Барои ман даргузашти устоди бузургворам, муаррихи донишманд, журналисти варзида, профессори нуктасанҷ Абдусаттор Мухторов хеле дардовар ва аламангез буд. Дигар он хирадманди суҳбаторо нест, ки ҳар замон зангам мезад, то ба дидораш равам ё садояш мекардам, ки меоям. Аз миён чанд рӯз гузаштаву ҳанӯз ба худ наомадаам. Ҳамин ҳоло бештар эҳсос мекунам, ки ин шахси бароям бениҳоят азиз, падари маънавӣ, устоди гиромӣ ва дӯсти беҳтарин дар зиндагиам ҷойгоҳи арзанда ва хосеро сазовор будааст. Сидқан ва бо ифтихор мегӯям, ки ӯ бароям дар мақоми устодӣ дар ҳукми падар буд ва ба ман бешубҳа ҳаққи падарӣ дошт. Аз ин ҷост, ки симои беғубору нуронияш пеши назарам ва суханони дилнишинаш дар гӯшам садо медиҳанд:
-Ин писари якуми ман дар илм аст...
Ин ибораест, ки борҳо аз забони устод бо меҳр ва фахр садо медод, зеро воқеан шогирди нахустини ӯ дар соҳаи илм будам. Дар муносибат бо ӯ ҳамеша ҳидояти Шайх Саъдӣ: “Ҳаққи устод аз падар беш аст...”-ро мадди назар меовардам. Ӯ ҳам мисли падарам камгап буд. Ҳар 2 ҳавобаландиро намеписандиданд, хоксории аз ҳад фузун низ мақбулашон набуд. Ботинан 1 ғурур ва виқори ҷавонмардона доштанд. Ин ашхос пеши касе сар хам ва дасти тамаъ сӯи касе дароз намекунанд.
Намедонам, аз кадом хислатҳои ин марди наҷиб сухан гӯям. Ба андеша меравам, касе, ки аз падар 5-сола ятим мондааст, шояд қадри рӯзгору зиндагӣ, қадри умри одамиро медонист. Ҳеҷ гоҳ онро беҳуда намегузаронд. Ба касе бухле надошт. Ҳасодат намекард. Умуман, ҳирс ба моли дунё надошт, илло ба илм. Фарзандонро низ ҳамин гуна тарбият мекард. Аз ин ҷост, ки Фотеҳ падарро бо меҳр ба ёд меорад:
-Зимистони с.2002 буд. Моро ба деҳа ба ҷаноза хонданд. Бибиям даргузашта буд. Аввал бо падар ва модар бо тайёра то фурудгоҳи Хуҷанд омадем ва баъд савори мошин ба Шаҳристон раҳсипор шудем. Расидан замон гуфтанд, ки барфи зиёд роҳи ағбаро бастааст. Гузаштан ҳеҷ имкон надорад. Аз ними роҳ баргаштем. Дигар илоҷ набуд. Шаб дар н.Спитамен (собиқ Нов) мондему катра-қатра ашк аз рухсори падар сарозер мешуд. Ҳарчанд мехостам, ҳарфе намеёфтам, ки тасаллояш диҳам... Пеши назараш бачагии пуразоби ятимӣ ҷилвагар мешуд. Охир, қиблагоҳ аз падар барвақт ятим монда буд. Замоне, ки гарму сардии зиндагӣ ночашида, хубиву бадиро сарфаҳм нарафта, падарро аз даст додан магар осон аст? Шояд он соат, ки ба ҷанозаи модар нарасид, боз он рӯзи шум ба ёдаш омад. Аз ин рӯ ба назар ҳузнангез менамуд...
