(Мулоҳизаҳо  доир ба мақолаи сардабири газетаи СССР-«Стоп!»)

Дар ҳақиқат, ба забони имрӯзаи мо калимасозию ҷумлабандиҳои зиёди пурғалат ворид шудааст. Сабабаш дар он аст, ки дар баробари донишмандони соҳаи забон шахсони тасодуфӣ низ ба сари қудрат омадаанд.    

   Аввало, ҷавоб ба калимаҳои «кент», «кант», «қанд». Шакли дурусти ин калима «канд» аст, ки шаҳр, макони зистро мефаҳмонад. Самарканд (шаҳри босамар) Панҷканд (панҷшаҳр) Бухорканд (шаҳри бухордор (газдор), Чочканд, Ботканд… шакли дурусти навиштан аст. Баъди ишғоли бегонагон ба ин калимаҳо тағйирот ворид карданд: Самарқанд (ҳол он ки дар забони форсӣ харфи «қ» вуҷуд надорад) Чочканд-Тошкент шуд. Левакант аслан Ливоканд асту туркзабонҳо онро Қурғонтеппа номгузорӣ карданд. Ливоканд, яъне шаҳр ё қалъаи байрақдор.

   Доир ба садоноки «ӯ» қайд карданиям, ки ин садонок дар забони тоҷикӣ вуҷуд дорад ва онро садоноки «устувор» ҳам мегӯянд. Дар шеършиносӣ онро садоноки «дароз» (-) мегӯянд. Агар ин садонок  набошад, маънои бисёр калимаҳо фаҳмида намешавад. Мисол: мур-мӯр, куш-кӯш, сум-сӯм, гур-гӯр… 

   Дар кадом калимаҳо «ӯ» навиштан даркор? Пешниҳод мекунам, ки дар калимаҳое, ки «у» талаффуз карда мешавад (дар шеваи ҷануб) «ӯ» навиштан лозим. Масалан дар ҷануб  калимаҳои  буз-бз, гул-гл, гург-грг… садоноки ӯ қариб талаффуз карда намешавад. Пас ӯ нанависем! Вале дар калимаи суҳбат «у» устувор аст, «ӯ» навиштан лозим. 

   Дар назм вазни шеърро ба назар гирифта, пайвандаки тобеъкунандаи «ки» бисёр ба кор бурда шудааст. Пеш аз ҳамаи  онҳо аломати вергул гузоштан шарт нест. Умуман, олимони забоншиносу донишмандони соҳаи забонро лозим аст, ки тадқиқотҳои  зиёдеро ба анҷом расонанд, то забони равону ширини мо боз ҳам дилкаштар шавад. Мо метавонем !

Ҳаким Ғуломов, н.Дӯстӣ