Марги доҳии пролетарҳо

Панҷшанбе, Янв 28 2021

Смесители для душа и ванны
Детские игрушки, развивающие игры

Принт

Расо 97 сол қабл, 21 январи соли 1924 аввалин роҳбари давлати Шӯравӣ Владимир Илич Ленин аз олам чашм пӯшид. Оғози моҳи январи соли 1924 бисёр сард омаду марги доҳӣ низ дилҳои шаҳрвандони шӯравиро сард кард.

Марги нобаҳангом

Январи соли 1924 дар СССР аз нигоҳи сиёсӣ моҳи бисёр ғанӣ буд. Дар кишвар Анҷуманҳои шӯроҳои ҷумҳуриҳо баргузор гардиданд, ки дар онҳо лоиҳаи Сарқонуни ин ҷумҳуриҳо баррасӣ мегардид. Дар Анҷумани 2-юми Шӯроҳои СССР бошад, Сарқонуни нави СССР мебоист мавриди муҳокима қарор дода мешуд. Владимир Ленин, ки моҳи марти соли 1923 дучори сактаи мағзӣ (инсулт) шуда буд, дар истироҳатгоҳи Горкии назди Маскав оқибатҳои ин инсултро пушти сар мекарду табобат мегирифт. Мақоми ӯ ҳамчун доҳӣ дар ҳизби болшевикӣ ба таври умумӣ эътироф карда шуда, ҳамаи ҳизбиён ба шахсияташ аҷр мегузоштанд. Ленин барои оммаи мардум рамзи инқилоб ва тағйиротҳои иҷтимоӣ дар кишвар ба шумор мерафт. Ленин баъди тир хӯрданаш дар соли 1918 нисбатан зуд барқарор гардида, дубора моҳи марти соли 1922 бемор шуд. Бемории доҳӣ аз дарди сар оғоз гашта, дар ӯ нишонаҳои фалаҷшавии даст ва пои рост пайдо шуданд. Суханрониаш низ мушкил гардид. Бо вуҷуди ин, доҳии болшевикон то моҳи октябри соли 1923 кор мекарду мақола ва мактуб менавишт. Аммо 21 январи соли 1924, соати 18:50 дақиқа хабари марги доҳӣ ба Маскав расид. Марги ӯро дар телеграммаи ҳукуматӣ “нобаҳангом” тавсиф карданд. Воқеан ҳеҷ кас интизор надошт, ки Ленин ба ин зудӣ дунёи фониро тарк мекунад. Доҳии болшевикон ҳангоми маргаш 54 сола буд.

Сабабҳои марги доҳӣ

Сабабҳои марги доҳиро низ гуногун муаррифӣ кардаанд. Моҳи ноябри соли 1924 бемории Ленин дигар бора авҷ гирифт ва дасту пои росташ фалаҷ гардида, ӯ тамоман қобилияти сухангӯиашро аз даст дод. Дар ӯ ташаннуҷи эпилептикӣ пайдо шуда, баъди яке аз амалоти эпилептикӣ қалби доҳӣ аз тапидан боз монд. Дар хулосаи расмии иллати марги Ленин гуфта мешуд: “бемории асосии мавсуф, атеросклерози рагҳо ба шумор меравад. Бо сабаби тангшавии рагҳои мағзи сар ва халалдоргардии таъмини он бо хун, бофтаҳои мағзи сар аз байн рафтанд, ки боиси фалаҷшавӣ ва аз даст додани қобилияти сухангӯӣ гардид. Сабаби бевоситаи марг бошад, шиддати халали гардиши хун дар мағзи сар ва хунрезӣ ба дохили он мебошад”.

Эълони хабар

Аз ҳама пештар ба хабари марги Ленин ОГПУ вокуниш нишон дод. Роҳбари ин ниҳод Феликс Дзержинский дарҳол баъди шоеъ шудани хабари марги доҳӣ ба ҳамаи ниҳодҳои давлатӣ телеграммае ирсол карда, дар он аз масъулин хост тамоми нерӯҳоро барои пешгирии ваҳшат ва дигар руйдодҳои номатлуб омода намоянд.

Дар матбуот бошад хабари марги доҳӣ дарҳол интишор нагардид. Субҳи 22 январ рӯзномаҳо бе интишори ҳеҷ хабаре дар ин бора рӯи чоп омаданд. 23 январ низ хабаре чоп нагардид ва танҳо 24 январ тамоми рӯзномаҳои СССР дар саҳифаи аввалашон расми доҳӣ ва хабари марги ӯро дарҷ намуданд. Дар ҳисоботи ОГПУ бобати вазъи сиёсӣ ва иқтисодии СССР дар моҳи январи соли 1924 доир ба марги доҳӣ гуфта мешуд: “Аввалин хабарҳо дар ҳама ҷо мардумро ҳайратзада ва гирён намуданд. Дар маҷлисҳои коргарон, аз сарнавишти РКП (б) ва ҳукумати шӯравӣ эҳсоси тарс ба чашм мехӯрд. Дар маҷлисҳо гоҳе деҳқонон чун кӯдакон гиря мекарданд”. Бисёриҳо эълони расмиро интизор нашуда, озими пойтахт гардиданд. Ҷасади Ленин дар зали Коллонии Хонаи Иттифоқҳо (дар наздикии Кремл) гузошта шуд, то мардум бо ӯ хайрухуш кунанд.

