Дар мувофиқа бо Президенти ҶТ Эмомалӣ Раҳмон рамзи ҷашни байналмилалии Наврӯз ва Соли нави миллӣ тасдиқ гардид. Он аз тарафи Иттифоқи рассомони Тоҷикистон дар асоси хулосаҳои донишмандони Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон омода шудааст.
Рамзи мазкур арчамонанд буда, аз ҳафт табақ иборат мебошад. Ҳамаи табақҳо аз давраҳо иборат буда, мазмуни гардиши фалак ва коинотро ифода менамоянд. Ҳар давра бо нақшу нигори миллӣ ороиш дода шудааст. Дар гирдогирди табақҳо гулдӯзиҳои гуногун ва дар табақи охирони суманак гули наврӯзӣ чун нишонаи эҳёи табиат гузошта шудааст.
Дар асоси хулосаҳои донишмандон, мардумшиносон ва фолклоршиносони тоҷик ва дигар олимони ҳавзаи Наврӯз аз миёни рамзҳои наврӯзӣ, ки аз гулҳои бойчечак, сиёҳгӯш, лола, гули зард, шохи дарахти ғунчадор ва паррандаҳои асотирии симурғ ва парасту иборатанд, суманак ва гули наврӯзӣ ҳамчун рамзи истиқболи ҷашни Наврӯзи байналмилалӣ, Соли нави миллӣ ва пайки омад — омади баҳори файзбор дар ҷумҳурӣ қабул гардид. Минбаъд суманак ва гули наврӯзӣ ҳамчун рамзи миллӣ барои ҷашнгирии Соли нави миллӣ ва Наврӯзи байналмилалӣ истифода хоҳад гашт.
Донишмандон бар он ақидаанд, ки суманак дар ҳамаи минтақаҳои Тоҷикистон маъмул буда, ҳамчун рамзи сарсабзӣ ва хуррамӣ дар арафаи Соли нави миллӣ ва ҷашни Наврӯз омода мешавад. Суманак инчунин ифодагари пайдо шудани заминдорӣ ва кишоварзӣ дар миёни қабилаҳои ориёӣ буда, муносибату муҳаббати деҳқонро ба гандум, ки ризқу рӯзии одам аст, ифода менамояд. Дар зарфи гирд омода кардани суманак рамзи коиноту замин буда, ҷовидонагии табиату инсонро тасвир месозад.
Баъди ҷаҳонӣ шудани иди Наврӯз Созмони Милали Муттаҳид ва созмони ЮНЕСКО суманак дар кураи заминро бо навиштаҷоти “Рӯзи Наврӯзи байналмилалӣ” ҳамчун рамзи наврӯзӣ интихоб карда, дар шабакаҳои иҷтимоӣ паҳн намудаанд.
Тибқи иттилои расмӣ, ба вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилоятҳо, ш.Душанбе, шаҳру ноҳияҳо тавсия дода мешавад, ки рамзи мазкурро ба ҷойи арча дар назди идораҳо, кӯчаву хиёбонҳо, иншооту хонаҳои истиқоматӣ ҳамчун рамзи ҷашни Наврӯз ва таҷлили Соли нави миллӣ аз 19 то 25 марти соли 2019 насб намоянд. Сохти (конструксияи) гузоштани суманак ва гули наврӯзӣ дар хиёбону кӯчаҳо низ омода гардида, манзури шумо мегардад.
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон барои соли 2019 ангораи Ҷашни байналмилалии Наврӯзро тасдиқ намуд.
Ангораи мазкур намуди доирашакл дошта, дар мобайни он кураи замин, аз 2 тарафи он Парчами миллӣ ва пайки баҳор-суманак, парасту, накшу нигори гулдӯзӣ ҳамчун рамзи ҳунарҳои мардумӣ ва рангинкамон бо навиштаҷоти «Наврӯз-2019» бо забони тоҷикӣ инъикос ёфтааст.
