Ман тарафдор!
Баъзан ба Панҷакенти бостонӣ театрҳои ҷумҳуриявӣ, киногирон, филмофарон спектаклу намоишномаву кино меоранд. Мақомоти иҷроияи Ҳокимияти давлатии шаҳр ба дабистону литсейҳо, коллеҷу донишгоҳ билет медиҳанд, то хонандагонро ба тамошо сафарбар кунанд. Қатори дигарон банда ин амалро нодуруст мепиндоштам, аммо андеша кунам, ин амали шоистатарини Ҳукумат аст. Чаро? Чунки мо-донишҷӯёни солҳои 1970 бо завқ ба театри Лоҳутӣ, Маяковский, Опера-балет, Ҷавонон мерафтем. Ростӣ, ягон киное набуд, ки дар кинотеатрҳои 8-уми Март, Тоҷикистон, Ватан тамошо накарда бошем. Аммо имрӯз ку театру кинотеатр? Худованд хайри Лутфуллои Давлат-директори театри А.Лоҳутиро диҳад, ки ба Панҷакенти бостонӣ соле 1 бор намоишнома меорад. Агар ба ихтиёри мардум монед, касе театр намеравад. Чунки солиёни ҷанги бародаркуш ва бесомонии кишвар моро аз театр ва маконҳои фарҳангӣ, мутолиаи нашрияҳои даврӣ фарсахҳо дур кард. Хондани китобро тамоман фаромӯш кардем. З-ин рӯ хело хуб аст, ки омӯзгорон мусоидат кунанд, то мактаббачагону донишҷӯён ба намоишномаи театру тамошои кино раванд. Ин иқдом ба манфиати хонанда аст, на ба зиёни ӯ. Ҳоло меандешам, ки агар Мақомоти иҷроияи шаҳру ноҳияҳо дахолат накунанд, ягон кас аз пеши худ ба рӯзномаю маҷаллаҳо обуна намешавад, ҳарчанд садҳо сомониро барои зиёфатҳои нолозим сарф мекунанд. Лиҳозо, обунаи маҷбурӣ ҳам ба манфиати ҷомеа аст, агар тавонанд мутасаддиён онро сари вақт ба муштариён расонанд.
Театр-пешгирӣ аз манқуртизм!
Шарқ шарқ асту бояд баъзан хусусиятҳои хоси мардумро ба инобат гирем. Халқ ба маърифат одат бояд кунанд. Бигзор бо зӯриву зорӣ бошад ҳам халқ ба театр равад, кино бубинад, китобу рӯзнома хонад, вагарна рӯ меорем ба манқуртизм. Халқе, ки зери болини кӯдакаш китоб мегузошт ва шоири миллаташ устод Лоиқ «Аз китоби зери болинам Ватан омӯхтам» мегуфт, ҳоло мағозаи китоб надорад ва китоб намехонад! Шоири бузурги авар Расул Ғамзатов дар «Доғистони ман»-аш ёд меорад, ки падараш зӯран ӯро ба курсӣ мебаст, то сабақу дарсашро аз худ кунад. Хирс мулло мешавад аз зарби чӯб! Шояд сахтгириҳои падар ӯро машҳури олам кард. Айнӣ агар дар мактаби кӯҳна намехонд, ҳеҷ гоҳ Айнӣ намешуд. Бигзор ба хонандагон билети театру кино, намоишнома, андалеб фурӯшанд, хонандаро маҷбур ба нашрияи мувофиқи синну солаш обуна кунанд, то аз хурдӣ ба мутолиа одат кунад. Вазифаи омӯзгор тарбия кардани насли наврас ва рафтан ба намоиш худ тарбия аст. Имрӯз замона тинҷ асту дар 5 сомонӣ харидани билет мушкиле нест. Биёед, бо зӯрӣ бошад ҳам хонандаро соҳибмаърифат ба камол расонем. Чаро хонанда ба казино, интернет-кафе, клубҳои шабона рафта ба бозиҳои ҳархела ва тамошои фаҳш машғул шавад, намегӯем ва ба хотири фурӯхтани билети театру кино бонги изтироб мезанем? Чаро маҷбур насозем, то хонанда ба рӯзномаю маҷалла обуна шавад. Биёед, аз хоб бедор шавем! Омӯзгорони дабистони №13-и деҳаи Некноти ш.Панҷакент мо-хонандагонро маҷбур мекарданд, ки шеъру достону матнҳои адабиро аз ёд кунем. Бо қувваи хонандагон ҳар гуна намоишҳои театрикунонидашуда ташкил мекарданд, то аз хурдӣ дар рустое, ки чӣ будани театрро намедонистанд, оид ба ин қисми санъат тасаввурот дошта бошем.
