Бовар дорем, ки Зафар Айюбӣ аз номи матлаб хафа намешаванд, зеро ӯро воқеан тӯли 2 асри ахир бо ҳамин тахаллус, яъне «Зафарча» мешиносанду медонанду мешунаванду мехонанду гӯш мекунанду мухлисӣ менамоянд.
Хулласи калом, Зафар Айюбӣ, ки таваҷҷӯҳ кунед, ҳоло пир нест (!!!), ҳамагӣ 54 сол дорад, метавонад ба китоби Рекордҳои Гиннес шомил шавад. Чаро? Зеро ӯ ҳамакнун тӯйи насли саввуми 1 хонаводаро гузаронид.
Хуршед ном як ҷавони 20-солаи тоҷик, соле муқаддам (соли 2017) оиладор шуд. Ҳофизи туй Зафарча буд. Вале ин аҷиб нест. Аҷиб он аст, ки Зафарча, расо 20 сол қабл дар туйи падару модари ҳамин ҷавон ҳофизӣ карда буд. Туйи хонадоршавии Шодибек-падари Хуршед дар соли 1997 баргузор шудааст.
Аммо ин ҳам аҷиб нест! Аҷоибот дар ин ҷост, ки дар базми домодию арӯсии падари Шодибек-амаки Маҳмадсафар, ки аккурат 40 сол пеш, дар соли 1977 баргузор шуда буд, маҳз Зафарча бобову бибии Хуршедро, ки он замон навшаҳу наварӯс буданд, «Шаҳам бар минбаре!!!»-гӯён рӯи тахт бароварда буд.
Акнун худ хулоса кунед, ки оё воқеан ҳам соате нарасидааст, ки тибқи пешниҳоди донишманди Тоҷик-Абдуқодири Абдуқаҳҳор ба Зафар(ча) Айюбӣ унвони ҳунарманди мардумии ҶТ дода шавад?
Мо тарафдор. Шумо чӣ мегӯед???
Дар ин соли пурбараккати 2018 банда 2 маротиба ба зиёрати шаҳрҳои бостонии Самарқанд ва Бухорои Шариф шарафёб шудам. Бори аввал даҳаи дуввуми моҳи май ва бори дуввум аввали моҳи сентябр бо роҳи Душанбе-Панҷакент. Роҳ аз Душанбе то Панҷакент ба дараҷаи олист, аммо баъд аз марзи Тоҷикистони азиз чандон хуб нест…
Сарҳадро ба осонӣ гузаштем, ягон монеа вуҷуд надошт, аз номеҳрубониҳои қаблӣ дараке набуд. Ҳам дар Самарқанд ва ҳам дар Бухоро мардум асосан Тоҷикӣ суҳбат мекарданд. Дар Самарқанд мадрасаҳои Шердор, Улуғбек, Тиллокорӣ, ҳамчунин Шоҳи зинда ва ғайраҳоро тамошо кардем, ки хеле таъсирбахш буд. Дар вақти аз Самарқанд ба сӯи Бухоро сафар кардан дидем, ки саҳроҳои бепоён ва бисёр ҷойҳояш кишт нашуда буд. Сабабашро пурсидам, гуфтанд, ки «об намерасад».
Аз Самарқанд то Бухоро
Аз Самарқанд то Бухоро ҳудуди 300 км роҳ аст, дар байни ин 2 вилоят 1 вилояти нав бо номи Навоӣ таъсис шудааст. Дар масофаи 300 км на тале ҳаст, на теппае, на боғе, на роғе, куҳ тамоман намоён нест. Тақрибан дар 5 соат ба Бухорои Шариф расидем.
