Ошноӣ
Ба тахмин понздаҳ сол қабл бародари гиромӣ Убайдулло Ҳурмат маро бо ду шахси наҷиб ошно кард. Аввалӣ Хол Ғуломов, фарҳангшинос ва шоир (тахаллусаш Ниҳонӣ) ва дувумӣ Бозор Нағзибеков, иштирокчии Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941 - 1945, собиқадори соҳаи матлуботи кишвар. Дар зарфи чанд муддати ошноӣ бо ҳам қаробат пайдо кардем. Ҳарду ҳам нафарони заҳматкаш, бо кӯшишу заҳмати зиёд ба қуллаи баланди пешаи хеш расидаанд. Аввалӣ аз деҳаи Себистони ноҳияи Данғараву дувумӣ аз деҳаи Шуҷанди ноҳияи Рӯшон, ду дӯсти қарин бо таърихи рӯзгори пурпечутоби хеш аз ҳам фарқ мекарданд. Чанд соли пеш Хол Ғуломов хонаи ҷигарбандаш, дар Россия аз дунё гузашт. Аммо, ин дафъа аз амаки Бозор хоҳем гуфт.
Хушҳол аз онам, ки имрӯз ин марди хуштолеъу хушманд сиҳату саломат дар ҳалқаи фарзандону набераҳо рӯзгори хуш дорад. Чун ба ӯ менигарам, аз суҳбату гуфтор ва некманишиаш хушам меояд. Зиндадилии ӯ ба атрофиён руҳу равони тоза мебахшад.
Вирди забони ӯ шукрона аст. Шукрона аз фазои озод, сулҳу оромӣ, аз фарзандону ҷигарбандони ғамхораш мегӯяд. Ӯ марди соҳибтаҷриба ва рӯзгордидааст. Кирдугор ба ӯ рӯзгори шоистаро лоиқ дидааст. Ҳамватанон, ҳамкорон ва ошноҳо ӯро чун фарди соҳибтаҷриба ва хирадманд мешиносанд.
Интернати Дебоста
Бозор Нағзибеков 19 ноябри соли 1926 дар Бадахшони сарбаафлоқ дар оилаи марди муздур Шодмони Нағзибек дида ба дунё кушодааст. Худ ёд меорад, ки дар хонаводаи деҳқони камбағал ба дунё омадааст. Кӯҳистони Бадахшон мулки камзамин аст ва зиндагӣ он овон бас тоқатфарсо буд. Як порча замини хонаводагиро баробари дигар ҳамсоягон кишт мекарданд. Аммо он ба рӯзгор сар ба нӯг мерасад.
Аз боиси рӯзгори вазнин Бозорро ба хона – интернати деҳаи Дебоста супурданд. Ҳукумати советӣ ҳамаи шароитро барои фарзандони деҳқонон муҳайё сохта буд. Ҳукумат онҳоро мехононд, мехӯронду мепӯшонд. Садҳо бор шукр мегуфтанд, ки давлати шӯравӣ ғами камбағалу бенавоёнро мехӯрад.
Бозор мактаб – интернатро бо маълумоти синфи ҳафт тамом кард. Собиқ раиси Шӯрои Олии ҶШС Тоҷикистон Ғоибназар Паллаев яке аз ҳамсинфони ӯст.
Сталинобод
Бо тамом кардани интернат дар андеша уфтод, ки куҷо раваду чӣ кор кунад. Ва бо дастае пиёдаву савора озими пойтахт шуданд. Дар шаҳри Сталинобод ба курси омӯзишии коргарӣ шомил гардид. Дар ҳамин давра ба сафи комсомол дохил шуд. Пас чанд муддат дар Комбинати нассоҷӣ фаъолият бурд. Аз сабаби надоштани ҷойи хоб ва шароити зист корро тарк гуфт.
Тавилдара
Соли 1943 бо ҳукми тақдир Бозор Нағзибекро ба ноҳияи Тавилдараи собиқ вилояти Ғарм раҳнамун сохтанд. Бо роҳхати кумитаи ҳизбии ноҳия ӯро ба колхози ба номи Горкий фиристоданд. Ва ӯ ба сифати муҳосиб ба фаъолият пардохт.
