1 май дар замони собиқ СССР чун Рӯзи байналмилалии якдилии меҳнаткашон ҳамасола бо тантанаҳои зиёд ҷашн гирифта мешуд. Мардуми зиёд бо шиорҳои гуногун дар бештари шаҳрҳои собиқ Иттиҳод ба кӯчаҳо баромада, роҳпаймоиҳо доир мекарданд. Иди 1 май имрӯз низ дар бештари ҷумҳуриҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ, албатта, бо номҳои гуногун ҷашн гирифта мешавад.
9+1
23.04.1991 дар бӯстонсарои ҳукуматии Ново-Огарево аввалин нишасти намояндагони 9 Ҷумҳурии Иттиҳодӣ (РСФСР, РСС Украина, РСС Белорус, РСС Қазоқистон, РСС Узбекистон, РСС Тоҷикистон, РСС Қирғизистон, РСС Озарбойҷон ва РСС Туркманистон) ва марказ, ки ба ҳайси иштирокчии мустақили баҳс баромад мекард, ба вуқӯъ пайваст.
Шароф Рашидов яке аз чеҳраҳои маъруфи сиёсии собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ ба шумор меравад. Рашидови ӯзбек тавонист дар зинаи номенклатурии Ҳизби Коммунист дар қатори Ҳайдар Алиеви Озарбойҷон ва Эдуард Шеварднадзеи гурҷӣ ҷои намоёнеро ишғол кунад ва дар тӯли 20-у чанд сол яккаҳокими Республикаи Советии Сотсиалистии Ӯзбакистон ба ҳисоб мерафт.
Ҳамсинни инқилоб
Рашидов ҳамсинни Инқилоби октябрӣ буда, 6.11.1917 дар шаҳри Ҷиззахи Ӯзбекистон ба дунё омад. Он рӯзҳо ин шаҳри қадима ҳамагӣ чанд ҳазор аҳолӣ дошт ва 1 шаҳраки начандон калон маҳсуб меёфт. Роҳбари ояндаи Ӯзбакистон дар оилаи деҳқони камбағал ба дунё омад ва агар баъди 1 рӯзи таваллудаш, дар Петрогради Русия болшевикон қудратро соҳиб намешуданд қисмати ин тифли навзод шояд монанди падараш мебуд. Чун дар низоми пештара камбағалзодагон ҳеҷ гоҳ имкони ба сари қудрати 1 кишвар расиданро пайдо намекарданд. Рашидов соли 1924 ба мактаби ибтидоӣ рафт ва ба андешаи ҳамсабақонаш аз донишу заковати волое бархурдор буд. Дар авохири солҳои 1920 модараш даргузашт ва маҳз ин воқеаи ғамангез дар тақдири ояндаи ӯ аҳамияте вежа пайдо кард. Падари ӯ ба танҳоӣ аз ӯҳдаи нигоҳубини ҳамаи фарзандонаш намебаромад ва Шарофи навҷавонро бобову бибии модариаш ба назди худ бурданд. Дар оилаи нав писараки боҳуш зери нигоҳубини тағояш Ҳомид Азимов қарор гирифт. Азимов он шабу рӯз чун нависандаи ҷавони болаёқат аллакай дар РСС Ӯзбакистон аз маъруфияти хос бархурдор буд ва бо тахаллуси Ҳомид Олимҷон ашъори зиёдеро ба нашр дароварда буд. Шарофи ҷавон баъди хатми мактаби ибтидоӣ дар соли 1931 бо тавсияи тағояш ба техникуми омӯзгории Ҷиззах ҳуҷҷат месупорад. Баъди хатми техникум чанд муддат дар мактаби ибтидоии Ҷиззах ба ҳайси муаллим фаъолият намуд ва соли 1937 ба кори журналистӣ мегузарад.