Ман ҷонибдори обуна ҳастам!
Чаро оид ба намоишномаҳо фурӯхтани билет бонги изтироб занем? Тамошои кинои бомаънӣ ба кӣ зиён кардаст? Чаро актёр, артист, режисёрро дастгирӣ ва олами маънавиро бой накунем? Чаро ходими ин ё он газетаро дастгирии молиявӣ накунем, то ки бештар нависад? Агар обуна нашавем кӣ обуна мешавад? Агар газета харида нахонем кӣ мехонад? Вақте ихтиёрӣ нашуд ба тариқи маҷбурӣ обуна бояд кард, то ақаллан «пулам сӯхт» гуфта, боре бихонад! Ростӣ, дар нашрияҳои «СССР», «Фараж», «Тоҷикистон», «Минбари халқ», «Ҷавонони Тоҷикистон», «Ҷумҳурият», «Ҳақиқати Суғд»… хело матолиби хонданӣ, ахбори шифобахши дарди ҷомеа нашр мешавад. Бигзор, мардум театр, синамо, ВАО-ро дастгирӣ кунад. Обуна шавад ба рӯзномаи хусусию ҳукуматӣ. Тарафдори онам, ки ҷомеа бо кадом роҳе набошад соҳиби маърифат гардад ва рӯ ба фарҳанг орад. Аз нодон ва бемаърифату бемаданият ҳатто Худованд безор аст. Мо зидди бемаърифатием ва ҳар чизе боиси соҳибмаърифатист, дастгирӣ кунем. Л.Давлат барин ходимони театр ва аҳли маърифатро дастгирӣ бояд кард. Ҳатто солиёни Шӯравӣ ба мо донишҷӯён барои ин ё он намоишнома ҳафтае 1 бор чипта медоданд ва бо камоли майл ба театрҳо мерафтем. Аз ҳамин ҷо бо чеҳраҳои орифони давр-Шамсӣ Қиёмов, Аслӣ Бурҳонов, Гурминҷ Завқибеков, Ҳошим Гадо, Маҳмудҷон Воҳидов… ошно шудем. Пас, биёед, аҳли маърифат, актёру артистонро дастгирӣ кунем, то ки шамъи маърифати ҷомеа хомӯш нагардад ва замоне «Ситорае дар тирашаб» нанависем!
Холмурод Сафарзода,
узви ИЖТ, ш.Панҷакент, тел: 92 819 52 76
Дар газетаи мардумии СССР (№37(522), 13.09.2018) мақолаи сардабир Сайёфи Мизробро бо номи «Шараф ва Марш…(ировка)»-ро хондам. Бо афкори муаллиф 100% мувофиқам. Зеро яке аз дардҳои ҷомеъаи имрӯзаро ба қалам додааст. Дар ҳақиқат, чорабиниҳо дар давлати мо хело бисёр гузаронида шуда, барои таҷлили онҳо аксаран хонандагон ва донишҷӯён сафарбар мешаванд. Эшон дар чорабиниҳо бо дили хоҳам-нохоҳам иштирок менамоянд. Зеро аз рисолати аслиашон-илмомӯзӣ дар канор мемонанд. Агар маршировкаҳо 1 рӯз мегузашт ҳеҷ гап набуд. Лек он хеле тӯлонист!
