии деҳаи Шарора издиҳоми одамонро дида, ба сӯяшон рафтем. Инҷо “Мол-бозор”-и деҳаи Шарора будааст. 

А) Талхаи Озодӣ мекафад!!!

    06.06.2020. Соат ба вақти СССР 10:21 дақиқа. То ин дам  фикр мекардем, ки дар “Мол-бозор” савдогарон фақат ба фурӯши гову гӯсола, бузу гӯсфанд, мурғу хурӯс ва дигар ҳайвони хонагӣ банданд, аммо, не! Дар 1 тараф мардум ба харидуфурӯши ҳайвоноти хонагӣ, дар тарафи дигар ба маҳсули дасти деҳқон амсоли картошкаю пиёз, помидору бодиринг, тарбузу харбуза ва дигар анвои хӯрока машғул буданд. Ҳисси журналистӣ беқарорамон сохту аз пайи пурсидани нарху наво гардидем. Дар ҳақиқат инҷо нархҳо нисбат ба Душанбе арзонтар менамуд. Масалан, 1 кило картошка 3,5-3,8 сомонӣ, 3 кило помидор-10 сомонӣ, 1 дона тарбуз 8-10 сомонӣ, 1 кило пиёз 60 дирам...Нархҳоро дида, нафаре шӯхӣ кард, ки агар аз поинравии нархи пиёз радиои Озодӣ ҳафтаи пор ба таҳлӯка афтода бошад, ин ҳафта аз тарс мекафад. Зеро воқеан ҳам баракси чашминтизориҳои ин радиои “дӯсти Тоҷикистон” нарху наво дар мо поин мераваду меравад...

  Б) Ҳисор равед, мардум!!!

  Ҳисор макони таърихист ва табиати бойю ғанӣ дорад. Аз табиати воло, манзараҳои биҳиштосо, ҳавои тозаву беғубори Ҳисори шодмон як ҷаҳон лаззати маънавӣ бурдем. Мардуми ин шаҳр мардуми хоксору некгумонанд. Ҳарчанд аксари онҳо бо ниқобҳои муҳофизатӣ буданд, вале ҳеҷ кас аз коронавирус наметарсид. Онҳо хушу хурсанд ба назар мерасиданд ва парвои коронавирус ҳам надоштанд. Аҷибаш ин буд, ки дар Ҳисор расидан замон дигар коронавирус на ба ёдамон омаду на эҳсоси хатар намудем. Мардуми инҷо қариб ба куллӣ аз мардуми Душанбешаҳр фарқ мекарданд. Тасвири волои ҳисориҳоро намедонем чи гуна барои шумо хонандагони азиз рӯйи қоғаз орем. Ба чашми худ чизеро, ки набинед бовар намекунед. Зеро ҳатман ҷомаи тарсатонро кашида, Ҳисор равед!  Пушаймон намешавед!

  В) Мардуми меҳмоннавозу меҳнатдуст 

     06.06.2020. Соат ба вақти СССР 10:08 дақиқа. Ба маркази шаҳр расидан замон моро Ният Ҳаёт, масъули робита бо ҷомеа ва ВАО-и МИҲД ш.Ҳисор дидаву дигар “озод накарданд”. Аз боғу роғҳои Ҳисор дидан намуда, каме гелосу олуча низ чидем. Пештоз бояд гуфт, ки барфи аввалиапрелии ғайримунтазира, қариб ҳосили гелосро дар ин ноҳия пурра маҳв кардааст ва сабаби болоравии қимати гелос (ба бахти радиои Озодӣ) маҳз табиат аст, на ҳукумат, на деҳқон ва на вирус...

Дар гӯшаи боғе Ҳикматулло Азизов деҳқони асил ва полезикорро саргарми кор дидему бо эшон каме ҳамсуҳбат гаштем. Дар даст каланд ҷӯйҳои помидорро нарм  мекард. Ӯро марди ҳалиму меҳрубон дарёфтем, ки бо парвардаҳои помидор эҳтиёткорона муносибат доштӣ. Мудом таъкид менамуд, ки “эҳтиёт кунед, мабодо помидорҳоро зер накунед! Он ризқу рузии инсон аст!”. 

