Ҷугӣ ё “рекэт”?
12.12.2019. Соат ба вақти Душанбе 12:07 дақиқа. Бо супориши сардабир ба пажӯҳиши “ҳаёт ва фаолияти лӯлиҳо” баромадем. Воқеан ҳам, имрӯз проблемаи асосие, ки боиси нигаронии миллати мо гаштааст, талбандагони профеесионали сари роҳанд, ки бо гадоии 4 танга обруйи миллатро 2-танга мекунанд. Ҳамеша дар донишгоҳҳо, тарабхонаҳо, бозору мағозаҳо ва дигар ҷойҳои ҷамъиятӣ бо ҷугиён рӯ ба рӯ мешавем. Ҷугиён он қадар хираанд, ки аз каштали мардум гирифта, “1- сум те” гӯён аз ҷувздонат кашола карда, то ҳаққашонро нагиранд, аз наздат дур намешаванд. Ман худ борҳо бо ин гуна гадо-рекэтҳои сари роҳ дучор гаштаам.
12.12.2019. Соат ба вақти Душанбе 13:18 дақиқа. Дар ошхонаи “Барги сабз”, воқеъ дар назди бозори “Саховат” нишаста, побанди фикрҳои худ будем. Ногоҳ 5 - 6 ҷӯгидухтар дохили ошхона шудаву рост ба тарафи мо омаданд. Якеаш пул талаб намуд, дигариш аз ман хоҳиш намуд, ки қаҳваи дастамро ба ӯ диҳам, “дуои нағзат мекунам-бахти сафед ёрат мешавад, Худо шӯйи нағз кунӣ, те ҷонакам” -гӯён аз дастам қаҳваро кашида гирифт! Хостам муқобилият кунам, ки таҳдид карда, дуои бад намуд: “Агар каҳваи дастатро надиҳӣ, Худоҷон ҳеҷ гоҳ рӯзи хушро набинӣ!”... Ман ростӣ дар ҳайрат афтодам, зеро то ин рӯз бо ин гуна лулиёни берӯй, рӯ ба рӯ нагашта будам ва онҳо бо ин дуо-сафсатаи худ табъи моро хира намуданд.
Дар Бадахшон ҷӯгӣ нест!
1 дӯсти донишгоҳиям, ки аз ВМКБ аст, ин ҳолатро дида, дар ҳайрат афтид. Ӯ мегуяд, ман ҷӯгиёнро аввалин маротиба дар Душнбе дидам. Онҳо барои ман ғайриоддӣ метобанд, зеро ман ҳатто фикр ҳам намекардам, ки дар дохили кишварамон лӯлиён вуҷуд доранд. Сар аз курси якум, ҳар боре, ки ман суйи донишгоҳ равона мегаштам, вуҷудамро тарсу ғам фаро мегирад. Охир ман дар 20-соли умрам дар Бадахшон ҷӯгӣ надида будам. Лӯлигарӣ барои бадахшиҳо писанд нест ва ин аст, ки онҳо сӯи Помир ба “сафари ҳунарӣ” намераванд. Ин духтар аз ҷӯгӣ чун аз бало метарсид. Акнун тасаввур кунед, ки меҳмонони хориҷии мо лӯлиҳоро дида, дар бораи мо чӣ хулоса мекунанд!
Лӯлиҳои “шустряк” ва Сталини сода
Бибиям нақл мекард, ки ҷӯгиҳо дар солҳои 1930 ҳатто худи Сталинро бо макоррии хеш фиреб кардаанд. Боре бо амри Сталин, дар н. Данғара, ҷӯгиёнро дастгир ва ба кори хоҷагӣ равона мекунанд. Дар сари замин ба онҳо тухмии гандум дода мегуянд, дар 1 ҳафта шумо дар ин замин ғалла коред. Дар баробари Тоҷикон онҳо низ тухмӣ мепошанд-бо даст. Аз байн 2-3 моҳ мегузарад, заминҳое, ки дигарон гандум коридаанд руйидааст, аммо аз лулиён на. Лӯлиҳо бошанд мегуфтанд, “дасти ҷӯгӣ намак надорад-ҳосил хушк шуд”. Бо ҳамин онҳоро аз колхоз ронданд. Вале баъд маълум мешавад, ки ҷӯгиҳо барои колхозчӣ нашудан, шаб гандумро дар дегҳои бузург бирён мекардаанду рӯзона, ҳини кишт 1 мушт бар замину 1 мушт ба даҳон мепартофтаанд. Табиист, ки аз гандуми бирён 1 майса намерӯяд!
“Приют”-маҳбаси муваққат лозим!
Ба фикри мо, ягона роҳи халосӣ аз лӯлиён кушодани 1 маҳбаси махсусест, ки дар он талбандагон ба мӯҳлати аз 5 то 10 рӯз ҳабс ва ба корҳои маҷбурӣ- тозакории шаҳру деҳот равона гарданд. Ё ба зурӣ, ё ба зорӣ, ё ба зар гуфтаанд. Мо бо тамоми роҳ кушиш намудем, сари роҳи онҳоро гирем, нашуд. Пулашон ҳам додем, молашон ҳам додем, 2 - бурида ноне, ки ҳаққи тифлаконамон аст, бароварда ба онҳо додем, вале 100 афсус, ки аз роҳашон барнагаштанд. Шояд онҳоро “приют”-маҳбаси вежа одам мекунад???
Рӯиҳамрафта, сар аз ҳамин рӯз ҳар лулие, ки ба давлатҳои хориҷа сафар карданӣ мешавад, бигзор дар шиносномааш миллаташ ҷӯгӣ, циган, лӯлӣ қайд гардад, зеро ин ҷугиён на танҳо дар дохили кишвар, балки берун аз он низ обруйи миллати моро мерезонанд. Воқеан ҳам имрӯз ҳама Шиносномаҳои нави ID-корт гирифтан доранд-ку? Вақташ расида, ки ин корро кунем ва миллатро аз бадномӣ наҷот бахшем.
Ба ҳар коре, ки ҳиммат баста гардад,
Агар хоре бувад гулдаста гардад.
Мо Метавонем!
Омирона Достиева,
коромӯзи СССР