6 – уми ноябри соли 2021 ба қабули Конститутсияи давлати соҳибистиқлоли Тоҷикистон 27 сол пур мешавад. Бо назари он ки халқи тоҷик зиёда аз ҳазор сол дар ҳолати бедавлатӣ қарор дошт ва ҳам як қисми таърихи начандон дури миллат дар низоми давлатдории Иттиҳоди Шуравӣ ҷараён гирифта буд, тантанаи 27 – солагии қабули Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аҳамияти муҳим дорад.
Ҳар давлат бо ҳамон роҳе пеш меравад, ки дар қонуни асосиаш муқаррар шудааст. Шаҳрвандони Тоҷикистонро саодати бузурге ёр аст, ки соҳиби чунин Конститутсия мебошанд. Зеро Конститутсияи моро як қатор мамлакатҳои мутараққии дунё ва созмонҳои бонуфузи байналмилалӣ, аз шумули Созмони Милали Муттаҳид ва Созмони амният ва ҳамкорӣ дар Аврупо, яке аз намунаҳои беҳтарини конститутсияҳои демократии ҷаҳон унвон додаанд.
Баъди ба даст овардани истиқлол масъалаи қабули Конститутсияи нави Ҷумҳурии Тоҷикистон ногузир гардид. Аммо нобасомониҳои солҳои 90 – уми асри гузашта ва ҷанги шаҳрвандӣ дар Тоҷикистон таҳияи лоиҳаи нави Конститутсияро ба таъхир мононд.
Таҳия, муҳокима ва қабули Конститутсияи нав пас аз баргузории Иҷлосияи ХVI Шурои Олии Тоҷикистон аз нав оғоз шуд.
Моҳи ноябри соли 1993 Президиуми Шурои Олии Тоҷикистон комиссияи конститутсионӣ ва гурӯҳи кориро оид ба таҳияи лоиҳаи Конститутсияи нав созмон дод. Дар зарфи шаш моҳ гурӯҳи корӣ ду лоиҳаи Конститутсияро омода сохт. Нахуст ба шакли идораи парламентӣ ва лоиҳаи дигар ба шакли идораи Президентӣ. Лоиҳаи дувум барои муҳокимаи умумихалқӣ дар матбуот ба табъ расид.
Лоиҳа 13 апрели соли 1994 ба муҳокимаи умумихалқӣ тавсия гардид. Дар зарфи беш аз ду моҳи муҳокимаи лоиҳа аз ҷониби шаҳрвандони кишвар ва ҳамватанони бурунмарзӣ бештар аз 8,5 ҳазор пешниҳод ба Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид гардид.
6 ноябри соли 1994 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар раъйпурсии умумихалқӣ қабул гардид. Ҳақ бар ҷониби Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аст, ки гуфта:
«Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷумлаи дастовардҳои бузурги мардуми Тоҷикистон буда, заминаи ҳуқуқии бунёди давлати тозабунёд ва соҳибистиқлоли тоҷикон, шакли ифодаи ҳуқуқии ормонҳои давлатдории миллӣ, ҳимояи ҳадафҳо ва манфиатҳои миллӣ, осори таърихӣ ва фарҳанги миллӣ мебошад».
Воқеан Конститутсияи Тоҷикистон дар таъмини истиқлоли давлатӣ ва пойдории давлатдории миллӣ нақши бунёдӣ дорад.
Аммо, Конститутсияи аввалини РСС Тоҷикистон, ки Ҷумҳурии соҳибистиқлоли Тоҷикистон меросбари ӯст, соли 1929 қабул шуда буд. Боиси ёдоварист, ки РАСС Тоҷикистон соли 1924 ва РСС Тоҷикистон соли 1929 таъсис ёфтаанд. Баъди барҳам хӯрдани давлати СССР Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқлолият ба даст овард.
Фаромӯш набояд сохт, ки соҳибистиқлолии давлати мо аз Конститутсияи даврони советӣ маншаъ мегирад. Дар зарфи 62 соли мавҷудият ҳамчун ҷумҳурии мустақил дар ҳайати СССР Тоҷикистон чаҳор маротиба Конститутсия қабул кардааст.