Ҳамасола мардуми Тоҷикистони соҳибистиқлол 23 феврал рӯзи таъсисёбии Қувваҳои Мусаллаҳи ҶТро дар фазои сулҳу осоишта бо тантана ҷашн мегиранд. Раиси ш.Бохтар Исмоилзода Абдуалим ба ин муносибат собиқадорони ҶБВ, ҷанговарони башардӯст ва сарбозони шуҷои ватанро аз номи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Сарфармондеҳи олии Қувваҳои Мусаллаҳи ҶТ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва раиси вил.Хатлон Ҳакимзода Қурбон табрик намуд. Дар охири чорабинӣ шаҳрдор ҷавонони маркази вилоятро даъват кард, ки ба сафи Қувваҳои Мусаллаҳ рафта, хизмати модар-Ватанро бо сарбаландӣ иҷро намоянд. Зеро хизмати ҳарбӣ ин мактаби шуҷоату мардонагист.
Баҳодур Уроқов,
СССР, вилояти Хатлон
Дафтари матбуоти президенти ҶТ хабар додааст, халтачаҳои наврӯзӣ, ки барои тӯҳфаҳо пешбинӣ шудаанд, бо шаклу дизайни гуногун таҳия карда шуда, дар онҳо рамзу ангораи Наврӯзи соли 2019 тасвир ёфтаанд. Дафтари матбуоти президент гуфтааст, ки “Вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ВМКБ, вилоятҳои Хатлону Суғд, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳо метавонанд ба корхонаҳо ва ширкатҳои хусусӣ ҷиҳати омода кардани халтачаҳо аз матоъҳои гуногун, коғазҳои ранга, картон, халтачаҳои полиэтиленӣ ва дигар навъҳои матоъ дастур диҳанд, ки намудҳои мухталифи халтачаҳоро дар арафаи ҷашни Наврӯзи байналмилалӣ омода намоянд”.
7.02.2019. Дар ноҳияи Қубодиён дили яке аз ширингуфтортарин адиб, асалзабонтарин дубайтисарой, шоиртарин деҳқон ва деҳқонтарин шоир-устоди достонсаро Сайдуллои Амин-падари журналист Шаҳрзоди Амин-котиби масъули газетаи мардумии СССР аз тапидан монд…
Ҳарчанд болову поин задем, ҷуз ин матлаб, ки чанд сол муқаддам СССР дар бораи устод навишта буд, мақолае беҳтар нигошта натавонистем. «Такрор модари дониш аст»-у «Ҳеҷ кас ва ҳеҷ чиз дар СССР фаромӯш намешавад!». Хонаи ахираташ обод ва раҳмати Худой сари гӯраш барои ҳамешагӣ рехта бод, ки ИНСОНи бузурге буд…
Дар адабиёти ҷаҳон дар хусуси юришҳои Искандари Мақдунӣ асарҳои мансуру манзуми зиёд эҷод шудаанд, ки бедодгариҳои ин мақдунии беникоҳзодаро тараннум мекарданд. Хосатан, симои Искандар дар назми классикони мо чун паямбар, хирадманд ва хайрхоҳу одил таҷассум ёфтааст, ки ҳокӣ аз он аст, ки гузаштагони мо низ амсоли имрӯзиён худкуши бегонапарвар будаанд. Зеро ақли кас намегирад, ки сар аз Низомиву Саъдӣ то Ҳофизу Ҷомӣ нафареро ситоянду парастиш кунанд, ки Кирополро оташ задаву Эронро ба хок яксон сохтаву Суғду Бохтарро ғорат кардаву китобхонаҳои бузургтарини Самарқанду Бухороро бо амри устодаш Арасту ба коми оташ мекашид…
Дар тӯли 1000 сол беш, ки адабиёти мо доди сухан медод, образи Спитамон-ягона қаҳрамони халқи Тоҷик, нафаре, ки дар майдони ҷанги ватанхоҳӣ доди мардӣ додаву Искандарро борҳо саркӯб кардаву танҳо бо ҳилаву макри мақдуниён, сарашро зани аҳримансиришташ буррида буд, торик боқӣ мемонд. Ин хатои адабиёти 1000 солаи моро, ки мутаассуф клоссикони ғосибпарвар аз Искандар мадҳу ситоиш мекарданду бар ҳаммиллати қаҳрамони хеш санги маломат меандохтанд (вазъияти то ҳанӯз шинос, не?!), ахиран шоири муосири мо Сайдуллои Амин ислоҳ кард!