Аз журналист то политрук
Дар авохири даҳаи 30 Ӯзбакистонро низ «инқилоби кадрии» сталинӣ песид. Дар натиҷаи «инқилоб аз боло» самарқандиҳо, ки аз замони таъсиси Узбакистони шӯравӣ зимоми қудратро дар ҷумҳурӣ дар даст доштанд, курсиро аз даст доданд ва муллои гурҷӣ дар Ӯзбекистони шӯравӣ «фарғонагиҳоро» бо сарварии Усмон Юсупов сари мансаб овард. Албатта ин аввалин тозакунии сафҳои ҳизбӣ дар РСС Узбакистон набуд. Бори аввал ин иттифоқ дар аввали даҳаи 30 ба вуқӯъ пайваст. Он замон ҳизби коммунисти ӯзбек 40.000 нафар аъзои худро аз даст дод. Бори 2-ум низ сафҳои ҳизбӣ ба маротиб коста шуданд. Мебоист фавран сафҳои ҳизбиро пур кард ва аз соли 1938 раванди сафарбаркунии коммунистони нав ба ҳизб оғоз шуд. Бештари коммунистони навро ҷавонон ташкил мекарданд. Бо амри тақдир Шароф низ дар сафи ҷавонкоммунистони нав қарор гирифт. Он шабу рӯз ӯ ҳамагӣ 20 сол дошт. Соли 1937 ӯро ба ҳайси котиби масъули рӯзномаи «Ленин йӯли» (Роҳи Ленинӣ) ба Самарқанд мефиристанд. Рашидов соли 1939 ба сафи Ҳизби коммунист шомил ва баъди чанде муҳаррири «Ленин йӯли» таъин шуд, аммо ҷанг ба фаъолияти журналистии ӯ нуқта гузошт. Охирин амалиёте, ки Рашидов дар арафаи ҷанг ба ҳайси журналист дар он ширкат варзид, кандани гӯри Амир Темур дар Самарқанд буд. Ба андешаи бархе маҳз кандани гӯри Темури ланг сабаби сар задани ҷанг шуд. Августи соли 1941 ӯро ба сафи Артиши Сурх даъват ва ба омӯзишгоҳи ҳарбии воқеъ дар ш.Фрунзе (ҳоло ш.Бишкек) роҳӣ карданд. Вазъият дар фронт он шабу рӯз бисёр муташанниҷ буд ва курсантони омӯзишгоҳ баъди омӯзиши кӯтоҳ ба фронт фиристода шуданд. Вай дар фронти Калинини Маскав ба ҳайси политрук фаъолият мекард, аммо бархе аз муаррихин «политрук» будани ӯро саҳеҳ намедонанд. Умуман, давраи ҷангӣ яке аз пӯшидатарин саҳифаҳои зиндагии Рашидов аст. Аз ин давра ҳамин қадар аён аст, ки дар аввалҳои соли 1942 маҷрӯҳ мешавад ва ӯро баъди чанде комилан аз хизмати ҳарбӣ озод мекунанд. Ӯ ба Узбакистон бозгашта, ба ҳайси директори мактаб фаъолияти кориро идома медиҳад. Танҳо 1 сол дар ин вазифа кор кард ва баъд таҷрибаи журналистиашро ба назар гирифта, ӯро ба кори пештарааш муҳаррири рӯзномаи вилоятии «Ленин йӯли» баргардонданд. Рашидов дар муҳаррирӣ низ аз худ қобилияти хуби роҳбарикунандаро ба намоиш гузошт ва соли 1944 ӯро ба кори ҳизбӣ мегузаронанд.
Раиси нависандагон
Он шабу рӯз дар ниҳодҳои ҳизбии кишвар кадрҳои корӣ намерасиданд, аз ин рӯ, ашхосе чун Рашидов (кадри ҷавон ва дорои таҷрибаи ҷангӣ) барои ҲК мисли ҳаво зарур буданд. Ӯро котиби кумитаи вилоятии ВКП (б)-и Самарқанд таъин карда, масъулияти интихоби кадрҳоро ба зиммаш мегузоранд. Ӯ дар ин ҷода низ муваффақ буда, тез тез ба гӯшаву канорҳои гуногуни Узбакистон сафар мекард ва дар ҳама сохтмонҳои бузурги ҷумҳурӣ ширкат варзид. Ин фаъолияти густардаи Рашидов аз нигоҳи ҳамшаҳриҳояш клани «самарқандиҳо», ки дар ниҳодҳои болоии ҳизбӣ дар Тошканд фаъолият мекарданд, пӯшида намонд ва онҳо ҳама кӯшиши худро ба харҷ доданд, то ҳамшаҳриашонро ба пойтахт кашида биёранд. Дар натиҷа соли 