Инак аз рӯзҳои фараҳфизои Ғалабаи бузург 77 сол сипарӣ мешавад. Сол аз сол шумораи зафарёрони Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941 – 1945 кам шудан доранд. Куллиятан дар дили хок, қисме дар корзори он ҷанг, теъдоди боқимонда дар гӯшаҳои дури дунё ва пораи дигар дар зодгоҳ орамидаанд.
Аз диловарию матонат ва қаҳрамонии сарбозони шуҷои Ватан гуфтаему боз ҳам ба қадри зарурӣ на. Мутаассифона, ҳоло ҳам иддае аз сарбозон аз таваҷҷуҳи журналистон дур мондаанд. Дар хусуси бархе аз сарбозони шуҷоъ дар рӯзномаҳои ноҳиявии солҳои пеш каму зиёд нигоштаанд. Аммо ҳастанд диловароне, ки дар дар бораашон кам гуфтаем ва ё ҳич нагуфтаем.
Бо имкони муносиб, ин дафъа аз рӯзгору хизмати сарбозе ёд меорем, ки дар гӯшаи дурдасти кишвар, дар диёри биҳиштосои Сари Хосори кӯҳистони Кулоб дида ба дунё кушодааст. Ӯро ному насаб Халил Абдуалимов аст. 10 марти соли 1925 дар деҳаи зебоманзари Санҷитаки ҷамоати Дараи Калоти ноҳияи Сари Хосор чашм ба олами ҳастӣ кушодааст. Халил чаҳорсола шуда буд, ки падараш аз офати вабо тарки дунё кард.
Маълумоти ибтидоӣ (синфи 4) – ро дар зодбум фаро гирифтааст. Дар деҳа деҳқонӣ мекард. Халили наврас баробари барзгарони солдида шудгор мекард, ғалла медаравид, хирман мекӯфт.
Тобистони соли 1941, овозаву дарвозаи ҳуҷуми аҳдшиканонаи Германияи гитлерӣ то ба деҳаҳои дурдасти кӯҳистони тоҷик расид. Халил ба синни 16 – солагӣ қадам ниҳода буд. Хонаи онҳоро бародаронаш Умаралӣ ва Абдуҳалим сарбонӣ мекарданд. Бо оғоз шудани ҷанг, онҳоро ба фронт хонданд. Хонадони момаи Басгул ғамхона гашт. Писарони баору номусаш, бар зидди фашистони истилогар ба ҷабҳа, баҳри ҳимояи Ватани паҳновари хеш қомат алам карданд.
Умаралӣ ва Абдуҳалим, ҳарду ҷавонмардони давра, гӯштигири хуб буданд. Онҳоро ҳамчун паҳлавонони номвар сокинони деҳаи Санҷитак эҳтиром мекарданд. Ҳарду ҳам ҷавонони тануманди хушқаду қоматро мемонданд. Аммо додари хурдӣ Халил ҷисман қадпасту газгӯшт буд.
Соли сеюми ҷанги хонумонсӯз, давраи ҳалкунандаи корзорҳо. Навбати хизмати Халил ҳам расид. Ӯро 10 феврали соли 1943 комиссариати ҳарбии ноҳияи Сари Хосор баҳри хизмат дар сафи Қувваҳои Мусаллаҳи СССР ба Армияи Сурх даъват кард.
Халил бо ҳамдеҳагонаш – Мирзокарим, Турахон, Саидаҳмад ва Соҳибназар ба пойгоҳи асосии минтақаи онзамона, ба маркази ноҳияи Кангурт омаданд. Як ҳафта дар Кангурт монданд. Бо ҷамъ шудани миқдори муайяни наваскарон аз навоҳии минтақаи Кӯлоб, бо аробаҳои аспакӣ тавассути роҳи Гули Зиндону Тахти Сангин ба роҳ баромаданд. Дар шаҳри Сталинобод ду моҳ аз курсҳои кутоҳмуддати омодагии ҷангӣ гузашта, ихтисоси миномётчигиро касб карданд.
Ҳини саворшавӣ ба поезд Халил бо ҳамдеҳааш Сафаралӣ Алиев вохӯрд. Вай дар баталиони коргарӣ хизмат мекард. Бинобар сабаби беморӣ ӯро ҷавоб дода буданд. Сафаралӣ ба сарбози бӯи борут нашамида дуои хайр дод.