Маршировкаҳо ҳамаи онҳоеро, ки дар гузаронидани он вобаста шудаанд, дилбазан ва хаста мекунад, ҳам омӯзгорон, ҳам донишҷӯён, ҳам хонандагон аз ин амал норозианд. Лекин илоҷ надоранд. Аён аст, ки маршировкаҳо зарари бештар меоваранд. Зеро ба иштирокчиён сару либос, хӯрду хӯрок, нақлиётпулӣ сарф мешавад. Аз масъулини чорабиниҳои ҷашнӣ дархост дорам, ки хонандагону донишҷӯёнро дигар ҷалб накунанд. Бигзор ба илму дониш машғул шаванд. Ба ин гуна чорабиниҳо онҳое машғул шаванд, ки фарҳангиянд. Масалан, гурӯҳи махсуси театрӣ, гурӯҳи махсуси рақсӣ, сарояндагон, варзишгарон, артистони сирк...
Ҷои маршировка пахтачинӣ баред!
Дар замони СССР ҳам сафарбаркунии хонандагон ва донишҷӯён вуҷуд дошт, лек онҳоро на барои маршировка, балки барои ҷамъоварии ҳосили пахта ҷалб мекарданд. Аз охирҳои моҳи сентябр сафарбаркунӣ оғоз мешуд. Хонандагони мактаб дар маҳалҳои худ то иҷро шудани плани пахтасупорӣ пахта мечиданд. Донишҷӯён колонна шуда, барои пахтачинӣ ба ноҳияҳои водии Вахш сафарбар шуда, то 7 ноябр-ҷашни ғалабаи Револютсияи Кабири Сотсиалистии Октябр, пахтачиниро дар ноҳияҳои вобасташуда давом медоданд. Дар арафаи иди 7 ноябр боз колонна шуда ба пойтахт бармегаштанд. Рӯзи 7 ноябр дар паради ҷашнӣ иштирок мекарданд. Баъди ин донишомӯзиро давом медоданд. Агар плани пахтаро иҷро накарда бошанд, боз ба пахтачинӣ мефиристоданд.
Ин сафарбаркунӣ зарар намеовард. Чунки донишҷӯ пули пахтаи чидаашро мегирифт. Инчунин фасли баҳор дарсҳои иловагӣ гузаронида мешуд. Ҳам хонандагон ва ҳам донишҷӯён мавзӯъҳои дар вақти пахтачинӣ нагузаштаи дарсҳоро азхуд мекарданд…
Саттор Бобохонов,
муаллим, н.Ҷ.Балхӣ
Бино ба итиллои маркази матбуоти Вазорати маориф ва илми ҶТ 25.09.2018 таҳти № 484 Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйирот ба қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1 июни соли 2016, №237» ба тасвиб расид, ки тибқи он ба Низомномаи намунавии муассисаҳои таҳсилоти умумии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1.06. 2016, №237 «Дар бораи Низомномаи намунавии муассисаҳои таҳсилоти умумии Ҷумҳурии Тоҷикистон» тасдиқ шудааст, тағйирот ворид карда шуд.
Ҳамакнун, тибқи тағйироти роҳандозишуда соли таҳсил 36 ҳафтаи таълимӣ (барои синфҳои якум 35 ҳафта)-ро дар бар гирифта, ба чор чоряк тақсим мешавад. Чоряки якум аз 1 сентябр то 31 октябр, чоряки дуюм аз 11 ноябр то 31 декабр, чоряки сеюм аз 11 январ то 20 март ва чоряки чорум аз 1 апрел то 14 июн идома меёбад.
Инчунин, таътили тирамоҳӣ 10 рӯз (аз 1 то 10 ноябр), таътили зимистона 10 рӯз (аз 1 то 10 январ), таътили баҳорӣ 7 рӯз (аз 25 то 31 март) ва таътили тобистона пас аз анҷоми соли таҳсил ва ҷамъбасти аттестатсия то 31 август идома ёфта, машғулиятҳо барои хонандагони синфҳои 1 як ҳафта пеш аз анҷоми соли таҳсил ба охир мерасад.
Хатти мушкилхон
Зинҳор дар дурустии хат саъй кун, ки ҳаст
Хатти шикаста хоби парешон саводро!!!