Рӯзи марги падари паҳлавонсураташ ҳавлии Мухтор мотамхона буд. Тамоми наздикону пайвандон гирёну сархам, модараш навҳакунон мӯю рӯ меканд, охир ӯ бо 2 тифли хурдсол танҳо монда буд. Абдусаттори кӯчак бо дӯстонаш-Очилу Раҷабалӣ ва дигар бачаҳои Некнот думболи тобут медавид, то ба ӯ низ аз маблағи хайрот насиба диҳанд. Намедонист, он насиба аз хайрот не, балки мӯҳри ятимии ӯст, ки ба дасташ мегирад. Модар бо чӣ ранҷу азоб барои ӯву додаракаш Мухторҷон пораи ноне дарёфт мекард. Ёд дорад, ки соли наҳс, соли шуми дуюми ҷанг дар ҳар хона гуруснагӣ буд. Чархаи ресандагиашро модар бо ним пуд гандум иваз ва хона омада, аз он каме гандумбирён кард. Дар интизори он гирди оташдони модар чашм аз дегу аз алов намеканд. Ҳайрон буд, ки чаро модар ҳар дам бо нӯги рӯймоли куҳнааш ашки чашмонашро тоза мекунад. Охир гандум ҳаст-ку. Дигар ӯву додараш гурусна намемонанд. Чӣ медонист, ки ин ним пуд гандум тайи чанд рӯз мерасад ва баъди он модарро боз чӣ ташвишҳое интизор аст...
Таърихшиноси ТОҶИК
Китобҳои зиёде доир ба таърихи халқу кишвар аз қабили “Таърихи халқи тоҷик”, “Сомониён: замон ва макон” ва даҳҳо асарҳои таърихии дигар таълиф намуд. Орзуҳояш дар даврони истиқлолият ҷомаи амал пӯшид... Устод ситоишро дӯст намедошт. Фарзандонро низ тавсифи зиёд намекард. Аз дастовардҳои онон ботинан шод мешуд, вале зоҳиран хомӯш буд. Лек марги бемаҳали ҷигарбандонаш қалбашро хунчакон намуд. Заррина якбора ба касалии бедавои саратон гирифтор шуду дар 21-солагӣ даргузашт. Писари хурдӣ-Шаҳбоз, ки аз айёми тифлӣ бистарӣ буд, умри дароз надид. Манижа бо 2 фарзандаш дар садамаи автомобилӣ фавтида, волидонро боз бештару бештар дар ҳасрат ва ғам андохт. Марги бемаҳали додари ягонаи устод Мухтор ба ин ғамҳо ғуссаи дигар зам намуд. Вале боз мусибати дигаре рух дод. Арӯси 1-солаи писараш Фирдавс-Макнуна ҳангоми зодани тифли нахуст бо ҷигарбанди хеш аз дунё гузашт. Марг боз ба лаби домони домодаш-шавҳари духтараш Фараҳноз гирифт ва ӯро низ рабуд. Ӯ ғами чун кӯҳро таҳаммул мекард. Фақат оҳи сард мекашид. Худ андуҳ дошту даруннокӣ ғусса мехӯрд, вале боз дар фикри ҳамсараш буд:
-Ба ӯ мушкил. Модар-дия. Ман берун аз хона, ба кори хеш андармон мешавам. Вале ӯ...
Устоде, ки устодонро мепарастид
Аминам, ки устод дар одамгарӣ ва рафоқат мактабе дошт, ки мо наздикон, шогирдону дӯстони ӯ бояд аз он омузем. Аз устодаш Зариф Раҷабов ҳамеша ба некӣ ёд мекард: “Ман падари хешро кам дар ёд дорам, Хоналӣ. Устод Зариф Раҷабов дар тарбияи ман чун падар ва ҳатто аз он бештар заҳмат кашидаанд. Аз чунин инсоне ба мисли ӯ мо на танҳо таърихро, балки одамият, инсонигарӣ, масъулиятшиносӣ, рафоқату саховат ва ҷавонмардӣ омӯхтем...”.
Устоди ман, Абдусаттори ҷавон, ки он айём мухбири “Комсомоли Тоҷикистон” буд, дар маҳфилҳое, ки устодаш З.Раҷаб баргузор мекард, бо шахсиятҳои бузурге мисли М.Турсунзода, Н.Маъсумӣ, Б.Раҳимзода ва С.Улуғзода ҳамхону ҳамнишин мешуд. Ҳатто ҳангоме ки устод Улуғзода бо баҳонаи хиёнати писараш Азиз азият кашида, ба фишори сахти идеологӣ рӯ ба рӯ шуд, пинҳонӣ аз дигарон, шабҳангом бо З.Раҷаб ба дидорбинии адиб мерафтанд. Ман аз ӯ маҳалгаро набуданро ёд гирифтам. Аз ин инсони оқил қаноату сабр, рафоқат ва расми дӯст гирифтанро омухтам. Ӯ инсоне буд, саропо бохирад, бомаърифат, босабру тоқат, олиҳиммат, бетамаъ. Ёдам ҳаст, вақте писараш Фаридун хост, қиблагоҳашро ба зиёрати Хонаи Худо фиристад, гуфт: “Он маблағро ба 3 нотавону нодор деҳ, писарам, савоби бештар мегирӣ...”.