Амаки Ҳикматулло мегӯяд, ки аз кор кардан дар сари замин ҳаловати маънавӣ мебарад.  “Ман худ ошпазам, вале боғчакорӣ низ мекунам. Помидору бодиринг ва картошкаю пиёз ба муҳаббати деҳқон ниёз доранд. Гирди онҳоро нарм сохта, мудом обашон медиҳӣ то ҳосили фаровон ба даст орӣ”- таъкид мекард ҳамсуҳбати мо. Дар гӯшаи сояе чойю нон ва каме мева дошту моро ба сари 1 пиёла чой хонд. -Аз заҳмати дасти деҳқони асил нуши ҷон намудан гуворост-гуфта, ҳамкорамон Шералӣ 1 чойник чой ва 2 нони деҳқонро ба 1 дам фурӯ бурду моро ғамину бобои Ҳикматуллоро шод кард...Деҳқонон дӯст доранд, ки шаҳриён бо ишон сари 1 хон шинанд!

Г) Телефон зарар диду айнак гум шуд

   06.06.2020. Соат ба вақти СССР 11:19 дақиқа. Бародари азиз Ният Ҳаёт моро меҳмони худ карда, ба ошхонае бо номи “Ситора” даъват намуданд. Лаззати дастпухти ошпазони ин ошхонаи номдорро намешавад бо навиштан баён кард. Хӯрокҳои хеле олӣ! Дасташон дардро набинад. Инҷо ҳам моро бо қулфинайу мармиҷон, зардолую шафтолу, гелосу себу олу, тарбузу харбуза зиёфат намуданд. Моҳӣ ва чӯҷаи хонагӣ, ки таомҳои урфии ин ошхонаанд, хеле болаззаттар аз ресторанҳои пойтахтанд. Дар назди ҳавзи об нишаста суҳбаткунон мева мехурдем. Чун ҳарвақта шӯхиҳои акаи Идибек болои лаззати меваҳо лаззати дигар зам мекард. Ҳама саргарми ҳазлу мутояба будем, ки духтарон Ситораву Омирона Шералии “қаҳрамони сари хони деҳқон”-ро ба ҳавзи пур аз об партофтанд. Ана, акнун обпошиву оббозиро бубин. Телефони Ситора аз об зарар диду Шералӣ айнакашро дар оби ҳавз гум кард. Вале хандаҳои самимӣ шухиҳои намакин ва насиҳатҳои Ҷамилабону Ҳусейнова ва Сайёфи Мизроб дар хотираҳо то дер боз нақш хоҳанд баст (воқеан ҳам мо бовар кардем, ки сардабир ғайр аз супоришоти қатъии редаксионӣ шӯхӣ ҳам мекардаанд!)... 

1 ҷаҳон сипос ба акои Ният Ҳаёт, ки чунин лаҳзаҳои хушу гувороро тақдими мо сохтанд!

Боби 2. Бозгашт ба Душанбе

  06.06.2020. Соат ба вақти СССР 14:38 дақиқа. Роҳи бозгашт ба Душанбе низ фаромӯшнашуданӣ буд. Аз фурӯшандагони сари роҳ тарбузу харбуза, гелосу помидор харида, ба Душанбе савғо овардем. Муҳимтар аз ҳама устод Сайёф моро дар бозгашт ба зиёрати мазори устоди марҳум Акбар Саттор, ки дар қабристони деҳаи Мортеппа дафн гардидаанд, бурданд. Онҷо устод аз хизматҳои шоёни устод Акбари Саттор ёдовар шуда, лаҳзаҳои хушу хотирмонро аз ҳаёти устод нақл намуданд. Баъди дуову фотиҳа дар мазори устод, ки Исмоил худро чун эшони асил муаррифӣ намуд, сӯи пойтахти зебоямон Душанбе раҳсипор гардида, соати 15:38 дақиқа ба пойтахт расидем. Ба қавле тим-билдингамон хуш гузашту таҷрибаи гузоришнависиро низ машқ кардем, ки хонанда аз ин репортаж ба мо баҳо хоҳад дод. Мо Метавонем!