1947 Рашидов ба Тошканд омад ва муҳаррири масъули рӯзномаи ҷумҳуриявии «Қизил Узбекистон» (Ӯзбекистони сурх) таъин карда шуд. Худи ҳамон сол ӯ ғоибона ба Мактаби олии ҳизбии КМ ВКП(б) дохил мешавад. Вай дар қатори журналистӣ ба китобнигорӣ ва шеъргӯӣ низ мароқ зоҳир мекард. Бояд иқрор шуд, ки аз Рашидов нависандаи хуб набаромад. Чанд китоби ӯро барои гирифтани ҷоизаи Ленинӣ дар соҳаи адабиёт пешниҳод карданд, аммо ҳар бор дар Иттиҳоди нависандагони Ӯзбекистон аз ин фикр даст кашида, касе намехост хандахариши мардум шавад. Бо ин вуҷуд, июлмоҳи соли 1949 Рашидов раиси Иттиҳоди нависандагон таъин мешавад. Ин кор бо дахли бевоситаи Маскав ва шахсан раиси Иттифоқи нависандагони СССР-Александр Фадеев амалӣ шуд. Ӯ дар ин мансаб низ танҳо 1 сол фаъолият намуд, аммо барои худ таҷрибаи бебаҳоеро кашф кард, ки баъдан таҷрибаро ба ҳар 1 масъули «ҷумҳурии офтобии худ» гӯшзад мекард: «Бояд ҳамеша бо рафиқони москвагӣ дӯстии сахт дошт».
Президент
Бояд гуфт, ки Рашидов ба роҳбари аввали РССУ Усмон Юсупови фарғонагӣ низ писанд омада буд. Маҳз бо дастгирии бевоситаи Юсупов дигаргунии навбатӣ дар рушди карераи ӯ ба вуқӯъ пайваст. Апрели соли 1950 дар Пленуми КМ ҲК Узбакистон Юсупов пешниҳод намуд, ки Рашидовро аъзои Бюрои КМ ва Раиси Раёсати Шӯрои Олии РСС Узбакистон таъин кунанд. Ин вазифа дар зинаи номенклатурии СССР маънии президентро дошт. Ин ҳама аз он гувоҳӣ медод, ки дар Узбекистони шӯравӣ «фарғонагиҳо» ҳоло ҳам ҳокимияти олии сиёсиро дар даст дошта, танҳо мансабҳои дуюмдараҷаро ба намояндагони манотиқи дигар вогузор мекарданд. Вазифаи Раиси Раёсати Шӯрои Олӣ ё ба таъбире «президент» дар СССР аз вазоифи дуюмдараҷа маҳсуб меёфт ва дорандаи он, танҳо ба қонунҳо имзо мегузошт, ҳайати вакилони хориҷиро истиқбол мекард ва ғ. Умуман, «фарғонагиҳо» ва «тошкандиҳо» 20 сол зимоми қудратро дар РСС Узбакистон зери султаи худ дошта буданд. Чун вилоятҳои Тошканду Фарғона яке аз пешрафтатарин вилоятҳои Узбакистон ба шумор мерафтанд. Лек дар миёнаи солҳои 1950 ба андешаи Маскав намояндагони ин вилоятҳо лимити бовариро аз даст дода, дар сиёсати миллӣ низ ба хатоиҳои сахт роҳ доданд. Дар Максав якбора огоҳ шуданд, ки масалан, Фарғона исломитарин вилояти Узбакистон ба шумор меравад. Ин ҳама ба нафъи намояндагони клани «самарқандӣ», ки Шароф низ яке аз чеҳраҳои намоёни ин клан маҳсуб меёфт, кор кард.
Бобоев Зокирҷон, таърихшинос, н.Ҳисор
Таваллуди фашист
Чи тавре маълум аст, фашизм бо номи Адолф Гитлер дар дунё машҳур шуд ва солҳои 1930-40 дунёро ба ларза даровард. Аммо аввалин созмон ба ҳизби фашистӣ аз ҷониби Бенито Муссолинӣ дар Италия ташкил шудааст. Аз ин рӯ, Муссолиниро падар ва Италияро ватани фашизм меноманд.
Бенито Амилкаре Андреа Муссолинӣ 29.07.1883 дар вилояти Форлӣ (Италия) таваллуд шудааст. Падараш Александро Муссолинӣ яке аз оҳангарони машҳури вилоят буд. Ӯ писарашро бо мақсади лидери сиёсӣ шуданаш ба номи либерали машҳури мексикоӣ Бенито Хуарес Бенито ном мегузорад. Давраи кӯдакии Муссолинӣ бештар ба ҷангу хархашаҳои кӯчагӣ гузаштааст.
