Фидел Кастро: Коменданте

Чоршанбе, Фев 03 2021

Смесители для душа и ванны
Детские игрушки, развивающие игры

Принт

Фидел Кастро, ки дар тамоми дунё бо тахаллуси “Коменданте” маъруф аст, зиёда аз 50 сол зимоми қудратро дар Куба дар даст дошт. Бобати зиндагӣ ва фаъолияти сиёсии ӯ зиёд навиштаанд, вале ба Кастро баҳои воқеъӣ додан бисёр душвор аст, чаро ки як қисмати ҷомеаи башарӣ ӯро қаҳрамон ва як қисмати дигар-хунхортарин диктатори башарият меҳисобанд. Аммо 1 нукта побарҷост: мисли Сталини “диктатор” ӯ бо кисаи тиҳӣ ва сурат-ҳисобҳои хориҷӣ дунёро тарк гуфт...

Адвокати халқӣ

Фидел Кастро 13 августи соли 1926 дар шаҳраки Бирани Куба дар оилаи заминдори хурд ба дунё омадааст. Волидайни Кастро, ки худ одамони дарснохонда буданд, мекӯшиданд, ки фарзандонашон омӯзиши шоиста бигиранд. Фидел ва бародаронаш омӯзиши худро дар интернати католикии шаҳри Сантяго шуруъ карданд. Баъди чанде Фидел ба коллеҷи иезуитӣ-мазҳабии Белен дар Гавана шомил шуда, дар ин ҷо бо истеъдод ва ҳуши фавқуллодааш шӯҳрати ҳамагонӣ касб кард. Кастрои ҷавон ба варзиш низ рағбат дошт ва соли 1944 ӯро беҳтарин варзишгарӣ коллеҷ эътироф карданд. Фидел Кастро баъди хатми коллеҷ ба факултаи ҳуқуқи Донишгоҳи Гавана дохил шуда, соли 1950 онро бо муваффақият хатм намуд. Пас аз хатми донишгоҳ, Фидел ба аспирантура шомил гардид ва сипас рисолаи илмиашро дифоъ намуда, доктори ҳуқуқ шуд. Роҳбари ояндаи Куба маҳз дар даврони донишҷӯяш бо адабиёти инқилобӣ ошно гардида, мутолиаи ин китобҳо дар ӯ рӯҳияи инқилобгароиро бедор намуд.

Мегӯянд, ки он замон Фидели ҷавон ба коммунистон алоқае надошт, аммо тайёр буд ба сафи онҳо бипайвандад, агар ӯро “Сталини худ” кунанд. Фидел Кастро баъди хатми таҳсил бюрои адвокатии худашро таъсис дода, бештар ба мардуми фақир ва камбизот хизмати ҳуқуқӣ мерасонд. Комендантеи оянда аксар вақт ба мардуми камбизоат ройгон хизмати ҳуқуқӣ мерасонид ва миёни мардум бо лақаби “адвокати халқӣ” маъруф буд.

Ифротӣ ва Инқилоб

Фаъолияти сиёсии Фидел Кастро баъди хатми таҳсилаш оғоз гардид. Дар аввали солҳои 50-ум Фидели ҷавон ба Ҳизби халқии Куба (Ортодоксҳо) пайваст ва фаъолияти сиёсиашро оғоз кард. Соли 1952 дар Куба интихоботи парлумонӣ баргузор шуда, Ҳизби халқии Куба ҳам дар ин интихобот ширкат варзид. Номзадии Кастро аз ҷониби ҳизби Ортодоксҳо барои вуруд ба парлумон мавриди баррасӣ қарор дода шуд, аммо роҳбарияти олии ҳизбӣ номзадии ӯро ба хотири ифротгароиаш тасвиб накард.