ДЕБОЧА
Иосиф Виссарионович Сталин яке аз шахсиятҳои барҷастаи асри ХХ моҳи апрели соли 1922 дар Плениуми КМ КПСС Котиби генералии ҳизб интихоб шуда 31 сол роҳбари он буд.
Вай дар шароити пеш омадани хатари ҷанг дар солҳои Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941 – 1945 дар фаъолияти серсоҳаи ҳизб оид ба мустаҳкам гардондани иқтидори мудофиавии СССР, торумори Германияи фашистӣ ва Японияи милитаристӣ мавқеи роҳбарикунандаро ишғол мекард.
6 майи соли 1941 И. В. Сталин Раиси СКХ СССР (аз соли 1946 – Раиси Совети Вазирони СССР), 30 июни соли 1941 раиси Комитети давлатии мудофиа, 19 июл Комиссари халқии мудофиаи СССР, 8 август Сарфармондеҳи Олии Қувваҳои мусаллаҳи СССР таъйин гардид.
Сталин ҳамчунон аъзои Бюрои Сиёсии КМ ВКП (б) (1919 – 1952), аъзои Президиуми КМ КПСС (1952 – 1953), аъзои Комиҷроияи Интернатсионали Коммунистӣ (1925 – 1943), аъзои КИМ – и умумироссиягӣ (аз с. 1917), аъзои КИМ – и СССР (аз с. 1922), депутати Совети Олии СССР (даъвати 1 – 3) буд.
Ана ҳамин гуна шахси муқтадир, ба гуфти ҳарифонаш бераҳму ғаддорро генерали армия Иосиф Апанасенко дар ҳузури умум дашном додааст. Сталин дар посух баракс фармондеҳи саркашро ором кунонд. Чизе нагуфташ…
АПАНАСЕНКО
Иосиф Родионович Апанасенко, кист ӯ? Пештоз мегӯем, ӯ яке аз чаҳор генерали маъруфи советист, ки дар давраи Ҷанги дуюми ҷаҳон ҳалок шудааст. Лашкаркаши Армияи Сурхи коргару деҳқон, генерале, ки бо худсарӣ ном бароварда буд. Аммо ӯро ҳодисаи дар Кремл ба вуқуъ пайваста, моҳи октябри соли 1941 машҳуртар гардонд. Аммо ҳамааш бо навбат. Пеш аз ҳама чанд сухан дар бораи ҳаёту фаъолияти Апанасенко.
Номбурда дар оилаи деҳқони камбағал, дар Ставропол ба дунё омадааст. Овони наврасӣ дар хонаи бойи деҳа муздурӣ кардааст. Чанд муддат даҳмарда (чӯпон) ҳам буд. Ҳамагӣ ду сол дар мактаби ибтидоии деҳа таҳсил намуда (онро ҳам тамом накардааст).
Худи ӯ баъдҳо изҳор дошта буд, ки ман то ба хизмати аскарӣ одами комилан бесавод будам. Ва ин ҳолат минбаъд дар пешрафти ӯ дар хизмати ҳарбӣ халал ворид сохт. Ва ифодаи «нимчамулло» то охири умр ӯро думболагир шуд.
Аммо Иосиф Родионович хондан метавонист…
АСКАРӢ
Иосиф Родионовичро соли 1911 ба хизмати аскарӣ хонданд, дар синни 21 – солагӣ. Ӯ ҳамчун пулемётчӣ хизмат оғоз кард. Баъди ду соли хизмат вай аллакай унтер – офитсер (унвони командири хурд дар армияи подшоҳӣ) буд.
Дар Ҷанги якуми ҷаҳон Иосиф ҳамчун ҷанговари далер корнамоӣ нишон дод ва дар рафти ин ҷанг бо ду медали Георгӣ ва се салиби Георгӣ мушарраф гашт. Ҷангро Апанасенко дар рутбаи прапоршикӣ ва вазифаи командири ротаи пулемётчиён хотима бахшид.