Ӯ ҳамеша мекӯшид, то дар маркази диққати ҳамсабақонаш бошад. Фармонбардориро бад медид ва доим ба таври худ фармон медод. Боре ӯ бо ҳамроҳии рафиқонаш сангар сохта, чанд нафар муаллимони мактаберо, ки дар он таҳсил мекард, гаравгон мегирад. Ин хислатҳояш боис гардиданд, ки ӯро аз мактаб пеш карданӣ шуданд. Ногуфта намонад, ки Муссолинӣ дар омӯзиши забонҳои хориҷӣ, мантиқ, суханварӣ, мусиқанавозӣ майли беандоза дошт. Маҳз ҳамин қобилиятҳои ӯро ба назар гирифта, сарвари мактаб аз нияташ бармегардад. Касби падарашро хуб омӯхта буд, аммо модараш муаллима Роза Малтонӣ писарашро ба ин касб тарғиб мекард. Муаллимӣ касби дилхоҳи Муссолинӣ набуд. Ҳамин буд, ки пас аз гирифтани номаи камол ӯ муддати 1 сол муаллими синфҳои ибтидоӣ шуда кор карду баъдан тарки касб намуд.
Муссолинӣ-лидери хурдакак
Ибтидои асри 20 авзои сиёсию иқтисодии давлати Олмон ба гирдоби бӯҳрон печид. Аҳолӣ баҳри дарёфти қути лоямут ба дигар кишварҳои Аврупо муҳоҷир мешуданд. Соли 1902 Муссолинӣ чун дигар ҳамватанонаш ҳамчун мардикор ба Шветсария сафар кард. Дар ин ҷо ӯ ба корҳои гуногун, ба мисли деворрезӣ, хиштчинӣ, муздурӣ, пешхизматӣ машғул ва соҳиби маблағ мешуд. Пули ёфтааш басанда набуд, аз ин лиҳоз бештар шабҳоро дар истгоҳҳову хилватгоҳҳои шаҳр рӯз мекард. Дар сар ақидаҳои бисёр бузург дошт ва доим дар ҷустуҷӯи ҳамақидаҳояш буд. Шабҳо бисёр гаштугузор мекард ва худро бекор бад ҳис мекард. Бо нутқҳои далеронаву ҷасуронаи худ байни муҳоҷирон ном бароварда буд. Пулис вайро чандин маротиба бадарға намуд, аммо ӯ бо роҳҳои гуногун ва найрангҳои зиёд ба ҷои худ бармегашт. Соли 1907 полис ӯро ба муддати 5 моҳ зиндонӣ кард. Муссолинӣ дар зиндон бо лақаби «Пиколо Муссолинӣ» («Лидери хурдакак») ном баровард. Муссалинӣ аз соли 1990 таҳти таъсири падараш ба ғояҳои марксизм шинос шуда буд. Дар зиндон ба мутолиаи асарҳои К.Маркс, Ф.Энгелс, Каутский машғул шуд. Дар байни асарҳои хондааш консепсияи Фридрих Нитше дар ӯ инқилоби фикрӣ ба вуҷуд овард».
Муссолинӣ ва «Пополо д,Италия»
Моҳи ноябри соли 1907 Муссолинӣ ба Италия баргашта, узви ҳизби сотсиалистӣ ва бо сабаби ташвиқи иштироки Италия дар Ҷанги якуми ҷаҳон соли 1914 аз ҳизб ронда мешавад. Пас аз хориҷ шудан ӯ соли 1915 аз 150 гурӯҳ иттифоқ ташкил мекунад, ки он то 10.000 аъзо дошт. Аз ин вақт Муссолинӣ тарки ақидаҳои сотсиалистӣ карда, ба тарғиби идеяҳои миллатчигӣ мепардозад. Барои ба мақсади ниҳоии худ расидан (қудрати асосиро ба даст гирифтан) ӯ 23.03.1919 созмони ҷангиеро бо номи Фишио ди комбаттименто» (Иттифоқи мубориза) ташкил мекунад. Истилоҳи фашизм низ ҳамин ҷо пайдо мешавад. (Сарбозони империяи Рим 1 навъи силоҳи ҷангӣ доштанд, ки ба табару қамчин монанд буд. Даста ва бандинаи ин навъи силоҳро фишо меномиданд, ки рамзи бозувони пурқувват ва мустаҳкамро дорад). Яъне, аъзои ин созмони нав ташкилёфта худро фашистон меномиданд. Солҳои 1920 дар Олмон рақобати аҳзоби сиёсӣ тезу тунд шуд. Соли 1921 аз ҳисоби қаноти чапи ҳизби сотсиалистии Италия ҳизби коммунисти ташкил шуд.