«Спитамон», китоби аввали достони 2-ҷилдаи шоир буда, зери назари шоир ва файласуф Зиё Абдулло, дар нашриёти «Адиб» бо теъдоди 1000 нусха чоп шуд. «Спитамон» маҳсули кори 20-солаи шоир аст, ки дар бораи қаҳрамони халқи Тоҷик ҳикоят мекунад. Ҷилди 2-и достон дар давоми соли ҷорӣ бояд ба нашр расад. «Спитамон» дар вазни мутақориб тасниф шуда, 20.000 байт аст. Қариб ҳар боби достон бо ин мазмун тулуъ мекунад:
Ривоят кунад ровии достон,
Ки бишнид аз ровии бостон…
Дебочаи достон хеле хонданист, ки муаллиф образҳои ҷадидро дар қабои клоссикӣ меофарад. Барои мисол, Сайдуллои Амин шеърро зани дувуми худ хондааст, ки мегӯяд:
Аз он рӯз дилбанди шеърам чу ман,
Ту гӯӣ, ки дорам никоҳӣ 2 зан…
Ва ин 2 бохчон сари шоир фишор меоранд:
Зи рашки басӯзи ҳам аст, ин 2 зан,
Кунад қасд бар ҷони ширини ман!
Шоир достонашро мисли Фирдавсӣ ба Сарвари давлат мебахшад:
Бар ин Тоҷикистони ман сарвар ӯст,
Дар ин бешаи ғав чу шери нар ӯст!
Ва ҳарчанд Амин аз Раҳмон бар алайҳи Фирдавсӣ аз Султон Маҳмуд, инъоме талаб надораду рӯ ба рӯзии Худованд аст:
Худо давлатам деҳ, ҳамон қадр бас,
Ки бошам зи мардум на пешу на пас…
Бовар дорем, ки Эмомалӣ Раҳмон хатои Маҳмудро такрор накардаву ба арӯси нозпарварди Амин-достони нобаш эътои шоҳонаи сазовор пешкаш мекунад. Дар ин амри хайр президент набояд машварат пурсад, ки сареҳатан ошкоро мегӯем:
Коре, ки Сайдулло Амини Қубодиёнӣ бо навиштани ин достон кардааст, Иттифоқи Нависандагони Тоҷикистон дар 22 соли истиқлолият накарда буд! Ин ниҳод бояд сари таслим пеши Амин фуруд орад, ки шоир нишон дод, ки ИНТ зинда асту достон ҳам меофарад:
Ту хонанда бошӣ, ба покӣ чу ҳақ,
Мазан рӯй-рӯяк китобам варақ.
Ин китобро бояд хонд! Шоир достонро онгуна дар либоси сухани бикр оростааст, ки мисли 1 арӯси нозанин ба шабистони хирадманд-марди хонанда дароварданист:
…Китобам касе хонд, домодам ӯст…
Шоир мисли Фирдавсии Тӯсӣ, ки Аҷам зинда кард бо ун порсӣ, бо ин Тоҷикии шево рӯҳи қаҳрамони миллат-Спитамонро зиндаву ҷовид гардонидаву миллатро атрофи Идеяи МИЛЛӢ кашида, аз бегонапарварии ҳазорсола сӯи Тоҷикият фаро мехонад, ки ҳалолаш бод:
Зи шеърам ту магзар кунун сарсарӣ,
Ки бӯи Аҷам ҳасту савти дарӣ…
Достони «Спитамон»-и Аминро месазад ақаллан барои он хонд, ки дар баробари доди сухани нобро додану пардаи бакорат аз маҳри арӯси сухан бардоштан, ӯ нахустин нафаре дар адабиёти 1000-солаамон гардид, ки саҳву хатои пешиниёни хешро рафъ кардаву ҳақро ба ҳақдор расонида, рӯҳи бобои ману ту, хонандаи ин сутур-Спитамони шери нари Тоҷикро ором кардааст…
Сайёфи Мизроб,
сардабири газетаи СССР (СССР, №281, январи с.2014)
------------------------------------------------------
Як ҳавливу як Модару як маҳди равон,
Дар маҳд ба хоб рафта як тифли замон.
