Бо супориши роҳбарият сардори раёсати иқтисодиёту молиявии кумитаи умумииттифоқии киносозон Е. Литвак дархостҳои намояндагони тоҷикро ба сомон расонд.
Дар шаҳри Душанбе ҳайати хоҷагии ёрирасони киностудия ва ҳамаи сехҳо, шабонарӯз барои ин филм заҳмат мекашиданд. Ҳайати ҳунармандони номвар Бибо Ватаев, Светлана Норбоева, Ҳошим Гадоев, Майрам ва Сайрам Исоеваҳо, Отар Коберидзе ва Маҳмуд Воҳидов дар нақшҳои асосӣ банд буданд.
Банаворгирии филм дар ноҳияи Исфара, ки бо доманакӯҳҳои рангоранги худ, ба декоратсияи (бо дасти устоҳо) ородода шабоҳат дошт, оғоз гардид. Дар ду павилёни бузурги студияи «Тоҷикфилм» саҳнаҳои бештари филмҳои мазкур рӯи навор омаданд.
***
Султон МИРЗОШОЕВ:
«Солҳои фаъолиятам ба ҳайси раиси синамогарони Тоҷикистон даҳҳо филмҳои бадеӣ, таърихӣ, замонавӣ, мусиқӣ - мазҳакавӣ, филмҳои мустанад, ҳар сол 40 филми дубляж ба экранҳо мебаромад, вале филмҳои аз рӯи «Шоҳнома» - и Фирдавсии бузург эҷодшударо маънии аслии фаъолияти ҳафтсолаам меҳисобам».
***
«ЧИЛДУХТАРОН»
Султон Мирзошоев баҳори соли 1971 ҳамроҳи режиссёр Борис Кимёгаров ва наворбардор Давлат Худоназаров роҳи Кӯлобро пеш гирифтанд. Ин сафар бо пешниҳоди раиси синамогарон барои интихоби саҳнаи хотимавии филми «Рустам ва Суҳроб» буд.
Аз рӯи нақли номбурда, шаб дар хонаи Зокир Касиров меҳмон шуда, субҳ бо дӯсти қадрдонаш – директори хоҷагии ҷангали ноҳия Маҳмадалӣ Замбуров, ҳамсояашон Ашуров ва Зокир Касиров ба мавзеи Чилдухтарони ноҳияи Муъминобод расиданд.
Табиати аҷоиби афсонавӣ, ҳама ҷо дар оғӯши гулҳои кӯҳӣ, ки касро маст мекард ва наҳри шӯхи кӯҳӣ каме поинтар ором, оҳиста дар ҷараён буд. Маҳмадалӣ Замбуров, ки вазифаи роҳбаладиро ба зимма дошт, риштаи суханро ба даст гирифт:
«Бино бар ривоятҳо, чил дӯшиза барои ба дасти душманони истилогар наафтидан, аз Кирдугор таманно менамоянд, ки онҳоро ба кӯҳсутунҳои сангин табдил диҳанд, то абадан рамзи покӣ, бонангу номус буданашон, ба авлоду аҷдодҳо бимонад ва оқибат комгори биҳишти ҷовидон бошанд...».
Маҳз дар ҳамин макони дилрабо саҳнаи набарди Рустам ва Суҳроб мебоист сурат мегирифт. Ба коргардон ва наворбардор майдон ва мавзеи хушбоду ҳаво писанд омад ва он саҳнаи таърихӣ, ки падар писарро мекушаду намедонад, ки ҷигарбандашро бо дасти худ ба он дунё супурдааст, дар ҳамин мавзеи дилфиреб ба навор бардошта шуд...
Саҳнае, ки миллионҳо тамошобинони ақсои олам онро дар иҷрои Бибо Ватаев (Рустам) ва Ҳошим Гадоев (Суҳроб) бо дидаи ашкбор тамошо кардаанд.
***
ШУҲРАТИ ҶАҲОНИИ «ТОҶИКФИЛМ»
Султон Мирзошоев дар яке аз маҳфилҳои пурнишот изҳор дошт, ки Тоҷикистони азизи моро маҳз тавассути ин ду филми эпикӣ: «Гуфтор дар бораи Рустам», «Рустам ва Суҳроб» дар олам шинохтанд. Ин ду филмро даҳҳо кишварҳои хориҷӣ хариданд. Дар натиҷа, номи киностудияи «Тоҷикфилм» ва пешаварони маҳбуб машҳури олам гашт.
Шояд азизони дил бипурсанд, филмҳои мазкур бо кадом арзишмандии хеш таваҷҷуҳи мухлисони шуравӣ ва ҷаҳониро ба худ ҷалб сохт? Қабл аз ҳама, тафсири ба худ хосу мустақили достони Фирдавсӣ ва симои қаҳрамони халқӣ Рустами Таҳамтан. Рустами Борис Кимёгаров - марди оқилу доно, некбин, ки Ватанашро аз сидқи дил дӯст медорад ва онро аз шуҳрату шон боло мегузорад.
Бешак, ба экрани СССР ва мамлакатҳои хориҷӣ баромадани филмҳои «Гуфтор дар бораи Рустам» ва «Рустам ва Суҳроб» шаъну шарафи кинои тоҷикро ба арши аъло бардошт.
***
ҲАЙРАТИ МЕҲМОНОН
Султон Мирзошоев қисса карда буданд, ки соли 1972 ҳайати расмии ҳукумати Эрон ба Москва сафари расмӣ доштанд ва аз рӯи нақша онҳо як шабонарӯз меҳмони Тоҷикистон шуданд. Аз Вазорати корҳои хориҷии ҷумҳурӣ дархост шуд, ки шомгаҳӣ ба ҳамзабонон филмҳои миллиро намоиш диҳанд. Меҳмононро вазири умури хориҷии Эрон роҳбаладӣ мекард.
Бе ягон дудилагӣ қарор доданд, ки ба онҳо филми навакак ба поён расидаи Борис Кимёгаров «Рустам ва Суҳроб» - ро ба тамошо гузоранд. Бе муҳобо, ҳайати эронӣ пас аз тамошои ин филм ангушти ҳайрат газиданд. Ба андешаи онҳо асари безаволи Фирдавсӣ бо тамоми маънӣ ва нозукиҳояш дар экран таҷассум ёфтааст ва офарандаи чунин филми эпикӣ «Тоҷикфилм» мебошад. Пазироии гарму ҷӯшон ва тамошои филмҳои тоҷикӣ меҳмонон ва ҳам мизбононро хушҳол гардонд.
Шоёни зикр аст, ки ҳамон шабу рӯз режиссёри варзида Абдусалом Раҳимов филми «Ситорае дар шаби тор» - ро аз рӯи асари адабиётшинос Расул Ҳодизода ба анҷом расонда буд. Ин филм дар бораи ҳаёту фаъолияти мутафаккири бузурги тоҷик Аҳмади Дониш қисса мекард. Бо вуҷуди баъзе паҳлуҳои идеологӣ (ба қавли Султон Мирзошоев – У. Ш.), филм мавқеъ ва моҳияти тафаккуру дурбинии Аҳмади Донишро ҳамчун фарди ғамхор ва хештаншиноси миллат таҷассум менамуд. Филми мазкур низ ба меҳмонони эронӣ пешкаш гардид…
8.2.2022