Муссолинӣ дар рӯзномаи созмон «Пополо д,Италия» ғояҳои миллатпарастӣ ва бегонабадбиниро паҳн менамуд. Ақидаҳои коммунистиро пайгири ва таъқиб менамуд. Коммунистони Италия А.Грамши ва П.Толяти аз душманони сарсахти Муссолинӣ буданд. Моҳи ноябри соли 1921 ӯ низ аз ҳукуматдорон иҷозатнома дар бораи таъсиси ҳизби фашистӣ талаб кард, аммо ҷавоби рад гирифт. Баъди ин ӯ ва пайравонаш даст ба террори намояндагони ҳизбҳои бегона, аз ҷумла коммунистӣ заданд. Чопхона ва рӯзномаҳои онҳоро оташ мезаданд. Чи тавре ки сафири Иттиҳоди Шӯравӣ дар Италия Воровский навишта буд, «… дастаҳои фашистӣ дар тамоми Италия бетартибиҳо карда, манзилу макони пешвоёни ҳизби коммунистиро тороҷ мекарданд».
Монблан ба номи Муссолинӣ
Зери шиори «Италияи тавоно, шукуфон, бузургу озод» Муссолинӣ тирамоҳи соли 1922 баҳри ба даст овардани ҳокимият дар шаҳри Рим намоиши 40.000 нафар ташкил кард. Дар натиҷа шоҳи Италия Виктор Имманиул маҷбур шуд, ки мансаби нахуст вазириро ба Муссолинӣ диҳад. Дар вақти гирифтани вазифа 306 вакили парлумон баҷонибдорӣ ва 102 нафар вакил муқобил овоз доданд. Ин рақам исботи он аст, ки аксарияти аҳолӣ тарафдори Муссолинӣ мебошанд. Муссолинӣ акнун ҳамчун нахуствазир ба ободии мамлакат шурӯъ кард. Ҳазорҳо километр роҳу хатҳои алоқа,ҷӯйҳо, мактабу хонаҳои фарҳангӣ сохта ба истифода дод. Оилаҳои серфарзандро ҳаматарафа дастгирӣ мекард. Барои тавлиди 1 фарзанди итолиёӣ модарро ҳавасманд мегардонд. Ба муҷаррадону бефарзандон ҷарима мебаст. Гурӯҳҳои моҷароҷӯй ва терроргаронро саркӯб намуд. Сафҳои фашистонро аз одамони шубҳанок тоза намуда, соли 1926 диктатураи фашистиро барқарор кард. Аз ҳамин сол сар карда, ба ҷони Муссолинӣ якчанд маротиба сӯиқасдҳо мешавад. Аз ин лиҳоз ӯ қонуни махсусе қабул намуд, ки тибқи он ба ғайр аз ҳизби фашистӣ ҳамаи дигар ҳизбҳо барҳам дода мешуданд. Ҳамин тариқ, ҳокимияти Муссолинӣ пурзӯр шуда, давоми солҳои 30 парастиши Муссолинӣ авҷ гирифт. Ба ифтихори ӯ суруду достонҳо эҷод намуда, пайкара ва нимпайкараҳои ӯро дар кӯчаҳои шаҳрҳо месохтанд. Ҳатто Папаи Рим Пийи XI Муссолиниро «… шахси аз ҷониби худо ба Италия фиристода шуда» эълон кард. Ба шарофати ӯ қуллаи кӯҳи Монблан номи Муссолиниро гирифт.
