(Ба муносибати 75-солагии ғалабаи Халқи Советӣ дар ҶБВ)
Сталин аз ҳуҷуми Гитлер хабар дошт!
Маршали Иттифоқи Советӣ Г.К.Жуков дар китоби худ ёддоштҳо ва мулоҳизаҳо овардааст:
-Бегоҳии 21 июни соли 1941 сардори штаби округи ҳарбии Киев генерал-лейтейнант М.А.Пуркаев хабар дод, ки ба назди сарҳадбонон гурезаи немис омада, иброз медорад, ки қушунҳои немис дар назди сарҳад омодагӣ доранд ва субҳи 22 июн ҳуҷумро оғоз менамоянд. Дар ин бора ҳамон лаҳза ба нарком ва И.В.Сталин занг задам.
Сталин гуфт: «Бо НарКом зуд ба Кремл ҳозир шавед!». Ӯ танҳо маро қабул кард ва дар изтироб буд.
И.В.Сталин пурсид: Гурезаро барои барангехтани зиддият нафиристода бошанд?
С.К.Тимошенко: Гуреза гапи ҳақро мегӯяд.
Ба утоқи И.В.Сталин аъзои Бюрои Сиёсӣ даромаданд. Чӣ бояд кард,-пурсиданд И.В.Сталин. Ҳама хомӯш буданд.
Ба округҳои ҳарбии сарҳадӣ амри директивӣ додан лозим, ки онҳо аз ҷиҳати ҳарбӣ омода бошанд,-гуфт нарком.
Г.К.Жуков матни телеграммаро қироат намуд.
21.06.1941. Соат ба вақти СССР 00.30 дақиқа. Телеграмма ба округҳои ҳарбӣ расонда шуд.
Шурӯъи ҶБВ
22.06.1941. Соат ба вақти СССР 03:17 дақиқа. Фармондеҳи Флоти Баҳрӣ адмирал Ф.С.Октябрский хабар дод, ки аз тарафи баҳр шумораи зиёди самолётҳо пайдо шуданд, чӣ бояд кард? Қарори шумо пурсидам?
Қарор якто: бо оташи зиддиҳавоии флот пешвоз мегирем.
Авохири даҳаи 90-и асри ХХ барои Русия як давраи буҳронӣ ба шумор рафта, ин буҳрон тамоми соҳаҳои ҳаётӣ ин кишвар ва мардумашро фаро гирифта буд. Дар асл ин ҳангом, Русия дар садади аз даст додани тамоми манофеъи худ қарор дошт. Дар ин кишвар ҳамаи аслҳои давлатдорӣ, аз идоракунии давлатӣ гирифта, то танзими умур ва муҳофизати шаҳрвандон халалдор гардида буданд.Тамоми аслҳои асосӣ, ки дар тӯли қарнҳо давлати Русияро ба ҳам муттаҳид мекард аз қабили адолат, ҳамбастагӣ, вуҷуди як роҳбар, ки битавонад рушди ин ду аслро таъмин кунад, аз даст рафта буданд. Одамон комилан боварӣ ба кишварашон ва ба як ояндаи некро аз даст дода буданд. Ва маҳз дар чунин шароит 20 сол қабл Владимир Путин президентӣ нави Русия интихоб гардид. Дар он интихобот ба тарафдории В.Путин 52% интихобкунандагон, ё наздики 40 миллион нафар шаҳрвандони Русия овоз доданд.
Президентбозор ё аз Горбачев то Елтсин
Михаил Горбачев соли 1990 президентӣ СССР интихоб гардид. Замони ӯ ҳодисаи аҷибе рух дод, сарварони ҳамаи ҷамоҳири собиқ СССР якбора президент шуданд. Сари кор омадани якбора 14 президент дар як кишвар воқеъан ба таъбире "нонсенс" буд, гарчӣ аксари ин президентҳо дар асли сиёсати кишвар чандон дахил ҳам набуданд. Истисно роҳбари Русия Борис Елтсин буд ва баъдан Назарбоев ва то ҳадде Гамсахурдияи гурҷиро ба худаш ҳамроҳ кард. Елтсин баъди президеншавии М.Горбачев дар СССР, президенти РСФСР гардид. Ва рӯи рост дар баробари Горбачев алам рост кард. Даргирии ин ду, билохира бо пошхурии Шӯравӣ ба охир расид ва Елтсин ҳокими мутлақи Русия гашт, ки меросбари собиқ СССР маҳсуб меёфт.