Дар Бухоро ҳам иморатҳои таърихӣ хеле зиёд аст. Мадрасаи Мири араб, Кӯкалтош, Лаби ҳавз, Тахти шоҳ, Зиндон, Моҳи Хоса ва хело ҷойҳои дидании дигарро низ тамошо кардем. Бори аввал дар Бухоро 1 рӯз пеш аз рамазон будем ва вақте намози асрро дар масҷиди «Лаби ҳавз» хондем, ҷавоне назди ман омаду ҳамсуҳбат шуд. Ӯ аз ман бо забони ӯзбекӣ суол кард: «Таробеҳни бугун ӯқиймиз-мӣ, ё эртага?». Китфҳоро дарҳам кашида, гуфтам: «Ман шуморо намефаҳмам, чӣ мегӯед?». Ӯ ин дафъа ба ман «Шумо магар Тоҷикед?» гуфт. Гуфтам: «Бале, ман Тоҷикам». Гуфт: «Шумо аз Бухороед?» Гуфтам: «На, аз Душанбе». Ва пурсидам: «Шумо ҳам магар Тоҷикед?». Гуфт: Не, ман ӯзбекам. Пурсидам: «Аз Бухороед?» Гуфт: Не, аз қишлоқи фалон, ки аз Бухоро тақрибан 30 км роҳ аст…
Маро ҳусни кунҷковиям боло гирифту боз пурсидам: «Дар қишлоқи шумо Тоҷикон ҳам ҳастанд, ки Тоҷикиро медонед?» Гуфт: «На, ҳама ӯзбеканд ва Тоҷикиро намедонанд, ман бошам Тоҷикиро аз Тоҷикон дар Россия ёд гирифтаам». Баъд мо хайру хуш карда аз ҳам ҷудо шудем ва ба манзили худ баргаштем.
Бухороии кӯлобӣ…
Бояд гуфт, ки ин шаҳрҳо дар ҳақиқат шаҳрҳои сайёҳианд. Мардуми муқимӣ хонаҳои худро ба меҳмонхона-«ҳотел» табдил додаанд, ки нархи 1 шабаш барои 1 кас аз 10-15 доллар кам нест. Дар ошхонаҳое, ки мо хӯрок хӯрдем, дидем, ки пешхизматҳо ҳатман забонҳои Тоҷикӣ, ӯзбекӣ, англисӣ ва форсиро медонанд. Дар хонае, ки будем, ниҳоят инсонҳои бомаданият ва тозаву озодаанд. Соҳибхона Садриддин ном дошт. Аз ӯ пурсидам, ки номатон чӣ маънӣ дорад, гуфт намедонам. Гуфтам, ки садр яъне сардор, раис, хулоса сардори дин. Оқои Садриддин хушҳол шуданд, ки номи хуб доштаанд. Ҳамчунин соҳибхона гуфтанд, ки бобокалони хонумашон кадом вақте аз Кӯлоб ба Бухоро барои хондан омада, он ҷо муқимӣ шудаанд. Дар ҷавоб ман ба хонумашон гуфтам, ки ин тавр бошад шумо ба ҳамшаҳриҳоятон хизмат кунед. Янга дар ҷавоб гуфт: «Хуб шудаст, бо ҷону дил». Аз оқои Садриддин пурсидам, ки шумо хориҷиёнро қабул мекунед, забони англисиро медонед?». Дар ҷавоб гуфт, ки чандон хуб намедонам, аммо фикри худро фаҳмонида метавонам.
Ҳавлӣ шояд бо таҳҷои хона 15х15м бошад, дар ҳамон ҷо худ ва дар ошёнаи 2-ум меҳмононро қабул мекунанд. Барои худ дастшӯй ва шовар (душевая), барои меҳмонон низ ин чизҳоро доранд. Дар ошёнаи дуввум 2 ҳуҷра барои меҳмонон, ТВ, 5 поя диван-кроват хеле покиза ва олуфта буд, ки ҳалолашон бод. Падари Садриддин мӯйсафеди нуронии 95-сола, ки бо пои худ мегардад, бисёр ҳофизаи қавӣ дорад. Ин муйсафед хеле зиндадил ва санъаткори варзида буда, барои мо шашмақомсароӣ кард. Илоҳӣ, овозаш хаста нагардад.
Бухорои бе боғу роғ
Дар Бухоро дарахт ниҳоят кам ба чашм мерасад, дар кӯчаҳояш ҳам гулу гулкориро қариб, ки надидам. 2 маротибае, ки ба Бухорои Шариф ташриф овардам, ҳар навбат аввал мақбараи бобои Исмоили Сомониро зиёрат кардам. Он ҷо тиловат карда, ба мардуме, ки ҳузур доштанд, хитобан гуфтам, ки ҳар гоҳ касе ба Бухоро ояду сари марқади ин абармард оят нахонад, ба Бухоро омаданаш ягон маънӣ нахоҳад дошт. Хулоса, сафар хеле хубу гуворо гузашт, мардумонаш ҳам хеле меҳрубонанд.