Моҳи марти соли соли 1952 генерал Фулхесио Батиста қудрати сиёсиро ғасб кард. Табадуллоти ҳарбиён, Кастрои ҷавонро ба миёни майдони муқбориза кашид ва ӯ гурӯҳи хурдеро созмон дода, ба казармаҳои Артиши Батиста ҳамла кард. Ин воқеа, 26 июли соли 1953 рух дод. Дар ин рӯз гурӯҳи Кастро ба казармаҳои Монкадои артиш дар шаҳри Сантяго де Кубо ҳамла кард. Аммо ҳамлаи инқилобиён ба нокомӣ дучор шуд ва ҳукуматдорон гурӯҳи Кастроро торумор карданд. Худи Фидел асир гирифта шуда, ӯро дар додгоҳи трибунали ҳарбӣ ба 15 соли зиндон маҳкум намуданд. Кастро дар додгоҳ баромади оташине карда, гуфт “Таърих маро сафед хоҳад кард”. Бо вуҷуди ин, Кастро танҳо 3 сол дар зиндон монд. Ҳукумати Батиста маҷбур шуд моҳи майи соли 1956 зери фишори мардумӣ ӯро озод кунад ва Фидел ба Мексика ҳиҷрат кард.

Фидел ва Че

Дар Мексика Фидел ва бародараш Раул гурӯҳи нави инқилобиро бо номи “Ҳаракати 26 июл” таъсис доданд. Дар Мексика Раул бо инқилобчии аргентинатабор Эрнесто Че Гевара ошно шуда, баъди чанде Гевараро ба Фидел муаррифӣ кард.

Ин ду дар ҳамон дидори аввалин ба таъбире “ба ҳам маъқул шуданд” ва миёни онҳо риштаи мустаҳками дустӣ барқарор гардид. Ин риштаи дӯстӣ то марги Че ҳеҷ гоҳ қатъ нашуд.

Баъди чанде тамрину омодагӣ Фидел бо гурӯҳаш, ки Гевара ҳам ба он ҳамроҳ гардида буд, киштиеро бо номи “Гранма” харидорӣ карда, озими Куба гардид. Гӯруҳи нави Кастро аз 82 нафар иборат буд. Че Гевара дар гурӯҳ вазифаи табибро дошт. Аммо кори Кастро дар оғоз боз омад накард. Артиши Батиста аз омадани киштӣ хабардор гашта, соҳилро дидбонӣ мекард. “Гранма” билохира дар ҷои ноқулайе ба соҳил наздик шуду инқилобиён бо душворӣ тавонистанд ба хушкӣ бирасанд. Дар ҷамъ аз “Гранма” 82 нафар, ки саропо тар ва рӯҳафтода буданд, дар вилояти Орентои Куба фуруд омаданд. Баъди чанде гурӯҳ дар наздикиҳои кӯҳҳои Серра Маэстро ба камини ҳарбиён меафтад ва аз 82 нафар танҳо 15 нафар зинда мемонанд.Фидел, Че ва Раул бо 12 ҷангии дигар аз ин набард ҷон ба саломат бурда, дар кӯҳҳои Серра Маэстро паноҳ оварданд. Бо вуҷуди ин, Фидел бо ин 14 тан муборизаи чирикиро алайҳи Артиши Батиста оғоз кард.

Ҷазираи Озодӣ

Баъди чанде Фидел ва ёронаш тавонистанд муборизаи чирикиро ба дигар манотиқи Куба интиқол диҳанд ва бар артиши 40 000 нафараи Батиста, ки бо силоҳи пешрафтаи амрикоӣ мусаллаҳ буд, пирӯз шаванд. Пирӯзии Фиделро барҳақ, яке аз бузургтарин пирӯзиҳои ҷанги чирикии асри ХХ унвон кардаанд. Билохира 1 январи соли 1959 нерӯҳи Фидел пойтахти Куба, шаҳри Гаванаро ишғол намуда, ҳукумати нави инқилобиро созмон доданд. Албатта дар оғоз маълум набуд, ки инқилобиёни Куба кадом роҳро интихоб мекунанд. Масъала соли 1961 равшан шуд. Дар ин сол Кастро эълон кард, ки кишвараш бо роҳи сотсиалистӣ хоҳад рафт. Фидел ва ҳаммаслаконаш, “Ҳаракати 26 июл”-ро ба Ҳизби коммунистии Куба табдил доданд ва тамоми ҳаракату ҳизбҳои дигар дар ин кишвар мамнӯъ эълон шуданд. Куба аввалин кишвари сотсиалистӣ дар нимкурраи Ғарбӣ гардид ва ҷазираи Озодӣ ном гирифт.

