Садҳо коргар таҳти назорати кормандони НКВД ва НКГБ, қасрҳои вайроншуда ва тороҷгардидаи Қримро барқарор намуданд. Бо ин кор, Сталин мехост ба иттифоқчиён имконоти СССР ро, бобати барқарорсозии харобиҳои баъдиҷангӣ намоиш диҳад. Аз Маскав ба Қрим бо қатораҳо ҷиҳоз, қолинҳо, матоъҳои деворӣ, зарфҳои гаронқимати хӯрокхурӣ ва ғ., оварда шуданд. Ба қасри Ливадий, ки макони асосии гуфтушунидҳо интихоб гардида буд, 2500 коргар ирсол карда шуд. Тамоми аҳолии маҳаллӣ дар ҳудуди 30 км кӯчонида шуд ва аз ин минтақа тамоми асирони немисро низ берун карданд. Инчунин роҳҳои вурудӣ ба Ялта барқарор карда шуданд. Дар соҳили ҷанубии Баҳри сиёҳ ҳалқаи муҳофизатии сегона аз киштиҳои ҳарбӣ ва 300 тайёра мустақар карда шуд. Маҳалли баргузории конфронс, шабонарӯзӣ бо ҳалқаи дугонаи муҳофизатӣ назораӣ мешуд ва шабона ба он, ҳалқаи саввум изофа мегардид. Умуман, барои баргузории конфронс тамоми ҷузъиёт ба инобат гирифта шуда буд. Ҳатто макони будубошӣ Рузвелт бо ранги дӯстдоштааш осмонии кабуд оро дода шуд. Ногуфта намонад, ки Черчил чандон моили рафтан ба Қрим набуд. Ӯ гумон мекард, ки онҷо харобазор аст ва вабо ҳукмронӣ дорад. Аммо дар рӯзи аввали омаданаш аз тозагӣ, зебогии табиат ва меҳмоннавозии русӣ ҳайратзада гардид. Сарвазири Англия, таасуроти худро баъдан дар ёддоштҳояш қайд карда буд.
Барои омадани Рузвелт ба Қрим, амрикоиҳо тайёраи махсуси ҷаҳор муҳаррикаи "Дуглас Skymaster VC- 54C ро омода карданд, ки "Гови муқаддас" номгузорӣ гардид. Ин тайра бо ҷои хоб, лифт барои фуровардан ва баровардани аробачаи маъюбии президент, радиотелефон барои алоқа бо сарнишинони тайёра муҷаҳҳаз гардида буд. Рузвелтро дар ин сафар, духтараш Анна Беттигер ҳамроҳӣ мекард. Черчил низ бо ҳамроҳии духтараш Сара бо ҳамингуна тайёра, танҳо бо нишонаҳои кишвари худаш ба Қрим омад. Сталин бошад бо қатора роҳии Қрим гардид ва бо вуҷуди ин, аввалиншуда ба Ялта омад. Аммо бо далоили тактикӣ, худаш барои истиқбли Рузвелт ва Черчил ба майдони ҳавоӣ нарафт ва ин корро ба Молотов вогузор намуд. Рузвелт аз ин кори Сталин изҳори норизоятӣ кард ва рӯи рӯст ба Сталин эрод гирифт. Сталин бошад боз шӯхиомез посух дод, ки иттифоқчиён низ дар ифтитоҳи фронти дуввум дар Аврупо чандон шитоб накарданд ва ӯ низ ҳақ дорад шитоб накунад. Барои тақвияти суханони худ, роҳбари СССР ба аввалин дидори расмӣ низ дидаву дониста дертар омад. Нишастҳои конфронси Ялта дар фазои ором баргузор шуданд, гарчи ҳар кадом аз тараҷфҳо, ҳадафҳои худро дунбол мекарданд. Барои Рузвелт, таъсиси СММ ҳамчун як ниҳоди байналмилалӣ барои пешгирии ҷанги нави ҷаҳонӣ аҳамияти вежа дошт. Аммо пеш аз ҳама, президенти ИМА мехост итминон пайдо кунад, ки Сталин ба ваъдаааш бобати кумак ба ИМА дар ҷанг бо Япония содиқ мемонад ё не. Тибқи назари таҳлилгарони амрикоӣ, бе кумаки СССР ҷанги ИМА бо Япония метавонист 2 сол тӯл кашад ва ҷони 200 ҳазор сарбози амроикоиро бигирад. Рузвелт ният дошт, аз ҳисоби артиши шӯравӣ талафоти худро камтар кунад.
Фотиҳаи Олмон
Ғолибони ҷанг ин бор қарор доданд барои ҳамеша фикри ҳукумати ҷаҳониро аз майнаи немис дур кунанд. Дар конфронси Ялта ба таъбире "фотиҳаи" Олмон хонда шуд. Иттифоқчиён қарор доданд ҳам ниҳодҳои давлатии гитлерӣ ва ҳам сохти давлатии ҷумҳурии Веймериро аз миён бардорад. Сталин, Черчил ва Рузвелт ба хулосае омаданад, ки Олмонро ба қисматҳои ҷудогона тақсимбандӣ намоянд ва ҳар кадом аз ин кишварҳо мебоист ҳудуди муаяни онро ишғол ва идора мекард. Фаронса низ ба ин идоракунӣ ҷалб карда шуд ва қисмате аз Олмонро соҳиб гардид. Пойтахти кишвар Берлин ба 4 қисм тақсим карда шуд ва ҳар кишваре қисмате аз онро соҳиб гардид. Қисмате аз ҳудуди шарқии Олмон ба Полша ва СССР ҳамроҳ карда шуд ва немисҳо бори дуввум ба пардохти репаратсияҳо муввазаф гардиданд. Сталин пешниҳод намуд маблағи умумии репаратсияҳоро барои немисҳо 20 млрд доллар муқаррар кунанд ва аз ин маблағ 10 млрд доллар бояд ба Иттиҳоди Шӯравӣ, чун кишвари дар шикасти Олмон аз ҳама саҳмгузор ва аз истилои олмонӣ бештар зарардида, пардохт гардад. Тибқи стенограммаи конфронс Рузвелт ва Черчил бо каме таъғиротҳои ҷузъӣ бо пешниҳоди рощбари СССР розӣ шуданд.Бояд қайд кард, ки 10 млрд доллар (он шабу рӯз ин маблағ баробар ба 10 тонна тилло буд) танҳо 8% и хароҷоти зарарҳои бевоситаи СССР ро ташкил медод. Ҳаҷм умумии зарари дидаи СССР дар натиҷаи ҷанг бошад 2 569 млрд рублро ташкил медод, ки ин маблағ 2,8% зарари дидаи СССР ро мепӯшониду халос.
Меҳрубон Салимшоев,
муаррихи СССР
Тел.: 937-77-66-30