Он ҳавлӣ ҷаҳон бошаду модар-ш равон-ш,
В-он тифлаки бедордилаш пои ҷаҳон.
Модар, гули нонат натарош, истад, мон,
Ин гул ба ман аст беҳ зи гулҳои ҷаҳон.
Гар бӯи чаман кунанд гулҳо ҳама ҷо,
Аз ин гули нони ту расад бӯи нон.
Молид ба пистон зи қаланфур Модар,
К-аз сина ҷудо намояд он шӯхписар.
Чун бачча гирист, пок пистон бинамуд,
Бӯсиду гирифт баччаро боз ба бар.
Гаҳвораи ман бувад яке наҳри калон,
Ман дар гаҳвора оби пурмавҷи равон.
Он Модаракам, ки дар бари маҳди ман аст,
Мироби ҳамин наҳр, ҳамин наҳри дамон.
Бар тоси пуроб Модаре тифл ниҳод,
Дар об зи чарх акси маҳтоб фитод.
Мекард ба акси моҳ кӯдак бозӣ,
Гӯё, ки ба ӯ бозичае Модар дод.
Як дастаи гул туро ба ид овардам,
Дар рӯзи мубораку саид овардам.
Аз синаи Модарш-Замин карда ҷудо,
Бо ишваву ноз мемакид, овардам.
Хубӣ бикунем мо бадонро, гоҳе,
Ранҷонда раванд боз моро, гоҳе.
Ҳарчанд, ки дасти кӯр бигрифт асо,
Он кӯр лагад занад асоро, гоҳе.
Ҷонам, гапи сахти бомалолам гуфтӣ,
Нокарда нигаҳ ба рангу ҳолам гуфтӣ.
Як умри дароз дилкашолат будам,
Инсоф накарда «лабкашол»-ам гуфтӣ.
Доноии ту айби ту гаҳ пинҳон кард,
Нодонии ту туро пур аз нуқсон кард!
Пурнурии хуршед бипӯшад доғаш,
Камнурии моҳ доғи он рӯшон кард.
Асрори замин чу боғбон донам буд,
Аз илми фалак чу Бӯалӣ хонам буд.
Розӣ будаме бузург мегаштам агар,
Монанди замин ба зери по монам буд!
Ба хурдӣ ҳар гаҳе мегаштӣ бемор,
Ба сад духтур бибурдат модари зор.
Ту ҳам дар вақти бемории модар-т,
Бубар бар сад табибаш ҳамчунон ёр!
Аҷаб ҳамраҳ, аҷаб дилсӯзмардӣ,
ГАИ, дидам, чи корое накардӣ.
Агар дар роҳ бо мошин билағзам,
Ту пеш аз Модарам ҳозир бигардӣ.
Шабе ки Модари ман сумманак пухт,
Нигорам дар таҳи дег оташ афрӯхт,
Нигорамро ба шӯхӣ мепучидам,
Парида сумманак дасти маро сӯхт.
Ба ман дар номаи худ гуфтӣ дина,
«Хатамро эҳтиёт кун, кас набина».
Хататро, ҷон, чунон маҳкам бикардам,
Ки гӯё ёфтастам як хазина.