Соиб
Ниёкони мо то ҷорӣ шудани алифбои арабӣ дорои алифбои мехӣ, оромӣ (паҳлавӣ)… буданд. Аммо истилои араб хатҳои пешинро билкулл аз байн бурда, хати мушкилхону гунгу беимлои арабиро ҷойгузини он кард ва миллатро на танҳо дар асорати сиёсиву иҷтимоиву иқтисодиву низомӣ, балки илмиву адабию фарҳангию маънавӣ қарор дод. Хушбахтона, Инқилоби Октябр тоҷиконро дар асри гузашта на фақат аз асорати бегонагон-аъробу атроку муғул, балки аз асорати алифбои арабӣ низ наҷот дод, лек ҳамзабонони мо дар Эрону Афғонистон (форсҳову тоҷикҳо) натавонистанд, ки худро аз асорати аъробу атроку муғул ва хосса, алифбои муаммогунаву мушкилхони арабӣ наҷот бидиҳанд ва аз неъмати савод, яъне хондану навиштан баҳраманд гарданд. Ин аст, ки имрӯз ҳам дар ин кишварҳо, ки алифбои арабӣ ҳоким аст, мардуми зиёд аз файзи хондану навиштан бархӯрдор нестанд, яъне хондаву навишта наметавонанд, зеро алифбои сарбаставу муғлақу гунги арабӣ барои саросар саводнок гардондани мардум мувофиқат ва мусоидат намекунад. Ин алифбо то ба ҳадде мушкил ва беқоидаву бенизом аст, ки онро на натанҳо авом, балки аҳли илму адаб, онҳое, ки дар макотиби миёнаву олӣ ин хатро таълим медиҳанд, матншиносон, хаттотон, катибахонҳо, бо 1 сухан мутахассисон ҳам хонда наметавонанд. Хосса, дастнависи ин хатро кам касон метавонанд бихонанд. Беҳуда шоир нагуфтааст:
Мо, ки сатри каҳкашон аз лавҳи гардун хондаем,
Дар хати девонии занҷир оҷиз мондаем.
Алифбои қориазёд
Зимнан бояд гуфт, ки алифбои арабиро аз қадим то имрӯз қориазёд мекарданд ва мекунанд. Лиҳозо, донандагону хонандагони он ҳам фақат матнҳоеро метавонанд бихонанд, ки онҳоро аз ёд карда, аз рӯи он сабақ гирифтаанд, матнҳое, ки аз ёд накардаанд, то ин дам ба онҳо рӯ ба рӯ нашудаанд, надидаанд, наметавонанд бихонанд. Аз ин рӯ, ҳини дучор шудан ба матнҳои ноошно ва ҳифз накардашуда даст ба баҳонасозӣ мезананд, то худро аз ҳолати ногувор раҳоӣ бахшанд. Баҳсҳое, ки то имрӯз доир ба гуногунии матнҳо, ба вежа, шеъри шоирон дар миён аст, аз ҳамин мушкилоти алифбои гунгу беимлои арабӣ маншаъ мегирад. Лиҳозо, мо бояд ба мардум, мутахассисон, матншиносон, баргардонандагони матнҳо, устодону муаллимоне, ки алифбои арабиро дар мактаҳои миёнаву олӣ дарс медиҳанд, аммо худ онро дуруст хонда наметавонанд (чӣ расад ба шогирдон), олимон, шоирон эрод нагирем, айб намонем, зеро айб дар мардум нест, балки дар алифбои иртиҷоию мавҳуму маҷҳулу муғлақу мушкилхону беимлову беқоидаи бегонаи арабист, ки бо рӯҳу тафаккуру андешаи мо созгор нест. Беҳуд нест, ки миллати мо баъд аз истилои араб то имрӯз на забони арабӣ ва на алифбои онро натавонист пурра аз худ кунад. Дар гузашта ҳам иддае маҳдуд, танҳо бархе аз олимону адибони мо, забони арабиро медонистанду хати онро хонда метавонистанд, лек омма бо зеру забар ҳам наметавонистанд, ки онро дурусту беғалат бихонанд.