Фарзанди шӯравӣ
Аз 10-солагӣ дар ятимхона бузург шуда, тарбияи шӯравӣ гирифта, ба қавле коммунисти яктану якрӯ гардид. Билети ҳизбиашро напартофт. “Ман 1 ҳизбу 1 рӯ, 1 дилу 1 забон дорам”-мегуфт устод. Воқеан ҳамин тавр буд. А.Мухторов инсоне буд саропо хираду маърифат ва сазовори зиндагии шоиста. Аз даргузашти Ӯ муддате гузашта бошад ҳам, матбуоти даврӣ ва расонаҳои хабарӣ дар бораи ӯ хотираҳои неки наздикону пайвандон ва шогирдони устодро пайваста нашр мекунанд, ки ба эшон барои қадрдонӣ 1 ҷаҳон сипос мегӯям. Ёдат ба хайр, рӯҳат шод, хонаи охиратат обод бодо, устоди азиз ва ҷавонмарди накуном!
Хоналӣ Қурбонзода,
доктори илмҳои таърих, 21.01.2019
27.01.2019 дар Боғи фарҳангӣ-фароғатии ба номи Абулқосим Фирдавсии ш.Душанбе ҷашни Сада баргузор мегардад.
Гуфта мешавад, ки дар тантанаи мазкур намоиши тухмии зироати кишоварзӣ, техникаҳои кишоварзӣ, зотҳои чорво, хӯрокҳои миллӣ ва ҳунарҳои мардумӣ доир карда мешавад. Ҳамчунин дар ин ҷашн ҳунармандон бо барномаҳои фарҳангии худ хотири иштирокдоронро болида мегардонанд.
Бояд зикр кард, ки иди Сада давраи аз ҳолати хунукӣ ва карахтӣ баромадани табиату набототу ҳайвоноти оламро ифода менамояд. Ин идро олимон ба ориёнажодон мансуб медиҳанд, зеро аҷдодони мо дар охири фасли сармо дар майдонҳои васеъ ҳезум ҷамъ намуда, оташ меафрӯхтанд. Яъне, онҳо ба ин восита ва пас аз сардиҳои дароз боз рӯ овардан ба гармӣ, рақсу бозӣ ва хурсандиву хушҳолиро талқин менамуданд.
Мақомоти иҷроияи ҳокимияти маҳаллӣ дар ш.Душанбе тамоми сокинон ва меҳмонони пойтахтро ба ҷашни Сада даъват менамояд!
Қарор аст дар рӯзҳои таҷлили иди байналмилалии Наврӯз-2019 дар ш.Душанбе Фестивали байналмилалии «Наврӯз-мероси фарҳангии сайёҳӣ» баргузор карда шавад.
Дар ин бора қарори вежаи раиси ш.Душанбе Рустами Эмомалӣ низ алакай ба тасвиб расида, гуфта мешавад, ки мақсад аз баргузории чунин ҳамоиши байналмилалӣ ин таҳкими ҳамкориҳои бародаршаҳрӣ ва дар ин замина ҷалби бештари сайёҳон, инчунин тарғибу ташвиқи фарҳангу таърихи қадимаи халқи Тоҷик, имкониятҳои сайёҳии кишвар, хосса ш.Душанбе мебошад.
12.01.2019, дар маркази вилояти Хатлон-шаҳри Бохтар бо иштироки раҳбарияти Вазорати кишоварзӣ, муовинони раиси вилоят ва раиси ш.Бохтар Абдуалим Исмоилзода, намояндагони мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳои вилоят, кишоварзони пешсаф, ҳунармандон, кормандони расонаҳои хабарӣ Иди «Сада» таҷлил гардид. Дар театри мусиқӣ-мазҳакавӣ ба номи А.Муҳаммадҷонов аз тарафи мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилоят ба пешқадамони соҳаи кишоварзӣ ва истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ, ба журналистон, барои инъикоси масоили кишоварзӣ туҳфаҳои хотиравӣ тақдим шуд. Ба мухбири газетаи мардумии СССР дар вилояти Хатлон Баҳодур Уроқов барои саҳми арзанда гузоштан дар пахшу нашри барномаҳо ва маводи вобаста ба соҳаи комплекси агросаноатӣ, ҳаёту фаъолияти сокинони вилоят сипоснома аз номи раҳбарияти вилоят супорида шуд.