Душанбе меравам, сӯям ниго кун,
Саломат боз баргардам, дуо кун.
Надодӣ гар дуо аз шарм пешам,
Бирафтам ман, дуое аз қафо кун.
Шабе бар сӯзанӣ Модар ҳашар кард,
Нигорамро дар он шаб ӯ хабар кард.
Зи пеши Модарам берун наҷунбид
Маро дар берун ӯ хуни ҷигар кард...
Даҳони халтаро ту мекушодӣ,
Ҳамеандохтам пахта ба шодӣ!
Дар ин дам мерасид дастам ба дастат,
Агар ту дасти худ бар ман надодӣ.
Шаби тӯйи ту аз қишлоқ рафтам,
Ду чашмам тар, ба қалби чок, рафтам.
Сарамро то занам бар сангҳо ман,
Мисоли теғ бар қайроқ, рафтам.
Ман аз кӯҳ санг ғелондам, гули ман,
Туро бо санг тарсондам, гули ман.
Аз он ҷо каҳр кардӣ, хона рафтӣ,
Сари кӯҳи алам мондам, гули ман.
Дарахтат мезадам бар кирмаки худ,
Буридам по-м, Модар ҷанг бинмуд.
«Писарҷонам, ду чашмонат куҷо шуд?»
Намедонист чашмам сӯи ту буд...
Баҳор омад, биё дар кӯҳ бароем,
Ба як сӯ кабку як сӯ мо сароем.
Тамошо карда-карда, вақти гаштан,
Ба як чапкӯчаҳои дигар оем.
Аз олам Носири Хисрав гузашта,
Ба даври кӯҳна марди нав гузашта.
Ба зар ӯро намеёбем имрӯз,
Агар дина ба қадри ҷав гузашта.
Ба ёдам ҳаст, Модар, вақти хурдӣ,
Ҳуши манро ба як духтар бибурдӣ.
Дили ман гӯиё ки аз ту бошад,
Ба ҳар духтар, ки хоҳӣ, месупурдӣ.
Ҳамехондам хататро, дилбари ман,
Мусича кур-куре зад дар бари ман.
Бигуфтам, ки «чӣ мегӯӣ?» Бигуфто:
«Ҷавоби он хаташ кун бо пари ман».
Ту рафтӣ, суратат дар ҷайби ман монд,
Вай ин ҷо, рӯи ту дар ғайби ман монд.
Натонистӣ ту бахши як гуноҳам,
Вале бахшида ӯ сад айби ман, монд.
Баҳор омад, барам шинӣ, намеша,
Дар ин айём ғамгинӣ намеша!
Асалзанбӯри ман гул чида омад,
Ту ҳам бар ман гуле чинӣ, намеша?
ГАИ, андар амон бошӣ, намирӣ,
Чӣ меҳмонпарвариву дилпазирӣ.
Ба ҳар шаҳре ба меҳмонӣ равам ман,
Нахустин пешвози ман, ту гирӣ.
Шабе будам ба фикри ин хатам ғарқ,
Ба сақфи осмон шуд раъд бо барқ.
Миёни осмону в-ин дили ман,
Аҷаб не, ки набошад он қадар фарқ.
Набиштам он шабе ки хат ба ҷонон,
Ба берун майда-майда буд борон.
Ба берун буд борон, ё ҳақиқат,
Зи шеърам об мешуд чархи гардон?
Бигуфтӣ «шеъри ту гардид камчин,
Шудам, эй дӯст, аз ин қисса ғамгин».
Чу умри одамӣ кам аст шеърам,
Чу умри одамиён бод ширин!
Ба ҷӯ телам накун, дунё ба фанд аст,
Ки обаш пасту соҳилаш баланд аст.
Ба ҷӯ телам накун, ки ғалтӣ бо ман,
Ки домонам ба домони ту банд аст.
Ба саҳро мекашад ҳуштак кӣ бошад?
Маро бо ҳуштакаш куштак, кӣ бошад?