Аз Елтсин то Путин
Замони пошхурии СССР ва сари қудрат омадани Елтсин шояд мушкилтарин давраи таърихи Русия бошад. Борис Николаевич, ки аз Вашингтон идора мешуд, комилан кишварро зери султаи ғарбиён бурд ва баъди чанде Русия ба сахттарин буҳрони иқтисодӣ ва сиёсӣ мувоҷеҳ гардид. Замони Елтсин соҳаи саноатӣ ва аграрии кишвар аз ҳам пошид ва давлати вақт, вазифаи муҳофизатии худ ва пеш аз ҳама ҳифзи иҷтимоии шаҳрвандонашро аз даст дод.
21 март дар сар то сари ҷаҳон Рӯзи байналмилалии Наврӯз эълон шудааст. Ин қарор 19 феврали соли 2010 дар 64-мин ҷаласаи Ассамблеяи Генералии СММ қабул карда шуд. Дар банди 49 рӯзномаи ин ҷаласа, ки дар бораи "Маданияти дунё" ном дошт, чунин омода буд: "Ассамблеяи Генералии СММ 21 мартро чун Рӯзи байналмилалии Наврӯз мепазирад ва кӯшиши давлатҳои баргузоркунандаи Наврӯзро дар бобати нигаҳдорӣ ва тарвиҷӣ фарҳанги Наврӯз истиқбол мекунад". Ҳамин тариқ, Соли нави мардуми ориёитабор эътирофи ҷаҳонӣ пайдо кард. Албатта, ин кор ба осонӣ ба даст намомад, зеро барои ин солҳои тӯлонӣ ва заҳмати зиёде кашида шуд.
Бедории табиат
Ҳамаи қавму миллатҳо фарорасии соли навро бо як шаҳомату шукӯҳи хосае ҷашн мегиранд. Аммо соли нави мардуми ориёитабор ба куллӣ аз ҳамаи ҷашнҳои соли навии роиҷ дар дунё фарқ мекунад. Масеҳиён соли нави худро аз тавалуди ҳазрати Исо (с.а) ҷашн мегиранд.Соли нави қамарӣ,ки бештари нажоди сомӣ аз он табаият мекунанд аз ҳиҷрати Паямбари ислом (с.а) оғоз меёбад. Мардуми Шарқи Дур (Чину Ҷопон) низ соли нави ба худ хоссе доранд. Аммо ҳеҷ кадом аз инҳо, ҷавобгӯи аслии ин мафҳум, яъне оғози соли нав аз нигоҳи табиатро надоранд ва танҳо соли нави ориёӣ пурра ба ин мафҳум ҷавобгӯст.
Чун маҳз дар фарвардин (март) табиат аз хоби зимистониаш бедор мешавад ва мардуми ориёитабор ин бедориро Наврӯз ном ниҳода, аз қадимтарин даврони таърихи хеш ин ҷашни бошукӯҳро то ба ин рӯз зинда нигаҳ доштанд. Наврӯз чуноне, ки аз номаш маълум аст ҷашни миллии қавми ориёист ва метавон гуфт, бузургтарин ҳадяи ин қавм ба таммадуни башарист. Таърихи Наврӯз дар асотири ориёӣ ба замони Пешдодиён мерасад ва бештари муаррихон ин ҷашнро ба шоҳи 4-уми ин сулолаи афсонавӣ Ҷамшед марбут медонанд. Дар қадимтарин маъхази мардуми ориёитабор «Авасто» низ аз ин ҷашн ёд шуда, маҳз Ҷамшед дар он, чун поягузорӣ он зикр гардидааст.
12 марти соли 1990 дар Маскав Анҷумани III-юми вакилони мардумии СССР ба кори худ шурӯ кард. Анҷумани мазкур дар таърихи собиқ Шӯравӣ нақши вежае ифо карда, ба яккатозии ҲКИШ хотима дод. Дар ин Анҷуман бо тағйиру иловаҳо ба Сарқонун нақши роҳбарикунандаи ҲКИШ аз Сарқонун ҳазф гардида, дар аввалин кишвари Шӯроҳо бисёрҳизбӣ ҷорӣ карда шуд. Инчунин, Анҷумани мазкур мақоми Президенти СССР-ро таъсис дод ва мақоми раиси Шӯрои Олиро низ интихобӣ кард.