Исмоилҷон Маликов, Омирона Достиева, Шералӣ Давлатов, Ситора Сафарова, СССР

(ё ба радиои амрикоӣ кӣ иҷозат додааст, ки беш аз якуним миллион сокини Кӯлоби бостониро таҳқир созад?)

Файзуллоҷон Сафаров, сокини ш.Душанбе ва устоди ДМТ ба идораи редаксия меҳмон шуда, гуфт, ки дар Аврупо ҷавонон вақтии холи хешро танҳо дар мутолиаи китобҳо сарфа менамоянд. 

   - Аммо дар мо чӣ? Ҷавонони мо вақте, ки дар дасташон китобро мегиранд фишорашон ба боло мехезад. Ман чандин маротиба бо ин гуна ҷавонон ру ба ру шуда аз онҳо мепурсам, ки барои чӣ ба китоб хондан шавқ надоред, охир китоб ояндаи дурахшони шумо мегардад. Аммо дар ҷавоб мегуянд, ки мо хонем ҳам дар оянда ҷойи кор пайдо карда наметавонем ва агар ҷойи корам, ки ёфтем, солҳои зиёд кор кунем ҳам маоши хуб намедиҳанд. Ҷавонони мо ҳадафашон танҳо дар зан гирифтан, мошини нав харидан, худ намоишдиҳиву пулдорӣ аст. Ҳар нафаре, ки ҳадафи зиндагиашро танҳо дар пул гузорад, шикаст мехурад.

12 июни соли 1936 дар тамоми матбуоти Иттиҳоди Шӯравӣ лоиҳаи Сарқонуни нав, ки бо Сарқонуни сталинӣ маъруф аст, барои муҳокимаи мардумӣ рӯи чоп омад. Ин дуввумин Сарқонун дар СССР ба шумор рафта, дар он як қатор дигаргуниҳои ҷиддӣ дар ҷомеаи шӯравӣ роҳандозӣ гардиданд. Муҳокимаи Сарқонуни нав 6 моҳи расо идома дошта, дар муҳокимаи он барои аввалин бор 75 млн нафар аҳолӣ ширкат варзиданд. Ба комиссияи Сарқонун 1,5 млн пешниҳодот, иловаҳо ва таҳрирот ироа гашта, ҳамаи онҳо низ дар матбуоти даврӣ нашр гардиданд. Албатта пешниҳодот, ки ба сиёсати ҳизби болшевикӣ мухолиф буданд (аз қабили иҷозаи моликияти хусусӣ ва барҳам додани колхозҳо) нашр намегардиданд ва дар бойгони зери тамғаи “тақризи душманона” нигаҳдорӣ мешуданд. 

Зеркомиссиюн

7 феврали соли 1935 Кумитаи Иҷроияи Марказӣ (КИМ) комиссияи Конститутсиониро бо сарварии Котиби КМ ВКП(б) Иосиф Сталин ва 12 зеркомиссиони онро таъсис дод. Бо ин кор дар аввалин кишвари Шӯроҳо дигаргунии ҷиддии сиёсӣ қабули Сарқонуни нави кишвар оғоз гардид. Сарқонуни нав ба андешаи муаллифонаш мебоист як давраи ҷиддии таърихи ҳукумати Шӯравӣ, яъне сохтмони сотсиализмро дар як кишвар инъикос мекард.                                                                                                               