Сафед андоми ӯ аз ғози пахтаст
Чу кард аз осиё муштак, кӣ бошад?
Саҳар ҷаста зи хоби худ кӣ бошад?
Ба саҳро рафт хоболуд кӣ бошад?
Намояд кори саҳрояш ҳалол ӯ
Ҳаром он хоби худ бинмуд, кӣ бошад?
-------------------------------------
Аҷаб як мӯсафеде буд…
Бисёр кашид дарду ранҷу касалӣ,
Рафт аз бари мо шоири шеъраш асалӣ.
Ширинсухане набуд чун ӯ ба ҷаҳон,
Моро ту надеҳ дигар ба ҳар гап тасалӣ.
***
Ба Сайдулло Амин имрӯз, ёрон, хайрухуш кардем,
Аҷаб як мӯсафеде буд ширинҳазлу ширинҳарф.
Сафедоин, ки буд, ҷояш биҳишти ҷовидон бодо,
Видоъ ӯро зимистон гуфт бо шеъру гулу бо барф.
***
Офтоби ҳазлу танз - устод Сайдулло Амин,
Ҳамчу мо рӯи замин буд, рафт бар зери замин.
Дар мазори Равшанобод аст гӯри равшанаш,
Қисмати равшандиле дар олами равшан ҳамин.
Хайрандеш,
шоир
Ман кадри СССР-ам. Соли 1967 УДТ ба номи Ленин (ДМТ)-ро хатм кардам. Соҳиби маълумоти олӣ шуда, бо ихтисоси филолог-муаллими забон ва адабиёти тоҷик фаъолияти меҳнатиро оғоз намудаам. Тасмим гирифтам, мақолае дар бораи «Муаллим ва дарси ӯ» нависам…
Муаллимӣ ҳунар аст, на касаба!
Муаллимӣ касб неву ҳунар аст, заррофӣ, нозукандешӣ ва ҳавсала мехоҳад. Муаллим бояд ошиқи ҳунари худ бошад, агар дониши худро ҳамарӯза сайқал надиҳад, бозомӯзӣ накунад мисли тир дар торикӣ андохтан аст. Омӯзгори адабиёт метавонад умед, завқ, шавқу шеъру ишқу ростӣ ва донишу имонро, ки воситаи камоли инсонист, дар дилу мағзу хуни шогирд бикорад, борони раҳмат ва баракат ба замини поку беолоиши зеҳн ва қалби шогирд боронад. Муаллими адабиёт бо нутқи шевои худ метавонад ба шогирдон огоҳӣ ва ҳушёрӣ диҳад, бедориву бурдборӣ омӯзонад, ба худшиносии миллӣ роҳандозӣ кунад. Ҳар байти Рӯдакиву таҳлили достонҳои «Шоҳнома»-и Фирдавсӣ, «Маснавӣ»-и Мавлавӣ, «Гулистон»-и Саъдӣ, «Баҳористон»-и Ҷомӣ, ғазалиёти безаволи Ҳофизу Камол, насри Улуғзодаву Фазлиддин Муҳаммадиев…, назми дилангези Турсунзода ва ҳазорҳо пора шеъру каломи фаровони дилангез дар ихтиёри муаллими адабиёт аст.
Муаллими адабиёт бояд аз «Қуръон» ва тафсирҳои он огоҳӣ дошта бошад, зеро «Каломи Шариф» барои бисёре аз шуаро ва уламои мо манбаи илҳом ва рушди калом аст. Шукри беандоза аз Истиқлолият, ки имрӯз натарсида ба забони модарии худ «Қуръон» мехонем! Азбаски, банда дар оилаи омӯзгор тарбия ёфтааму ҳунари муаллимиро пешаи худ интихоб кардаам, падари бузургворам Бобоҷон Ҳусейнов, бародари Шарифҷон Ҳусейнзода руҳашон шоду манзилашон обод бошад, насиҳат карда гуфта буданд, ки «муаллим, ки шудӣ, чунин қоидаҳоро риоя намо:
-Аввал, синфро идора карда тавон, агар натавонӣ аз баҳри пешаи интихобкардаат баро.