Комиссияи дафн эълон кард, ки ҳамаро бе гузарнома барои видоъ роҳ медиҳанд ва ин хабар боиси сар задани навбати азим дар майдони Свердлови Маскав гардид. Анбӯҳи зиёди мардум сабаб шуд, ки 25 январ котиби КМИ Авел Енукидзе эълон намояд, ки тобути Ленинро дар дахмаи махсус нигаҳдорӣ мекунанд, то мардум ӯро зиёрат намоянд. Тобути доҳиро Сталин, Зиновев, Каменев, Бухарин, Томский, Рудзутак, Дзержинский ва Молотов ба дохили дахма гузоштанд.

Дахма

Дар оғоз касе пешбинӣ намекард, ки ҷасади доҳиро барои ҳамеша, дар мақбараи махсусе нигаҳдорӣ мекунанд. Худи доҳӣ ва наздиконаш дар бораи гӯронидан дар ҷои махсусе чизе нагуфтаанд. Дар бойгониҳо танҳо мактуби Надежда Крупская ба Инесса Арманд мавҷуд аст, ки дар он зани доҳӣ дархост мекунад, ки Ленинро дар назди девори Кремл ба хок супоранд. Масъалаи дахма миёни ҳаммаслакони доҳӣ низ дар ҳол пайдо нашуд. Барои мисол дар аввалин нишасти Комиссияи КМИ СССР бобати маросими дафни В.И. Ленин, ки 22 январи соли 1924 соати 4-и субҳ доир гардид, гуфта мешуд: “1. Супориш додани тобути рухи (синки); 2. Қабрро дар назди қабри рафиқ Сверлов Я.М. кандан”. Бори аввал масъалаи дахма дар нишасти 4-уми комиссия 23 январ матраҳ гардид. Аммо инҷо низ назарҳо мутафовит гардиданд. Ба муқобили нигаҳдории ҷасади доҳӣ К. Ворошилов баромад кард ва гуфт: “деҳқонон шояд ин корро нодуруст қабул кунанд. Онҳо хоҳанд гуфт, ки болшевикон худоёни моро аз байн бурданд, кормандони худро барои нобуд сохтани муқаддасоти мо равона карданд, аммо муқаддасоти худро таъсис медиҳанд”. Бо вуҷуди ин, бештари аъзоёни комиссия барои бунёди дахмаи муваққатӣ овоз доданд.

Коммунистӣ ягона

Тибқи маълумтҳои ОГПУ марги доҳӣ дар саросари кишвар ва хусусан деҳаҳо сару садои зиёде барпо намуд. Деҳқонон, ки бештарашон диндор буданд аз ҳукуматиҳо талаб мекарданд, ки Ленинро дар калисо ёдбуд намоянд. Дар аксари деҳаҳо деҳқонон расми Ленин дар даст ба ӯ зиндагии ҷовидро таммано мекарданд. Дар Арманистон (бо иҷозаи комиссияи дафнӣ) барои Ленин маросими азодории динӣ баргузор намуда, аксҳояшро дар кӯчаҳо мегардонданд. Умуман деҳқонон дар симои Ленин ҳомии худро аз балоҳои анъанавии русӣ медиданд ва чунин мепиндоштанд, ки Ленин “ягона коммунист буд, ки дуздӣ намекард ва ӯ ҳам мурд ва акнун ҳама чиз ба бод меравад”.

Мавзолей

Калимаи Мавзолей ба ҷои дахма бори аввал дар протоколи нишасти Комиссияи КМИ СССР 27 январи соли 1924 дар рӯзи маросими дафни Илич пайдо шуд. Мавзолеи аввалин аз чӯб сохта шуда буд ва 28 январ Комиссия қарор дод, ки вуруд ба Мавзолей ҳар рӯз, ғайр аз чоршанбе, аз соати 18:00 то 22:00 иҷозат дода шавад. Аммо 30 январ ҳамин комиссия эълон намуд, ки Мавзолеи Ленин бо сабабҳои техникӣ муваққатан баста мешавад. Билохира 1 августи соли 1924 онро дубора ифтитоҳ намуданд.

Баҳори соли 1926 лоиҳаи Мавзолеи нави сангин, аз ҷониби ҳукумати СССР тасдиқ гардид. Тарроҳи лоиҳа муҳандиси рус А.Шусев буд. Аммо сохтмони он баъди 3 сол сар шуд. 16 маи соли 1929 Бюрои сиёсии КМ ВКП(б) сохтмони Мавзолеи сангинро тасдиқ намуд ва 5 июни соли 1929 комиссия ШКХ дар ҳайати В. Молотов, А. Енукидзе, Р. Петерсон, Г. Ягода ва А.Шусев мӯҳлати хатми сохтмони онро низ муайян намуд. Мавзолеи нав мебоист 7 ноябри соли 1930 сохта мешуд. Бюрои сиёсӣ барои сохтмони Мавзолеи нав 3 миллион рубл, ки барои он замон пули ҳангуфт маҳсуб меёфт, ҷудо кард. Корҳои сохтмониро трести “Мосстрой” бо сарварии П.Муравев анҷом медод. Билохира сохтмончиён дар зарфи 16 моҳ Мавзолейро сохтанду ҷасади Ленинро ба хонаи наваш кӯчониданд.