Худи Сталин бевосита дар кори қабули Сарқонун ширкат варзид ва бархе Бухаринро низ муалифи қисми асосии матни Сарқонуни нав меҳисобанд. Сарқонуни нав дар Иттиҳоди Шӯравӣ 6 декабри соли 1936 қабул карда шуд ва 7 декабр матни пурраи он расман дар нашрияи “Известия”-и КИМ таҳти рақами 283 чоп гардид. Сарқонуни нав бори аввал дар таърихи ҳукумати Шӯроҳо ба ҳамаи шаҳрвандон ҳуқуқи баробари интихоботи муҳаё кард. Ва овоздиҳиро низ пинҳонӣ намуд. Ба ҳамаи шаҳрвандон ҳуқуқ ба меҳнат ва истироҳат, таъминоти моддӣ дар пирӣ ва беморӣ, ҳуқуқ ба гирифтани маълумоти олӣ дода шуд. Инчунин озодии виҷдон, сухан, матбуот, ҷамъомаду гирдиҳамоиҳо, масунияти шахсият ва сирри мукотиба эълон карда шуд.

Тағйири принсипҳо 

Сарқонуни нав аз 13 боб ва 146 модда иборат буд. Сарқонуни пешии Иттиҳоди Шӯравӣ, ки соли 1924 қабул гардида буд банди махсуси диктотураи пролетариатро доро ва бо ин роҳ танҳо коргару деҳқонро соҳибмулк медонист

11.06.1918. Ҳаракати миллии қазоқон "Алаш" тамоми эъломияҳои ҳукумати Шӯравиро дар қаламрави Қазоқистон ғайри қонунӣ эълон намуд.

11.06.1918. Дар Русияи Шӯравӣ бо қарори КМИ кумитаҳои камбағалони деҳот (комбедҳо) таъсис дода шуданд. Ин кумитаҳо асоситарин такягоҳи диктатураи пролетариат дар деҳот маҳсуб меёфтанд.

11.06.1925. Дар СССР қарори Кумитаи Марказии Иҷроя ва ШКХ бобати Дастуруламали нави Парчамҳои сурхи инқилобии ҷузъу томҳои Артиши Сурхи Коргару-Деҳқонӣ ба тасвиб расид. Тибқи ин қарор дар тамоми ҷузъу томҳои Артиши Сурх намунаи ягонаи парчам роҳандозӣ гардид.

12.06.1929. Дар пойтахти СССР шаҳри Маскав Анҷумани умумииттиҳодии бехудоён-атеистон ба кори худ шурӯ кард.

12.06.1936. Дар матбуоти СССР лоиҳаи Сарқонуни нав, барои муҳокимаи умумихалқӣ нашр карда шуд. Ин Сарқонун, ки бо Сарқонуни сталинӣ маъруф аст, дар замони худ яке аз демократитарин ба шумор мерафт ва тағйироти зиёде дар системи сиёсӣ ва интихоботии шӯравӣ роҳандозӣ намуд. 

12.06.1951. Дар СССР собиқ вазири бехатарии давлатӣ генерал В. Абакумов ба ҳабс гирифта шуд.

12.06.1989. Роҳбари СССР Михаил Горбачев ва канслери Олмони Ғарбӣ Ҳелмут Кол дар шаҳри Бон ҳуҷҷатеро имзо карданд, ки тибқи он, тамоми кишварҳои аврупоӣ худашон тасмим мегирифтанд аз кадом системаи сиёсӣ пайравӣ кунанд.

12.06.1990. Анҷумани вакилони мардумии РСФСР Эъломияии соҳибистиқлолии давлатии Русияро қабул кард. Ин рӯз дар Русия, чун Рӯзи истиқлолият ҳамасола ҷашн гирифта мешавад.

13.06.1918. Дар Русияи Шӯравӣ бо қарори ШКХ, Шӯрои ҳарбии инқилобӣ (Реввоенсовет) таъсис дода шуд. Вазифаи асосии ин ниҳоди навтаъсис, роҳбарӣ ба мубориза алайҳи шӯриши корпуси чехословакӣ ба шумор мерафт.

13.06.1988. Пленуми Суди олии СССР, ҳукми додгоҳии корҳои ҷиноии Зиновев, Каменев, Пятаков ва Радекро, ки соли 1936 ва 1937 паррондашуда буданд, бекор кард.