СССР
Рӯзи аввали соли 2019 қалби устоди марафони советӣ ва тоҷик аз задан монд. Ин матлаб ба нафаре бахшида шудааст, ки замоне барояш дар бузургтарин майдонҳои Маскаву Тошканду Вилнюсу Киев… каф мезаданд.
-Ҳеҷ кас ва ҳеҷ чиз фаромӯш намешавад! Мо Метавонем!!!
Номи Шайдулло Исоев-Корманди шоистаи варзиш, Мураббии хизматнишондодаи Тоҷикистон, Устоди варзиши СССР, Довари дараҷаи ҷумҳуриявӣ дар саҳифаҳои таърихи варзиши муосири тоҷик бешак бо ҳарфҳои зарин сабт хоҳад гашт. Ӯ аз ҷумлаи ҷавонмардони тоҷик ягона касе буд, ки дар намуди душвортарини пешаи интихобкардааш-дави марафонӣ ба дараҷаи Устоди варзиши СССР расида, то ҳол дастоварди ӯро дар ин навъ касе такрор накардааст.
Шайдуллои ҷавон аввали солҳои 1950 дар 1 деҳаи дурдасттарини н.Шурообод ба варзиш қадамҳои аввалини худро гузошта, тавонист, ки дар ин намуди барои ҷавонони ҳамсинну солаш бегона ба зудӣ ном барорад. То лаҳзаҳои охири умр бо фахр ёд меовард, ки шавқу завқро ба давидан маҳз дар даврони наврасӣ устоди зиндаёдаш Давлат Баёдов дар қалби ӯ бедор сохта буд ва баъди хатми мактаб бе ҳеҷ дудилагӣ ба Техникуми тарбияи ҷисмонии ш.Душанбе ҳуҷҷат супорид. Дар баробари бо дипломи аъло хатм намудани ин даргоҳи ҳунар тавонист, ки тӯли 3 сол тавассути машқу тамринҳои пайваста худро дар қатори беҳтарин варзишгарони пойтахт ба дастаи яккачини вазиши сабуки РСС Тоҷикистон ворид сохта, то с.1973, давоми 16 сол, дар мусобиқаҳои умумииттифоқӣ шарафи варзишии тоҷикро ҳимоя кунад. Ҳарчанд дар Мактаб-интернати н.Восеъ ҳамчун омӯзгори тарбияи ҷисмонӣ кор мекард, зуд-зуд бо даъвати мураббиаш Чемпиони ҷаҳон оид ба дави марафонӣ Григорий Паночкин ба сабқатҳои гуногуни бонуфуз сафарбар мешуд. Ӯ дар давоми фаъолияти варзишӣ соҳиби 5 медали тилло, 23 медали нуқра ва зиёда аз 50 медалу нишонҳои ифтихорӣ шуд.
Спортсмен из деревни
Соли 1968 нашрияи пуровозаи «Советский спорт» дар бораи ӯ таҳти унвони «Варзишгаре аз деҳа» мақолае нашр намуд. С.1973 устоди Шайдулло бори охир ҳамчун варзишгар майдони мусобиқа баромад. Баъди ин ҳамчун раиси Ҷамъияти ихтиёрии «Ҳосилот»-и н.Москва (ҳоло Ҳамадонӣ) ба ташкили чорабиниҳои варзишӣ ва тарғибу ташвиқи тарзи ҳаёти солим машғул гашт. Вале то охир аз шуғли дӯстдоштааш бознамонда, ҳар субҳ ба масофаи 15-20 км медавид!