Баъди пошхӯрди Иттиҳоди Шӯравӣ ба фикри ман дигар иморатҳои замонавӣ сохта нашудааст. Лиҳозо, шаҳрҳои бостониро ба Душанбеи азиз муқоиса кардан аз имкон дур аст. Ба бародарони Самарқандӣ ва Бухороӣ гуфтам, ки агарчӣ ба шаҳрҳои шумо аз тамоми дунё сайёҳон биёянд ҳам, аммо шумо бояд, ки ҳар сол ақаллан 1 бор Душанбеи азизро зиёрат кунед. Зеро шумо Тоҷикед. Ҳамчунин бояд дониста бошед, ки Эмомалӣ Раҳмон Президенти тамоми Тоҷикони ҷаҳон ҳастанд. Хушбахтона ягон касе, ки ман бо онҳо ҳамсуҳбат шуда будам, сухани маро рад накарданд. Ростӣ, аз сафари худ хело ҳаловат бурдам.
Ба умеди рӯзҳои беҳтари худ ва Тоҷикистони азиз…
Зиёҷон Хошматов,
деҳаи Шайнаки Муллогадо, н.Рӯдакӣ
Насиб карда бошад, соли оянда саҳнаи эҷодии ман 50-сола мешавад, яъне 50 сол пеш аз Қумсангир ба Душанбе омада будам. Камина 26.10.1952 дар ноҳияи Қумсангир (имрӯз Ҷайҳун) таваллуд шудаам. Хушбахтам, ки бо Пешвои миллат-Эмомалӣ Раҳмон ва президенти Русия-Владимир Путин ҳамсолу ҳаммоҳ ҳастам.
Мастона Эргашева 66-сола шуд!
(Сӯҳбати вежаи Маэстрои санъати миллӣ бо СССР)
Дар Қумсангир кружоки ҳаваскорон буд. Дар Хонаи пионерон, аз девор рубобу дуторро гирифта, аз пеши худ менавохтам. Дар синфи 8 аллакай худам навохта, месароидам. Фанни суруд доштем, аммо устоди махсуси навозандагӣ набуд. Худомӯзӣ кардам. Аз қазо, донишҷӯдухтарони Омӯзишгоҳи омӯзгории Душанбе (дар гардиши Фурудгоҳ) ҳамон сол ба Қумсангир пахтачинӣ омаданд. Мо-мактаббачагон низ ҳамроҳи онҳо пахта мечидем. Байни онҳо Санавбар Соҳибова гуфтанӣ фаъолдухтаре буд. Бо ӯ шинос шудам. Гуфт, ки «ман шоира ҳастам. Метавонӣ, ки ба 1 шеърам оҳанг бубандӣ?» Баъди 2-3 рӯз ба шеъраш оҳанг баста, назди онҳо сурудам. Донишҷӯён ба пойтахт баргашта, аз сурудхонии ман ба аҳли рикоб қисса мекунанд. Овоза ба гӯши шоир Гулназар Келдӣ мерасад. Соли 1967 шоир бо Ҳамза Элбоев гуфтанӣ журналист ба Қумсангир командировка меоянд. Ба мактаби мо (№10) ташриф оварда, ба Хонаи пионерон даромада, маро суроғ мекунанд. Ҳамин вақт дар майдончаи мактаб волейбол бозӣ доштам. Муаллиме омада гуфт, ки туро дар Хонаи пионерон интизоранд. Давида омадам. Устод Гулназар гуфт, «ҳамин шумоед, сарояндаи ҷавон?». Гуфтам, бале. Ва рубоберо гирифта, нохун задам. Шоир гуфт, «мо аз редаксияи ҷавонии Радиои Тоҷикистон ҳастем ва садои шуморо сабт карданӣ омадаем».
