Моҳи июни соли 1935 Раёсати КИМ РСС Тоҷикистон ба А. Яковлев пешниҳод намуд, лоиҳаи худро мукаммал гардонад ва 4 июли соли 1935 лоиҳаи такмилёфтаи Яковлев аз ҷониби Раёсати КИМ Шӯроҳои РСС Тоҷикистон ба тасвиб расида, моҳи апрели соли 1936 аз ҷониби КИМ РСС Тоҷикистон тасдиқ гардид. Дар герби нави Яковлев аз ҷониби рост хӯшаи гандум ва ҷониби чап ниҳоли пахтаи шукуфон тасвир гардида буд. Дар боли ин гулчанбар ситораи панҷкунҷа ва дар қисмати поинии он, ҷое, ки шохаи гандум ва ниҳоли пахта бо ҳам васл мегардиданд, досу болға дар иҳотаи барги ангур тасвир ёфта, дар миёни досу болға, пиллаҳои абрешимӣ воқеъ гардида буданд. Гулчанбар бо тасмаи сурх, ки дар он “Пролетарҳои ҳамаи мамлакатҳо як шавед!” (аз чап бо тоҷикӣ ва аз рост бо русӣ) навишта шуда буд, печонида мешуд. Дар дохили гулчанбар тасвири трактор, ду гусфанд, заминҳои кишт, канал, бинои коргоҳ бо парчами сурх, дарахтон, қишлоқ, бурҷи нафтӣ ва кӯҳҳо тасвир гардида буданд.д.
Моҳи маи соли 1937 Раёсати КИМ СС Тоҷикистон бори дигар лоиҳаи тасвири гербро баррасӣ кард ва пешниҳод намуд, онро бори дигар тағйир диҳанд. Герби давлатӣ ин бор бисёр соддатар карда шуд. Акнун дар маркази герб ситораи панҷгӯшаи сурх дар нурҳои хуршед тасвир гардида буд. Досу болға бошад, дар қисмати болоии он ҷой гирифтанд. Ҳамин тасвирро гулчанбари гандуму (аз рост) пахта (аз чап) иҳота мекард. Гулчанбарро тасмаи зебо бо навиштаҷоти (бо русӣ ва тоҷикӣ) “Пролетарҳои ҳамаи мамлакатҳо як шавед!” ва “РСС Тоҷикистон) печонида буд. Бори охир моҳи сентябри соли 1940 бо қарори Раёсати ШО РСС Тоҷикистон навиштаҷоти гербро аз ҳуруфи лотинӣ ба кириллӣ тағйир доданд ва герби Тоҷикистон то замони истиқлолият бе тағйир монд.
Аз шер то тоҷ
Герби давлатии имрӯзаи Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад, тасвире аз 1 тоҷи услубӣ ва нимдоира аз 7 ситора иборат ёфтааст, ки дар он нури офтоб аз пушти кӯҳҳои барфпӯш тулӯъ мекунад ва тавассути як гулчанбар, ки аз тарафи рост бо хӯшаҳои гандум ва аз тарафи чап бо шохаи пахта сохта шудааст, ҳошиякашӣ гардидааст. Аз боло ин гулчанбар бо тасмаи се раха печонида, дар қисмати поёнии он бошад, китобе болои китобмонак гузошта шудааст. Аввалин герби Тоҷикистони мустақил,, 24 ноябри соли 1992 дар рафти Иҷлосияи XVI-уми Шӯрои Олӣ пазируфта шуд. Маҳз дар ин Иҷлосия Оинномаи Герби давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда шуд. Ин герб тавассути З. Ҳабибуллоев, А. Заневский, Л. Додихудоева, Н. Игнатушина ва М. Саидалиев коркард гардида, ба ҷои тоҷ дар он акси шери қанотдор тасвир гардид. Шери қанотдор дар фарҳанги ақвоми ориёӣ намоди қудрати Худо, нерӯи давлат, бузургии хуршед ва оташ ба шумор мерафт. Акси ин шери қанотдор дар як парчам, аз ҷониби бостоншиносон дар шаҳри Хабиси Эрон пайдо гардида буд. Ин акс ба ҳазосолаи 3-юми қабл аз милод мерасид ва куҳантарин парчам дар дунё ба шумор мерафт. Бо вуҷуди ин, тасвири шер дар герби нави давлатӣ, аз як тараф аз ҷониби масъулини дар менталитети коммунистӣ боқӣ монда, зери танқид қарор дода мешуд. Чун ин шер сахт ба рамзи Эрони шоҳаншоҳӣ шабоҳат дошт ва аз тарафи дигар ифротиёни исломӣ низ онро танқид мекарданд. Инҳо мегуфтанд, ки тасвири аносури зинда (инсон, ҳайвон) бо аркони ислом мувофиқат намекунад. Ҳамаи ин боис гардид, ки пас аз як сол герби давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бори дигар тағйир дода шуд. Герби нави давлатии Тоҷикистон 28 декабри соли 1993 қабул карда шуда, ба герби соли 1937-и РСС Тоҷикистон шабоҳат дошт. Акнун ба ҷои шер дар он тоҷ нигошта шуда буд. Тоҷи дар герб тасвир гардида, 3 баромадагӣ дорад, ки намоди тақсимоти идории кишвар ба се минтақа-Хатлон, Зарафшон ва Бадахшон мебошанд. Ҳафт ситора рамзи хушбахтӣ ва камол, хуршед нишонаи фарорасии ҳаёти нав ва рӯшноӣ, хӯшаи гандум намоди заминдорӣ ва боигарии кишвар ва кӯҳҳои барфпӯш бошанд, намоди кӯҳҳои Олой ва Помир ба шумор мераванд.
Меҳрубон Салимшоев,
муаррихи СССР
Тел.: 937-77-66-30