Кастро модели марксистӣ-ленинии рушдро интихоб кард ва дар Куба ислоҳоти сотсиалистӣ роҳандозӣ шуд. Иқтисод зери назорати давлат қарор гирифт. Дар ин кишвар, дар соҳаи иҷтимоӣ низ дастовардҳои назаррас амалӣ гардиданд. Куба хусусан дар соҳаи маориф ва тандурустӣ рушди бесобиқа дошт. Дар ҷазираи Озодӣ омӯзиш ва тибб бе пул шуданду Кастро тавонист дар оғози солҳои 60-ум бесаводиро куллан дар маҳв кунад, ки дастоварди бузурге дар таърихи ин кишвари фақир ва бесавод ба шумор мерафт. Барои мисол, дар оғози асри ХХI Бонки ҷаҳонӣ дар Амрикои Лотинӣ таҳқиқотеро роҳандозӣ намуд ва ин таҳқиқот нишон дод, ки Куба дар соҳаи риёзӣ ва илмҳои дақиқ дар Амрикои Лотинӣ ҷои аввалро ишғол мекунад.

Судури инқилоб

Фидел Кастро ва дӯсташ Че Гевара ба пирӯзии инқилоби ҷаҳонӣ боварӣ доштанд ва дар сиёсатӣ давлатиашон ҳам инро баръало намоиш медоданд. Бо умеди сарнагунии империализми ҷаҳонӣ, Фидел ва Че ташкилотҳои инқилобиро дар сар то сари ҷаҳон дастгирӣ карданд. Ҷангиёни ҷазираи Озодӣ бо сарварии Че дар Чили, Никарагуа, Ангола ва Гренада фаъолият доштанд. Кастро инчунин нерӯҳояшро дар ҷанги “Рӯзи вопасин” ба кӯмаки фаластиниён ҳам фиристод. Дар майдони сиёсат ҳам кишвар муваффақ буд ва Куба ба Ҳаракати напайвастан шомил гашта, миёни кишварҳои дар ҳоли рушд, соҳиби эътибори хосае гардид. Соли 1967 Че Гевара кӯшиш кард дар Боливия низ инқилоб кунад, аммо ин кӯшиш бе натиҷа анҷом гирифту дӯсти Фидел он ҷо ба қатл расид. Қатли Че судури инқилобро аз Куба мутаваққиф кард ва Фидел сохтмони сотсиализмро дар як кишвар оғоз намуд.

Муборизи тоҷики Кастро

Фидел Кастро дар ҳақиқат муборизи матин ба шумор мерафт ва душманонаш низ инро эътироф мекарданд. Амрикоиҳо аз ҳамон рӯзи сари қудрат омадани ӯ, дар паи аз байн бурданаш буданд ва сӯиқасди зиёде ба ҷонаш карданд. Тибқи гуфтаи яке аз муҳофизони Кастро, Хуан Рейналдо Санчес ба ҷони коменданте то 200 сӯиқасд роҳандозӣ гардида буд. Тибқи иддаои ВАО бошанд, бо ҷони Фидел наздики 600 сӯиқасд роҳандозӣ шудааст. Аммо ҳеҷ як аз онҳо ба натиҷа нарасиданд, зеро Кастро ҷондорони бовафо ва корозмудае дошт. Воқеан ҳам, яке аз муҳофизон-телехҳои Кастро аз Артиши шӯравӣ 1 тоҷики кӯлобие низ буд, ки дар пиронсолӣ дар ин шаҳри бостонӣ умри фақиру камбағалонае дошт. Ва агар фурсат ва тақдир даст дод, мо ҳатман дар бораи ӯ хоҳем навишт. Фидел Кастро соли 2016 дар синни 90 солагӣ, бо марги табиӣ ва кисаи тиҳӣ... аз олам чашм пӯшид.

Меҳрубон Салимшоев,

муаррихи СССР

Тел.: 937-77-66-30