150 мухлиси аввалин
1-2 сурудро аз шеъри Санавбар Соҳибова ва устод Ҷӯрабек Муродов ҳаваскорона хондам. Хуллас, ҳафтаи дигар сурудҳои маро аз радио пахш карданд. Баъдан, вақте синфи 9 мехондам, 1 гурӯҳ кормандони радио ба Қумсангир бо сафари эҷодӣ омада, чанд суруди маро низ сабт карда, аз радио шунавониданд. Он замон навохтану сурудани деҳотидухтар барои ҳама аҷиб менамуд. Аълохон будам. Баъде, ки сурудҳояро аз радио пахш намуданд, ба унвонии ман ба мактаб дар 1 моҳ 150 мактуб омад. Ҳар 1 номаро бо ҳамсинфонам кушода, хонда, аз таассуроти мардум меболидем. Хуллас, номаҳо ба ҷараёни дарси ман халал расонду дарсшикан шудам. Дар поёни синфи 10 вақте аз мо имтиҳон мегирифтанд, ман ба суоли сеюми имтиҳон-мавзӯи озод таҳти унвони «Орзуи ман», навиштам, ки «мехоҳам баъди хатми мактаб ба Институти санъат дохил ва санъаткор шавам». Чунин ҳам шуд. Соли 1969 ба факултаи актёрии Институти санъат ҳуҷҷат супорида, донишҷӯ шудам. Факултаи мусиқӣ он замон вуҷуд надошт, лек дар дохил комедияи мусиқӣ дошт.
Шогирди Маҳмудҷон Воҳидов ва Марям Исоева
Азбаски мактаби миёнаро бо забони ӯзбекӣ хонда будам, дар 2 соли аввали таҳсил умуман бо забони тоҷикӣ гап зада наметавонистам ва бисёр азоб кашидам. Ба омӯзиши забони тоҷикӣ «фанни нутқ» ба ман кӯмаки зиёд намуд. Аз ин фан ба мо раҳматӣ Маҳмудҷон Воҳидов ва Марям Исоева дарс медоданд. Устодони бақувват зиёд доштем. Аллакай дар курси 3 тоҷикиро аз баъзе ҳамкурсони тоҷикам беҳтар медонистам, зеро завқу хотираам мустаҳкам буд. Бояд гӯям, ки бо Савринисо Сабзалиева ҳамкурс ҳастам. Вақте курси 3 шудем роҳбари синфамон Аслӣ Бурҳонов таъйин шуд. Ҳоҷиқул Раҳматуллоев, Маҳрам Файзов низ дар ҷараёни дарс нуқси забонии маро рӯирост мегуфтанд, то ислоҳ шавам. Баъдан Тӯрахон Аҳмадхонов роҳбари синфамон шуд. Шукри Худованди бузург, ки аз чунин устодон таълим гирифтам… Аз 11 фарзанди падару модарам фақат ман санъаткор шудам.
Тӯйи 20-рӯзаву садоқати 1-умра
Дар курси 3 бо кӯмаку раҳнамоии шодравон Туҳфа Фозилова бо театри Лоҳутӣ ҳамкорӣ мекардам. Бори нахуст бо гуруҳи ҳунармандони ин даргоҳ ба Исфара гастрол рафта, қариб тамоми навоҳии собиқ вил.Ленинободро гаштем. Азбаски мо доирачӣ надоштем, апаи Туҳфа назди котиби якуми ш.Исфара даромада гуфт, ки «ба мо 1 нафар доиразан лозим». Баъд доиразани чирадаст Камолиддин Икромовро ба мо гуруҳи мо оварданд. Баъди хатми институт, августи с.1974 бо Камолиддин оила барпо намуда, соҳиби 2 фарзанд шудем. Бовар мекунед, арӯсии ман 20 рӯз идома кард. Хайр, ун вақтҳо танзим гуфтанӣ гап набуд. Хуллас, шавҳарам рӯзи 28.09.1982 дар садамаи автомобилӣ, дар рӯзи Иди Қурбон, дар водии Вахш ҳангоми бозгашт аз 1 тӯй фавтид. Бо ҳамин ман дигар шавҳар накарда, барои тарбияи 2 фарзанд шабу рӯз кӯшидам.
Соли 1978 ба ансамбли Шашмақом ба кор омада, 2 соли аввал хело сахт ва аз сидқ кор кардам. Ҳамзамон бо ансамбли рақсии «Зебо» ҳамкорӣ доштам. Натиҷаи заҳматҳоям буд, ки дар ҳамин 2 сол ҳам унвони Ҳунарпешаи шоиста доданд ва ҳам хонаи 2-ҳуҷрагӣ аз бинои 9-ошёнаи назди бозори собиқ Путовский. С.1989 Артисти халқии Тоҷикистон шудам. Дар оркестри асбобҳои халқии Хонаи радио бо композиторҳои маъруф-шодравон Саид Ҳамроев, Амон Ҳамдамов, Давлат Қурбонов, Амирбек Мӯсоев кор карда, дар 25 соли шашмақомсароӣ нозукиҳои касбро омӯхтам.