Брежнев ва дарки хатар
Бояд қайд кард, ки ҳатто дар Сарқонуни сталинӣ, ки соли 1936 қабул гардида буд, моддае дар бораи нақшт вежаи ВКП(б) вуҷуд надошт. Албатта ин маънои онро надошт, ки муаллифони ин Сарқонун зидди мақоми роҳбарикунандаи ҳизбашон буданд. Аммо ҳам худи Сталин ва ҳам Николай Бухарин, ки дар омодасозии Сарқонуни соли 1936 нақши вежа дошт, ба хуби мефаҳмиданд, ки ин кор оқибати хубе нахоҳад дошт. Сарқонуни соли 1936 бори аввал дар СССР интихоботи умумӣ, баробар, мустақим ва пинҳониро ҷорӣ намуд. Ва дар сурати пазируфтани нақши роҳбарикунандаи ВКП(б) дар Сарқонун, ин интихобот моҳияти худро аз даст медиҳад ва интихоботро аз интихоб маҳрум мекунад. Аммо дар замони Леонид Брежнев вазъият зиёд муташаниҷ гардида буд. Рӯйдодҳои Чехословакия дар соли 1968 Брежнев ва кулли роҳбарияти СССР-ро ба таъбире "талхакаф" кард. Болшевикони собиқадор дар ҳол хатареро, ки ба онҳо замони ҷанги гражданӣ ва ошӯби Кронштат таҳдид мекард, дарк карданд. Шиори инқилобиёни чех низ, мисли матросҳои Кронштат "Шӯроҳои бе коммунист" буд. Ва Леонид Брежнев қарор дод, бо мустаҳкам кардани нақши роҳбарикунандаи ҲКИШ дар Сарқонун ҳукумати ҳизбашро аз хатарот маҳфуз гардонад. Ҳамин тариқ банди 6-уми Сарқонуни СССР арзи вуҷуд пайдо кард.
Горбачев ва тафакури нав
Дар давраи аввали “бозсозӣ” Горбачев ва тарафдоронаш дар роҳбарияти ҲКИШ дар бобати ислоҳоти сиёсӣ ҳатто фикр ҳам намекарданд.
Ҷашни қадимӣ
Иди занон таърихи қадима дорад ва ба андешаи бархе аз муаррихин онро ҳатто дар Руми қадим низ ҷашн мегирифтанд. Дар ин рӯз мардони румӣ ба занонашон ҳадяҳои гуногун тақдим мекарданд ва ҳатто занони ғуломро истироҳат медонанд. Иди занон ҳамеша бо баҳор, зебогӣ ва латофату таровати занона алоқаманд буд. Дар ин рӯз одат шудааст мардон ҳамаи занон-модарон, бибиҳо, ҳамсарон ва духтаронро табрик гӯянд ва гулу дигар тӯҳфаҳо тақдимашон гардонанд. Аммо ин ид аз оғоз ингуна набуд. Дар оғоз Рӯзи байналмилалии занон бештар ранги сиёсӣ дошт ва чун як рӯйдоди сиёсӣ қаламдод мегардид.Таърихи пайдоиши он низ бо инқилобҳо ва мубориза барои баробарҳуқуқии занон алоқаманд аст. Дар авохири қарни ХIX занон дар Аврупо дар вазъияти баде қарор доштанд. Он шабу рӯз занони ғарбӣ 16 соат меҳнат мекарданду аз ҳеҷ ҳуқуқе бархӯрдор набуданд. Бори аввал 8 марти соли 1857 занони Ню-Йорк аввалин иттифоқи касабаи худро таъсис доданду талаб карданд, рӯзи кориашон то 10 соат кам карда шавад ва музди меҳнаташон зиёд гардад. Бори дуввум, баъд аз 50 сол, дар охирин якшанбеи моҳи феврали соли 1908 занони Ню-Йорк боз ба кӯчаҳо рехтанд ва ин бор хостори ҳуқуқи ширкат дар интихобот шуданд.