-Сонӣ, барои шогирдонат худро қурбон намо, зеро бурду бохти онҳо, бурду бохти туст!
-Ба онҳо чун рафиқ муносибат намо.
-Барои хонандагонат намунаи ибрати одами замонавӣ шав. Зоҳиру ботинат ҷавобгӯи талабот бошад.
-Ҳама вақт дар зоҳири ҳар як шогирдат боигарии ботинии фардиашро биҷӯ, онҳо беохиранд.
-Ба имкониятҳои ҳар шогирдат бовар намо, ёрӣ расон ва барои амалӣ шудан ва такмил додан мадад расон.
-Ба шогирдонат зарар нарасон, қасд нагир.
-Дар такмил додани маҳорати худ ҳамеша бикӯш, чунки хонанда ҳама вақт чизи навро шунидан ва донистан мехоҳад. Дарси якранг бачаро дилбазан мекунад…
Синф саҳнаи зиндагонист!!!
Аз диди ман, синф саҳна асту шогирдон тамошобин, ман ҳунармандам ва нақш мебозам. Чашмакони ҷаззоби толибилмон ба ман нигаронанд, гӯё дар наздашон имтиҳон месупорида бошам. Вобаста ба мавзӯъ дар дарс ҳам хониши бадеӣ, ҳам сурудхонӣ, ҳам ҳазлу мутоиба, ҳам ҷиддият ҳукмфармост. Дарси якранг хонандаро дилгир мекунад. Бинобар ин, муаллим кӯшиш намояд, ки дар дарс чизи наве бигӯяд, хонандаро ба дарс ҷалб созад. Омӯзгороне ҳастанд, ки аз маводи китоби дарсӣ намебароянд. Маводи китоби дарсӣ барои хонанда аст. Муаллим бояд дар атрофи маводи китоби дарсӣ чизи нав бидиҳад. Барои ин заҳмат кашидани устод лозим аст. Асарҳоро-чи назму чи наср, ба пуррагӣ бояд аз худ кунад, ҷойҳои ҷолибашро бевосита аз ёд карда ба хонандагон хонаду фаҳмонад. Ҳамон вақт тири муаллим ба нишон мерасад… Дар натиҷаи рангин гузаронидани дарс дар дили шогирд ҳаваси хондани асари бадеӣ пайдо мешавад. Барои тасдиқи фикр мисолҳо аз таҷрибаи кориам бисёр аст. Барои намуна 2 мисолеро оварданиам:
1.Дар синфи 6-7 аз повести Ҷумъа Одина «Иншо дар мавзӯи озод» пораеро қироат кардам. Дар порча сухан дар бораи наврасони ҳамсинф мерафт. Ҳазлу шӯхӣ, аз дарсгурезӣ, ба ҳамдигар лақабмонӣ…, ки хоси мактаббачаҳо буд. Пора писандашон омад, хандиданд хушҳол шуданд, давомашро хоҳиш карданд. Гуфтам: -Агар шавқатон бедор шуда бошад, ҷӯянда-ёбанда, кобеду хонед, ба ман нақл кунед, 2-то баҳои «5» мемонам. Ёфтанд, хонданд, нақлаш карданд, мукофоташро гирифтанд ва Офаринашон гуфтам!
2.Дар синфи боло мавзӯи таҳлили достони «Юсуф ва Зулайхо»-и Ҷомӣ буд. Ҳини баёни мавзӯъ 2-3 пора ҷои ба хонандагон маъқулашро аз ёд хонда, ҷое, ки дар китоби дарсӣ набуд, нақл кардам. Дар синф хомӯшӣ ҳукмфармо буд. Шогирдон давомашро интизор буданд. Супориш додам, ки давоми қиссаи 2 дилдодаро худашон ёфта хонанд. Чи мегӯед, ки ёфтанду хонданд, ҳатто яке аз онҳо аз бозори «Корвон» достони ба наср баргардондаро ёфтааст, ки бехабар будам. Бо ҳамин баҳона, ман ҳам соҳиби китоб шудам.