Нуқраву Нигинаву Мастона
Ёдам ҳаст, «Таронаи занон»-ро 3 нафар-ман, Нуқра Раҳматова ва раҳматӣ апаи Нигина Рауфова сароидем. Он замон бо гуруҳи овозадори «Гулшан» ҳамкорӣ мекардам. Дар ин байн, дар 3 симпозиуми анъанавии умумиҷаҳонӣ ширкат ва бо вуҷуди серкорӣ, дар Хонаи радио ансамбли духтарони дуторнавоз ташкил намудам. Соли 1981 декада-рӯзҳои фарҳанги Тоҷикистон дар Ӯзбекистон шуда гузашт, ки раҳбари мо Ғоибназар Қаландаров буд. Он ҷо бори аввал ва аз наздик бо Шариф Рашидов-роҳбари якуми РСС Ӯзбекистон салому алейк намудам. Дар ин қадар сол қариб тамоми давлатҳои Аврупоро гаштам.
Ман дар Шашмақом Барно Исҳоқоваро барои худ беҳтарин мақомсаро меҳисобам, зеро ҳич касе мисли ӯ намесарояд. Ва шашмақомсароиро бошад бори аввал, дар 26-солагӣ ба ман равоншод Боймуҳаммад Ниёзов ёд доданд.
Аз соли 2003 то кунун дар Консерваторияи миллии Тоҷикистон ба шогирдон дарс медиҳам. Дар ин 15 соли устодӣ даҳҳо нафарро дар ҷодаи шашмақом ба камол расонидам, ки ҳамаи онҳо ифтихори ман мебошанд!
Шаҳрзоди Амин
СССР
Марат Орифов, ҳунарманди шинохтаи Тоҷик, офарандаи нақшҳои Рӯдакиву Сино дар синамои Тоҷик шоми 29.10.2018 дар Душанбе дар сини 83-солагӣ даргузашт.
Марат Орифов солҳои охир бемор ва дар хонаи худ бистарӣ буд. Дар ин бора ба мухбири СССР писари эшон Анушервон Орифов хабар дод. Марат Орифов писари ҳунарпешаи машҳури ҶТ Тӯҳфа Фозилова буда, 27.08.1935 дар ш. Душанбе таваллуд шудааст.
Шукурҷон Зуҳуров, раиси Парлумони Тоҷикистон дар пайи ҷонибдории Маҷлиси намояндагон аз тағйирот ба қонун "Дар бораи фаъолияти китобдорӣ" аз Шамсиддин Орумбекзода-вазири фарҳанг хостори беҳбуди фаъолияти китобхонаҳо дар навоҳии кишвар шуд. Ӯ дар хитоб ба вазир гуфт: “Дар яке аз ноҳияҳои калон ҳамагӣ 3 китобхона ҳаст. Яке дар маркази ноҳия, дуи дигар китобхонаҳои назди мактабҳо буданд. Дар ҳоле, ки ин ноҳия бештар аз 10-11 ҷамоат дорад. Мо тамоми маълумотро аз планшет мегирем, вале китоб беҳтару муҳим аст. Чунки тавассути интернет таблиғи гуногун мешавад. Китоб ин гуна хусусиятро надорад”.
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
- Деваштич: об нест, барқ проблема, картошка сӯхт... Назар
- Асрори мадрасаи Хоҷа Сарбоз Назар
- “Стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030” Назар
- Резаахбор Назар
- Бародар қарори судро иҷро намекунад… Назар
- Таъминот кори мактаб нест Назар
- Абуҳанифа: таоруфи миллӣ ва Ислом Назар
- Беадолатӣ дар футболи тоҷик Назар
- Редаксия супориш дод: Чилучорчашма рав! Назар
- «Мардон» - мушкили №1 дар Душанбе Назар
- Дар як сатр Назар
- Адвокати хайрхоҳ меҷӯям… Назар