Қобилияти баланди ташкилотчигиашро ба назар гирифта, баъдтар ӯро роҳбарияти ноҳия ба корҳои роҳбарӣ ҷалб намуд ва тӯли 15 сол вазифаҳои пурмасъули муовини раис ва котиби кумитаи ҳизбии колхози овозадори ба номи Ленини н.Москваро бар дӯш дошту дар рушду нумӯи диёри азизаш саҳми муносиб гузошт. С.1997 ӯро ба нафақа гуселониданд, лек худ пайхас ҳам намерафт, ки барои ӯ тавре варзишгарон мегӯянд, «нафаси дуюм акнун оғоз меёфт». Ҳамон сол ӯро Ҷаҳонпаҳлавон Саидмуъмин Раҳимов, ки он вақт раисии Кумитаи варзиши назди Ҳукумати мамлакатро ба ӯҳда дошт, ба пойтахти кишвар хонда, гуфт:
-Устод, Шумо ба синни нафақа расида бошед ҳам ҳанӯз чун солҳои ҷавониатон бардаму бақувватед, аз ин рӯ, умедворем, дар ягон ҷои муносиб тарбияи варзишгарони ҷавонро давом медиҳед.
Устод Исоев ноиби ректори Донишкадаи тарбияи ҷисмонӣ таъйин гашта, барои кушодани саҳифаҳои нави таърихи варзиши муосири тоҷик хизматҳои арзандаеро ба иҷро расонд.
Марафони Исоев
Бори аввал бо ташаббуси С.Раҳимов с.1997 Пойгаи ҷумҳуриявӣ барои дарёфти Ҷоизаи Устоди варзиши СССР, оид ба дави марафонӣ Исоев дар ш.Душанбе баргузор шуд ва инак беш аз 20 сол боз ҳар сол моҳи май он дар минтақаҳои гуногуни мамлакат роҳандозӣ гашта, шумораи зиёди мухлисони дави марафониро бо ҳам меорад. Устод то лаҳзаҳои охири умр вазифаи директории Мактаби маҳорати варзишии наврасон оид ба варзиши сабукро ба ӯҳда дошт ва ҳеҷ гоҳ аз заъфи солхӯрдагию мушкилии кор шикоят намекард. Дар мусобиқаҳои Дави миллӣ ҳамеша дар сафи пеш қарор мегирифт ва дар паҳлӯяш фарзандони устод, ки бо ҳар кадомашон ифтихори зиёд дошт, медавиданд. Фарзанди калониаш-Мадвалӣ Шаҳидуллозода солҳои зиёд дар мақомотҳои гуногуни прокуратураи мамлакат бе нуқсон кору фаъолият карда, имрӯз вазифаи прокурори н.Рӯдакиро ба ӯҳда дорад. Алишер Исоев-сардори идораи маорифи н.Ҳамадонист. Фарзандони дигараш-Озар, Меҳридил, Исо ва Ҷасур низ бо хизмати софдилона дар сохторҳои гуногуни мақомотҳои қудратӣ ҳамеша мекӯшанд, ки ба номи неки падари шуҳратмандашон сазовор бошанд. Кору зиндагии варзишгари номӣ, ташкилотчии моҳир, омӯзгори мушфиқ ва инсони соҳибдилу пуртадбир Ш.Исоев воқеан намунаи олии рӯзгори шахсиятҳои бузургест, ки ҳар лаҳзаи пурқимати онро барои хушбахтии дигарон ва рушду нумӯи диёри азизашон сарф кардаанд ва бешак номи неки онҳо дар қалби дӯстону наздикон ва мухлисону ҳаводоронашон ба таври абадӣ боқӣ хоҳад монд…
Маҳмадназар Мазиёев,
рӯзноманигор
Аз СССР: Ҳамчунин устоди собиқадори соҳаи фарҳанг Абдулваҳҳоб Оқилов-аз н.Рӯдакӣ бо телефони 907 92 88 31 ба СССР занг задаву гуфт, аз фавти бобои Шайдулло, ки бо ӯ дӯстии наздик доштем, сахт андуҳгинам ва ба аҳли байти эшон сабри ҷамил хоҳонам!
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
- Деваштич: об нест, барқ проблема, картошка сӯхт... Назар
- Асрори мадрасаи Хоҷа Сарбоз Назар
- “Стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030” Назар
- Резаахбор Назар
- Бародар қарори судро иҷро намекунад… Назар
- Таъминот кори мактаб нест Назар
- Абуҳанифа: таоруфи миллӣ ва Ислом Назар
- Беадолатӣ дар футболи тоҷик Назар
- Редаксия супориш дод: Чилучорчашма рав! Назар
- «Мардон» - мушкили №1 дар Душанбе Назар
- Дар як сатр Назар
- Адвокати хайрхоҳ меҷӯям… Назар