Сотсиалистон ва рӯзи зан
Расмӣ шудани 8 март ба фаъолияти сотсиалистон алоқамандӣ дорад. Соли 1910 дар пойтахти Дания шаҳри Копенгаген Конфронси дуввуми байналмилалии сотсиалистон доир гардид. Дар ин конфронс занони амрикоӣ ба сотсиалистони немис Роза Люксембург ва Клара Цеткин дидор намуда, баъди баррасии авзоъ, Клара Цеткин пешниҳод намуд, Рӯзи байналмилалии занонро таъсис диҳанд. Клара ба иштирокчиёни Конфронс "тезисҳои" худро пешкаш кард ва иддао намуд, ки ин рӯзи занон, баҳонаи хубе барои гузаронидани гирдиҳамоиҳо ва роҳпаймоиҳо хоҳад шуда, билохира занони дунёро барои муборизаи сиёсӣ муттаҳид хоҳад кард. Дар оғоз санаи баргузории рӯзи занон чандон мушаххас набуд. Ин идро дар кишварҳои ғарбӣ дар рӯзҳои гуногуни моҳи март ва май ҷашн мегирифтанд.
Рӯзи 25 феврал бо баҳонаи гаронии нон коргарони Петроград ба майдонҳои шаҳр мебароянд. Шаби ҳамон рӯз, подшоҳ Николаи-2 юм, ки худ дар пойтахт набуд ба нерӯҳои полис фармон медиҳад, ки бетартибиҳоро дар шаҳр қатъ кунанд. Дар баробари ин, Николаи 2-юм Думаи давлатиро низ пароканда мекунад. Аммо аз соати 12-и рӯзи 26 феврал дар Петроград гирдиҳамоиҳои нав шурӯ мегарданд. Пойтахти Русияро корпартоии умумӣ фаро мегирад ва нерӯҳои Артиш ба тарафи инқилобиён мегузаранд. Рӯзи дигар (27.02.) шӯришгарон бинои Арсенал ва Қасри Зимистонаро тассаруф намуда, бо ҳамин дар Русия ҳукумати сулолаи Романовҳо сарнагун гардид ва Кумитаи Муваққати Думаи Давлатӣ ба фаъолият шурӯ кард. Дар баробари ин коргарон низ ниҳоди ҳукуматии худро бо номи Кумитаи иҷрояи Шӯрои вакилони коргарон ва аскарон таъсис доданд.
Замин ва Сулҳ
Инқилоби Февралӣ дар таърихи навини Русия нақши вежа дорад. Ин инқилоб ба ҳукумати 300-солаи сулолаи Романовӣ ва ҳамин тариқ ба сохти подшоҳӣ дар ин кишвар хотима дод ва аз ҳама асосӣ, як садди равониро (боварӣ бар устувории тартиботи вуҷуддошта, ки қарнҳо тавассути синфҳои ҳоким ба мардум иблоғ мегардид) бартараф намуд.
Ин инқилоб чун ҳамоиши осоиштаи зиддиҷангии коргарон оғоз гардид, аммо нақши калидиро дар он боз деҳқонон бозиданд. Аскарони гарнизони Петроград, деҳқонбачаҳои шинелпӯш аз тиркушодан ба коргарони пойтахт сар боз заданд ва ҳамоиши осоишта ба шӯриш мубаддал гардид. Мавқеъи ишғол намудаи роҳбарияти Думаи давлатӣ низ ғалабаро осон кард. Аскарони шӯришгар худашон ба назди Дума омаданд ва аз вакилони мардуми талаб карданд қудратро дар кишвар ба дасти худ гиранд. Ҳамин тариқ моҳи феврали соли 1917 ҳукумати мутлақаи подшоҳӣ дар симои Николаи 2-юм бо кӯшиши якҷояи тамоми нерӯҳои сиёси иҷтимоии мухолифин барканор карда шуд ва қудрат ба дасти Ҳукумати муваққат гузашт, ки асоси ин ҳукуматро намояндагони ҳизби кадетӣ, ки дар Дума аз ҳама зиёд намоянда доштанд, ташкил намуданд.
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
- Деваштич: об нест, барқ проблема, картошка сӯхт... Назар
- Асрори мадрасаи Хоҷа Сарбоз Назар
- “Стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030” Назар
- Резаахбор Назар
- Бародар қарори судро иҷро намекунад… Назар
- Таъминот кори мактаб нест Назар
- Абуҳанифа: таоруфи миллӣ ва Ислом Назар
- Беадолатӣ дар футболи тоҷик Назар
- Редаксия супориш дод: Чилучорчашма рав! Назар
- «Мардон» - мушкили №1 дар Душанбе Назар
- Дар як сатр Назар
- Адвокати хайрхоҳ меҷӯям… Назар