Айб дар кӯдак нест, дар муаллим аст…
Бо ин гуфтаниам, ки бачаҳоро айбдор накунед! Завқи шогирдонро бедор кунед. Барои ин, пеш аз ҳама худи муаллим намунаи ибрат бошад! Албатта, ин кор заҳмат металабад. Чӣ бояд кард? Муаллимиро, ки ихтиёр кардем, заҳмат бояд кашид! Вагарна комёб нахоҳем шуд! Ҳунари муаллимӣ беҳавсалагиро намепарастад. Ҳеҷ гоҳ шахси тасодуфӣ муаллими хуб шуда наметавонад! Ҳол он ки дар байни омӯзгорон шахсони тасодуфӣ кам нестанд… Алҳол, дар ҳалқаи фарзанд, набера ва аберагон давлати пирӣ меронам. Дилам ба касбам гум мезанад, ёд мекунам… Тез-тез ба мактаб рафта дар дарсҳои наберагон иштирок мекунам. Баъзан ба хонандагон дилам месӯзад: Муаллим ба дарс дер меояд. Синф мағал бардошта мешинад, дар натиҷа дарс нимкола мегузарад. Мақсади дарс ҳалли худро намеёбад. Дар хусуси гуфтори омӯзгор эрод гирифтан хоҳиш надорам, чунки сухан гуфтан беҳуда… Барои пешрафти кор 3 андеша дорам:
1.То Истиқлолият дар мактабҳо дарсҳои муштарак вуҷуд доштанд. Хонандагони 1 мактаб ба дигар мактаб рафта дар дарсҳо иштирок мекарданд. Ин усул муаллим ва шогирдро ҳушёр мекард. Мабодо дар байни бегонагон шарманда нашаванд!
2.Тариқи ТВ дарсҳои телевизионӣ намоиш дода мешуд. Дарсҳои муаллимони беҳтарин бо шогирдон ё дар мактаб ё дар ТВ намоиш дода мешуд. Ҳар 2 усул ҳам ба пешрафти донишандӯзӣ ва сифати таълим мадад хоҳад расонд.
3.Дар синфхонаҳо «Гӯшаи синфӣ» буд. Дар он ҳатман вобаста ба синну сол рӯйхати адабиёти бадеӣ тавсия дода мешуд. Хонандагон он китобҳоро ёфта мехонданд ва муаллим таҳти назорат мегирифт.
Имрӯз шикоят дорем, ки шогирдон китоб намехонанд. Ба ин бовар намекунам! Муаллим, агар ҳавсала дошта бошад, касбашро дӯст дорад, ҳама гуна роҳу равишро истифода бурда шогирдашро китобхон карда метавонад! Шогирдонро дӯст доред, чунки ҳамин мактабу хонанда ҳаст, ки муаллим бо онҳо кор мекунад, маош мегирад ва зиндагиашро обод мекунад! Мо Ме-та-во-нем!
Каромат Ҳусейнова,
омӯзгори собиқадор, ш.Душанбе
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
- Деваштич: об нест, барқ проблема, картошка сӯхт... Назар
- Асрори мадрасаи Хоҷа Сарбоз Назар
- “Стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030” Назар
- Резаахбор Назар
- Бародар қарори судро иҷро намекунад… Назар
- Таъминот кори мактаб нест Назар
- Абуҳанифа: таоруфи миллӣ ва Ислом Назар
- Беадолатӣ дар футболи тоҷик Назар
- Редаксия супориш дод: Чилучорчашма рав! Назар
- «Мардон» - мушкили №1 дар Душанбе Назар
- Дар як сатр Назар
- Адвокати хайрхоҳ меҷӯям… Назар