Империяи Муссолинӣ
Соли 1932 Муссолинӣ китоби худро бо номи «Докторинаи фашизм» аз чоп баровард, ки дар ин китоб итолиёвиҳоро нажоди олӣ ҳисобида, онҳоро баҳри ташкили империяи Италия даъват кардааст. Дар ҳақиқат, ин даъватҳои ӯ бенатиҷа намонд ва 9.05.1936 Муссолини Италияро Империя эълон кард. Таҳти роҳбарии ӯ қӯшунҳои Италия солҳои 1935-1936 ба Ҳабашистон, соли 1939 ба Албания ҷанг эълон намуда инчунин, бо ҳамроҳии Олмон дар интервенсияи зидди Испания солҳои 1936-1939 иштирок кард. Бо ҳамин минвол, Италия бо сарварии Муссолинӣ ба Ҷанги дуюми ҷаҳон дохил шуд. Моҳи октябри соли 1940 Италия ба Юнон, апрели соли 1941 ба Югославия ва 22.06.1941 бо СССР ҷанг эълон намуд. Дар рафти ҷанг Италия мувафақият ба даст оварда натавонист. Соли 1943 аз вазъи ноустувори фашистон истифода бурда, қӯшунҳои Англия ва ИМА Римро тасарруф карда, ҳокимияти Муссолинро сарнагун сохтанд. Пулиси Италия ӯро дар меҳмонхонаи «Кампо Императоре» маҳкам кард. Баъди чанд муддат ҷосусони Гитлер ҷои ӯро дарёфт намуданд. Отто Скорсони аз Гитлер супориши озод кардани Муссолиниро гирифта буд. Бинобар ин ӯ бо ниқоби бегона ба он ҷо ворид шуда, Муссолиниро ба воситаи ҳавопаймои сабуки якматора ба шаҳри Мюнхен овард. Дар ин вақт шимоли Италияро Гитлер забт карда гирифта буд.
Муссолинӣ ва Гитлер
Муссолинӣ аз ҷониби Гитлер роҳбарии Италияи шимолиро ба ӯҳда гирифт. Аммо ин дер напоид, чунки ӯ намехост тобеъ бошад. Аз сиёсат ва ҳокимият бисёр дилмонда ва рӯҳ шикаста шуда буд. Соли 1945 баъди ниҳоят бад шудани вазъи Олмони фашистӣ Муссолинӣ роҳи гурезро пеш гирифт, вале ӯро 27 апрел дар байни сарҳади Италияву Шветсария дастгир намуданд. 28 апрели ҳамон сол Муссолиниро бо ҳамроҳии занаш Клара Петачч, ки аз худаш 30 сол хурд буд, дар шаҳри Донго паррониданд. Дар асл гуноҳи завҷаашро авф карданд, аммо ҳангоми паррондани ӯ бо синааш шавҳарашро ҳимоя кард, ки боиси марги ҳар 2 гардид. Ҷасади онҳоро ба шаҳри Милан бурда, дар майдони Пясса-де-Ларето аз пойҳояшон овезон карданд. Ин замон Муссолинӣ 62 сол дошт. Тавре ки дидем Бенито Амилкаре Андреа Муссолинӣ ба мақсадҳои асосии худ расид. Яъне, ӯ тавонист қудрати асосиро дар Италия ба даст орад ва яке аз пешвоёни асосии Ҷанги дуюми ҷаҳон гардад. Аммо бояд таъкид сохт ки ҳокимияте ки бо зӯри силоҳ ташкил мешавад онро ояндаи фоҷиабор интизор аст.
Давлатшоҳ Маҳмудов, омӯзгори таърихи ДДОТ, ба номи С.Айнӣ
Шӯриши Кронштадт, ё баромади мусаллаҳонаи гарнизони Кронштадт ва ҳайатҳои 1 қатор киштиҳои флоти Балтик, ки аз 1 то 18.03.1921 идома дошт, яке аз хунинтарин воқеаҳои авохири ҷанги шаҳрвандӣ дар Русия ба шумор меравад.
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
- Деваштич: об нест, барқ проблема, картошка сӯхт... Назар
- Асрори мадрасаи Хоҷа Сарбоз Назар
- “Стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030” Назар
- Резаахбор Назар
- Бародар қарори судро иҷро намекунад… Назар
- Таъминот кори мактаб нест Назар
- Абуҳанифа: таоруфи миллӣ ва Ислом Назар
- Беадолатӣ дар футболи тоҷик Назар
- Редаксия супориш дод: Чилучорчашма рав! Назар
- «Мардон» - мушкили №1 дар Душанбе Назар
- Дар як сатр Назар
- Адвокати хайрхоҳ меҷӯям… Назар
