ТОҶИКИСТОНИ СОВЕТӢ

Чоршанбе, Дек 08 2021

Смесители для душа и ванны
Детские игрушки, развивающие игры

Принт

ИБТИДО

Ба андешаи ағлаби муаррихони садаи бисти тоҷик Инқилоби буржуазию демократии солҳои 1905 – 1907 ва Инқилоби феврали соли 1917 дар Россия шууру синфи заҳматкаши тоҷикро бедор кард ва он ба болоравии ҳаракати инқилобӣ дар Тоҷикистон мусоидат намуд.

Соли 1916 дар шаҳри бостонии Хуҷанд шӯриши халқии зиддифеодалӣ ва зиддимустамликадорӣ оғоз ёфта, ба зуди дар тамоми Осиёи Миёна ва Қазоқистон паҳн гардид. Ғалабаи Инқилоби Октябр дар Россия такони пурқуввате буд ба ҳаракати инқилобии заҳматкашони Туркистон.

ИНҚИЛОБ

Дар охири соли 1917 – ибтидои соли 1918 Ҳокимияти Советӣ дар навоҳии шимоли Тоҷикистон барпо карда шуд. Соли 1918 дар Помир ревком (кумитаи инқилобӣ) ба вуҷуд омад. Дар охири моҳи августи соли 1920 Ҳизби Коммунистии Бухоро (РХСБ) ташкил шуд.

Дар Бухорои Шарқӣ (ҳудуди ҳозираи ноҳияҳои марказӣ ва ҷанубии Тоҷикистон) Ҳокимияти Советӣ танҳо моҳи майи соли 1921 ғалаба кард.

Бо барпо шудани Ҳокимияти Советӣ дар ҳудуди Осиёи Миёна бо дастгирии империалистони хориҷӣ дастаҳои босмачиён амалиёт сар карданд. Онҳо болшевикон, комсомолон, фаъолон ва ҳар як шахсеро, ки Ҳокимияти Советиро дастгирӣ мекард, ваҳшиёна мекуштанд. Тамоми халқ ба муборизаи зидди босмачиён бархост ва дар миёнаи соли 1926 дар ҳудуди кишвар ба ҳаракати босмачигарӣ хотима дода шуд.

РАСС ТОҶИКИСТОН

14 октябри соли 1924 дар натиҷаи таъиноти ҳудуди миллию давлатии ҷумҳуриҳои советии Осиёи Миёна РАСС Тоҷикистон (дар ҳайати РСС Ӯзбекистон) созмон ёфт. Вилояти Махсуси Помир, ки пештар ба ҳайати РАСС Туркистон шомил буд, ба Вилояти Автономии Бадахшони Кӯҳӣ табдил дода шуд ва мувофиқи қарори Президиуми Комитети Иҷроияи Марказии СССР аз 2 январи соли 1925 ба ҳайси РАСС Тоҷикистон дохил гардид.

Ба ҷумҳурии ҷавони Тоҷикистон, ки вориси иқтисодиёт ва маданияти қафомондаи давраи собиқа шуда буд, муяссар гардид, ки марҳалаи капиталистии тараққиётро аз сар нагузаронда, ба роҳи дигаргунсозии сотсиалистии ҷамъият қадам ниҳад.

Съезди 1 – уми муассисони Советҳои Тоҷикистон (декабри 1926) дар бораи миллӣ кунондани замин ва об, озодии занон, таълими умумӣ ва ғайра қарорҳо қабул кард.

Солҳои 1925 – 1926 дар уезди Хуҷанд, ки дар ҳайати РСС Ӯзбекистон буд, ислоҳоти обу замин гузаронда шуд. Дар солҳои 1926 - 1929 дараҷаи пешазҷангии хоҷагии қишлоқ, барқарор гардид. Дар соҳаи пахтакорӣ пешравиҳои назаррас ба даст омаданд, бунёди саноати сотсиалистӣ гузошта шуд.

Моҳи сентябри соли 1929 уезди Хуҷанд ба ҳайати РАСС Тоҷикистон дохил карда шуд. Съезди 3 – юми фавқулодаи Советҳои Тоҷикистон 16 октябр дар бораи ба ҷумҳурии иттифоқӣ табдил додани РАСС Тоҷикистон Декларатсия қабул гардид.

РСС ТОҶИКИСТОН

5 декабри соли 1929 Комитети Иҷроияи Марказии СССР қарор кард, ки шартномаи оид ба таъсиси СССР ба РСС Тоҷикистон дахл дорад. Тоҷикистон ихтиёрӣ ба ҳайати СССР шомил шуд. Ташкилоти ҳизбии вилоятии Тоҷикистон ба ПК(б) Тоҷикистон табдил дода шуд. Съезди 1 – уми ПК(б) Тоҷикистон оид ба сохтмони хоҷагӣ ва маданӣ дар ҷумҳурӣ қарорҳои муҳим қабул кард.

Дар панҷсолаҳои пешазҷангӣ дар Тоҷикистон сохтмони сотсиалистӣ басо авҷ гирифт, индустронӣ асосан ба анҷом расид. Саноати сабук ва баъзе соҳаҳои саноати вазнин тараққӣ кард. Синфи коргар ба вуҷуд омад ва шумораи коргарон босуръат афзуд. Инчунин азнавсозии сотсиалистии хоҷагии қишлоқ ба амал омад.

Аз охири соли 1929 дар навоҳии пахтакор ҳаракати оммавии колхозӣ авҷ гирифт ва минбаъд дар ноҳияҳои ғаллакор ва чорводор низ ҷорӣ шуд. Дар ин давра меҳнаткашони Тоҷикистон бо ҳамкории дигар халқҳои СССР дар як муддати кӯтоҳи таърихӣ ҷамъияти сотсиалистиро асосан бунёд карданд.

Умар АЛӢ

1.12.2021