Шиори маъруфи партияи коммунистӣ ифодаи мухтасари Директиваи (дастури) Комиссарони халқи СССР ва КМ ВКП (б) 29 июни соли 1941 ба ташкилотҳои партиявӣ ва советии вилоятҳои наздифронтӣ равона гашта буд. Аммо ин шиор аз ҷониби тамоми шаҳрвандони Иттиҳоди Шӯравӣ, сар аз коргару деҳқон, колхозчиёну зиёиён, тамоми қишрҳои ҷомеа ҳаматарафа ҷонибдорӣ ёфт. Дар давраи панҷ соли Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941 – 1945 дар мубориза бар зидди гитлерчиёни ғаддор ин шиори ҷангии халқи советӣ маҳсуб меёфт.
Дар ин давра ҳазорон далел дар робита ба ҷавонмардию садоқати халқи тоҷик, ки охирин лафка (тика) – и нони худро ба ҷабҳа фиристода буданд, метавон ном бурд.
Замони дар муҳосираи аду қарор доштани шаҳри Ленинград тавассути роҳ аз болои кӯли Ладога, мусаммо бо «Роҳи ҳаёт» ворид намудани посилка (марсула) – ҳо ва маҳсулоти хӯрокворӣ аз ҷониби Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти роҳбарии Раиси Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон Мунаввар Шогадоев дар таърихи ин ҷанг мисоли рӯшан аст.
Дар давоми чанд соли муҳосираи ин шаҳр бештар аз 151 вагон маҳсулоти хӯрока ба Ленингради дар муҳосирабуда аз ҷониби шаҳрвандони Тоҷикистон фиристода шудааст. Сокинони шаҳри Ленинград меҳрубониҳои халқи тоҷикро беҷавоб намонда, китобҳои дарсӣ ва бадеиро бо забони тоҷикӣ нашр ва бо корвоне, ки М. Шогадоев онро раҳнамун буд, ба Тоҷикистон интиқол дода буданд.
Халқи советӣ бо тамоми ҳастӣ бар муқобили гитлерчиёни хунхор бархоста буданд ва инро дар тамоми ҷабҳаҳои ҳаёт возеҳ дидан мумкин буд. Маҳз тифоқӣ ва ҳамдастии қавму миллатҳои Иттиҳоди Шуравӣ барои шикасти фашистон замина гузошт.
Ин дафъа танҳо аз боби ёрмандии сокинони заҳматкашу неруманди собиқ ноҳияи Кангурт (1930 – 1953) чанд мисоли мухтасарро пешниҳод менамоем, ки он овон хабари кӯмаки онҳо дар рӯзномаҳои ноҳиявӣ, вилоятӣ ва ҷумҳуриявӣ ба табъ расида буданд.
Азаматов П. Ёрдам ба Армияи Сурх.
«Ҳақиқати Кӯлоб» - 1941 – 10 ноябр.
Колхозчиёни колхози «Коммунист» - и ноҳияи Кангурт барои ҷанговарони Армияи Сурх 9 кӯрпача, 18 брюки пахтанок, 62 килограмм пашм, 81 дона пӯсти пӯстинбоб ҷамъ карда, ба нуқтаҳои либосқабулкунӣ супориданд.
***
Бобоев Г. Ба фронт ёриро боз ҳам пурзӯр кунем.
«Болшевики Кангурт» – 1942 – 21 январ.
Колхозчиёни колхози «Иттифоқ» (қишлоқи Хуҷаи нур) аз 12 то 13 – уми январ – 4 телпак, 1 пар ҷулоб, 56 дона пуст, 188 сӯм пул, 3 кг 800 грамм пашм, 2 кгр 200 гр мис ҷамъоварӣ карда, ба захираи мудофиавӣ супориданд.
***
Азаматов П. Туҳфаҳо ба ҷанговарони Армияи Сурхи диловар:
«Тоҷикистони Сурх» - 1942 – 20 феврал.
Колхозчиёни ноҳияи Кангурт барои Армияи Сурх 1223 дона пӯст, 17 телпак, 124 кило пашм, 116 фуфайка, ба захираи мудофиа 2437 сӯм пули нақд, 3701 облигатсияи заём супориданд.