Номае мерафту меомад…
Дар ин замина метавон садҳо мисол овард, аммо бо нақли чанд мисол, ки аз мушоҳидаҳоямон ба даст овардем, иктифо менамоем. Масалан, дар Институти осори хаттӣ, замоне ки онро ба бинои дигар (биное, ки ҳоло ҷои будубоши 201 дивизияи Русия аст) кӯчонда буданд, шоҳиди зиндаи хонда натавонистани номае шудем, ки аз 1 кишвари ҳамзабон бо хати арабӣ омада буд. Дар он ҷо аксари ҳозирон аҳли илму адаб, донишмандон, ҳатто даъвогарону талабгорони ҷорӣ кардани алифбои арабӣ ҳам буданд, лек мактуби омадаро, ки бо хати арабӣ буд, хонда наметавонистанд. Инҷониб, ки бо коре ба он ҷо ворид шуда будам, дидам, ки нома аз даст ба даст мегардад ва мепурсанд, ки кӣ дастнависро хонда метавонад? Мутаассифона, ҳеҷ кас овоз баланд намекард. Банда, ки он замон матнҳои чопии арабиро базӯр мехондам, дам фурӯ бастам. Номаро бурданд, хонда тавонистанд ё натавонистанд, намедонам…
Ҷамолиддин Саидзода,
адабиётшинос
Илҳом Камолзода, сардори Раёсати муносибатҳои байналмилалии вазорати маориф ва илми мамлакат ҷорӣ шудани қоидаҳои навро барои донишҷӯён ва кормадони соҳаи маориф ва илми кишвар дар робита ба сафарҳои хориҷӣ барои журналистон маънидод намуда, аз ҷумла қайд кард, ки ҳадафи асосии ин амал назорат ва ҳимояи ҳуқуқи шаҳрвандони Тоҷикистон дар кишварҳои дигар аст.
-То ба имрӯз аз тарафи вазорати маориф ва илми мамлакат ба ягон донишҷӯ ва ё устоди донишгоҳ барои ширкат кардан дар конфронсу ҷаласаҳои байналмилалӣ ва ё сафар кардан ба хориҷи кишвар бо сабабҳои шахсӣ монеа эҷод нашудааст. Сафари донишҷӯён, аспирантову магистратон, номзадҳои илму докторҳо, устодони макотиби олӣ ба кишварҳои хориҷӣ бояд бо вазорати маориф ва илми ҶТ мувофиқа карда шавад ва ин 1 тартиби муқаррарӣ аст. Касе дар ин ҷо ҳуқуқи инсонро поймон ва нақз намекунад, баръакс мо муваззафем, ки ҳуқуқҳои шаҳрванди Чумҳурии Тоҷикистонро берун аз кишвар низ ҳимоя намоем, - таъкид дошт Илҳом Камолзода.
СССР
Барои хатмкунандагони мактабҳои миёнаи кишвар имсол аз рӯи маълумоти вазорати маориф ва илми мамлакат 1246 квотаи президентӣ ҷудо карда шудааст. Аз ин теъдод 608 квота барои писарон ҷудо шуда, барои ноҳияҳои дурдасти мамлакат, аз он ҷумла барои н.Мурғоб 100 адад квота ва барои минтақаи Язғулом 40 адад квота пешбинӣ гардидааст. Дар ин бора дар сӯҳбат бо хабарнигорон муовини якуми вазири маориф ва илми ҶТ Раҳматулло Мирбобоев итиллоъ дод.
Чуноне ки Раҳматулло Мирбобоев зикр намуд, ҳамчунин 100 квотаи президентӣ барои хизматчиёни ҳарбӣ ва 50 квота барои диаспораҳои Тоҷик дар шаҳру вилоятҳои Россия ҷудо гардидааст.
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
- Деваштич: об нест, барқ проблема, картошка сӯхт... Назар
- Асрори мадрасаи Хоҷа Сарбоз Назар
- “Стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030” Назар
- Резаахбор Назар
- Бародар қарори судро иҷро намекунад… Назар
- Таъминот кори мактаб нест Назар
- Абуҳанифа: таоруфи миллӣ ва Ислом Назар
- Беадолатӣ дар футболи тоҷик Назар
- Редаксия супориш дод: Чилучорчашма рав! Назар
- «Мардон» - мушкили №1 дар Душанбе Назар
- Дар як сатр Назар
- Адвокати хайрхоҳ меҷӯям… Назар