То замони барҳам рехтани Иттиҳоди Шӯравӣ ва то ба сифати фармондеҳи дивизияи 201 – уми мототирандозии Гатчина дар Тоҷикистон таъйин гаштан Муҳридин Ашуровро ба ҷуз доираи низомиёни шуравӣ ва наздикон кам касон мешинохтанд. Номи ин фармондеҳи диловар дар матбуоти даврии тоҷик аз соли 1991 ба ин сӯ расонаӣ гардид. Ва вобаста ба вазъи сиёсӣ дар ҷумҳуриҳои пасошӯравӣ номи ин шахсият дар авроқи таърих набишта шуд.
Аввали солҳои 90 – уми асри гузашта вазъ дар Тоҷикистон носубот гашт. Таваҷҷуҳи доираи махсуси ҷомеа ба дивизияи мазкур нигаронда шуда буд, ки онро ҳукумати ҷумҳурӣ соҳибӣ мекунад ва ё на. Аммо роҳбарияти вақти кишвар аз чунин масъулияти вазнин худро канор гирифтанд ва он ҳама лавозимоти ҷангиро дарди сар ангоштанд. Ана дар ҳамин вазъияти мураккаб раҳбарияти вазорати мудофиаи Россия фармондеҳии ин дивизияро ба полковник Муҳридин Ашурови 42 – солаи дар сангарҳо обутобёфта бовар кард. Бо мурур фармондеҳи тановару саркаш исбот намуд, ки тоҷик низ метавонад чунин як қушуни муқтадирро раҳбари намояд.
Муҳридин Ашуров зодаву парвардаи Тоҷикистон аст. Вай 22 марти соли 1950 дар зебошаҳри Душанбе дида ба дунё кушодааст. Моҳи сентябри соли 1957 ба синфи якуми мактаб – интернати ба номи В. Чкалов (ҳоло ба номи Карим Сатторов) – и ноҳияи Ҷиргатол рафта, синфи 10 – умро дар ҳамин дабистон соли 1968 тамом мекунад.
Сабаби кӯч бастани хонаводаи онҳо аз пойтахт ба ноҳияи Лахши кунунӣ ин ба касбияти модараш рабт дошт. Зеро модари Муҳридин – Руқия Ашуроваро соли 1955 ҳамчун радисти калон ба аэропорти Ҷиргатол раҳнамун сохта буданд. Пештоз мегӯем, ки Руқиябону 40 соли ҳаёти хешро ба ин маслак бахшида.
Муҳридин мактабро бо сарфарозӣ тамом карда, ҳуҷҷатҳояшро ба омӯзишгоҳи олии фармондеҳии танкии Тошканд ба номи маршали қушунҳои танку автомобилҳои зиреҳпуш П. С. Рибалко супурд. Ӯ забони русиро аз модар омӯхтаву бо боварӣ ба дониши худ мусаллаҳ ба ин омӯзишгоҳи олӣ устуворона гом ниҳод.
Ҳамин тавр бо дохил шудан ба ин омӯзишгоҳ хидмати ӯ дар сафи Қувваҳои Мусаллаҳи Армияи Советӣ оғоз шуда, 37 соли ҳаёти ҷавонмардро дар бар гирифт. Чаҳор сол дар ин омӯзишгоҳ санъати ҳарбии техникӣ андӯхт.
Баъди хатми муваффақонаи омузишгоҳ М. Ашуровро соли 1972 ба шаҳри Душанбе, ба ҳайси муовини сардори штаби дивизияи 201 – уми мототирандозӣ фиристоданд. Мавсуф солҳои 1976 – 1978 сардори штаби дивизияи мазкур дар шаҳри Қурғонтеппа (ҳозира Бохтар) буд.
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
- Деваштич: об нест, барқ проблема, картошка сӯхт... Назар
- Асрори мадрасаи Хоҷа Сарбоз Назар
- “Стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030” Назар
- Резаахбор Назар
- Бародар қарори судро иҷро намекунад… Назар
- Таъминот кори мактаб нест Назар
- Абуҳанифа: таоруфи миллӣ ва Ислом Назар
- Беадолатӣ дар футболи тоҷик Назар
- Редаксия супориш дод: Чилучорчашма рав! Назар
- «Мардон» - мушкили №1 дар Душанбе Назар
- Дар як сатр Назар
- Адвокати хайрхоҳ меҷӯям… Назар
