Ҳини хуҷҷатсупорӣ ба масъули осоишгоҳи «Харангон» дар шиносномаи ӯ мехонам: Каримов Поён, н.Восеъ, деҳаи Меҳробод (Қурбон Шаҳиди собиқ), с.тав.1937.

Ҳамин вақт рафиқе муроҷиат кард: “Ҳоҷӣ Муҳаммадалӣ, биё, рафтем, ҳамшираи тиббӣ интизор”. Ҳайрон ба атроф нигаристам, Поён ба сӯи соҳиби овоз шитофт. Бегоҳ ҳини сайругашт ба бобои Поён рӯ ба рӯ омадам:

-Шуморо чӣ ном барам-Поён ё Муҳаммадалӣ?

Ва ин қиссаро бароям нақл кард:

-Ин воқеа ҳини тавофи хонаи Худо дар Макка рух дод. Дар яке аз гардишҳо байни ману шариконам якбора марди чобуки либоси сафед ба тан гӯё аз таги замин пайдо шуда, аз ман пурсид ”номат чист”. Поён, ҷавоб додам. “Аз ин пас номи ту Поён не, балки Муҳаммадалӣ” гуфт ва ҳамон тавр ғайб зад. Ман ҳайрон, надонистам, ки чӣ шуд, он марди ношинос кӣ буд? Вақте бегоҳ ҳодисаро дар меҳмонхона ба шариконам нақл кардам, ҳама бо ҳайрат таъкид намуданд, ки гуфтаи марди ношиносро бечуну чаро иҷро кун. Ҳамин тавр мани Поён аз ҳаҷ ҳоҷӣ Муҳаммадалӣ шуда баргаштам.

Мирзоҳамдам Шарифзода,

н.Мастчоҳ

Мушкили миллӣ-3

Ба фикри сирф фардии ман, ки метавонед аслан ба он мувофиқ набошед, баргардиш бар хатти арабиасос Тоҷикистонро ҳадди ақалл 50 ва аксар 100 сол қафо мепартояд. Зеро:

А) Ин забони илм нест ва;

Б) Насли бе ин ҳам донишбезори мо тамоман аз хатти савод маҳрум хоҳад гашт.

Афроде, ки мегӯянд Забони Тоҷикӣ вуҷуд надорад ва ё фикр доранд, «шоҳасарҳо»-яшонро бо алифбои арабисос садҳо миллион форсизабон мехонанд, ба дарки ҳақиқати кӯчаке нарасидаанд, ки агар Шоҳасар воқеан ҳам Шоҳасар бошаду кори илмии таъсирбахшу таҳрикдиҳанда, ҳатто ба ивриту индусӣ, африқоиву тоҷикии сирилликасос нависанд, садҳо миллион форсзабонон онро ёфта, баргардон карда, мехонанд! Вале аз барои савоб, (шу)мо чӣ доре(д)м, ки бояд эрониву афғону покистонӣ ҳама корро партофта, бо хатти арабиасос онро хонад? Ҳамон мукотиботи пур аз ҳақорату дашном?...

Воқеан ҳам, муддаиёни хатти арабиасос, бо ҳамин алифбо менависанд, муштоқ ва мунодии онанд. Ва акнун суоли матраҳ ин аст, ки онҳоро кӣ берун аз Тоҷикистон мешиносад? Ва агар дар ватан шиносанд ҳам, бо авантюраашон номӣ шудаанд.

Роҷеъ ба Забони Тоҷикӣ, ки ин мардум аз номбарии он ор медонанду ақоиди хешро сари дигарон бор карданиянд, ки гӯиё ин 1 падидаи сунъии пасошӯравист, ки дар даврони соҳибистиқлолӣ авҷ гирифт ва ғ. ва ҳ., овардани чанд масал кофист, то ҳақиқати кулл фош шавад. Падару модар ва бобову бибиҳои мо оё намегуфтанд, ки «Забони Тоҷикиро намефаҳмӣ?», «О, ман бо ту ба Тоҷикӣ гуфта истодаам!», «Тоҷикӣ карда гӯям…». Магар масалҳои мардумиро низ сунъӣ сари мо бор кардаанд? Воқеан ҳам, баҳс бо инҳо кори бефоидаву бе маънист. Ва ҳам кори СССР нест, кори ҷонии муҳофизи №1-и Забони Тоҷикӣ, бону Гавҳар Шарофзода аст, ки барои ҳамин кор маош мегирад ва дафтари кор дораду мошини хизматӣ. Вале чаро хомӯши асрорангез дорад Шарофзода, дар нисбат ба душманони ашаддии Забони Тоҷикӣ, ки мавҷудияти он, яъне Тоҷикиро зери суол мекашанд, муаммост?! Охир, кори ҷонии Шарофзода ҷанг бо чанд вожа нест, кори ҷонияш ҳифзи Забони Тоҷикист! Шояд бо ишон мувофиқ аст? Агар не, пас нависад, мо чоп мекунем. Мо Метавонем!

Ин, ки Тоҷикбезорон аз обмӯрии пан-эронизм об мехӯранд, аксиома-кори исботшудаест. Фарзи мисол, агар таваҷҷӯҳ кунед, душманони Забони Тоҷикӣ ё шодихӯрдагони оғоёнанд ва ё шиъаҳо. Шиъаҳои исмоилия 1 тараф. Байнашон аз ин турфа ҳаст, аммо кам. Чандин сол пеш, борҳо муфтии Тоҷикистон, домулло Саидмукаррам Абдуқодирзода роҷеъ ба хатароти рӯзафзуни шиъаҳои 12-имома ҳушдор медоду мо хомӯш будем. Кор бо чӣ хатм шуд? Қариб бо табаддулоти давлатии Ҳоҷӣ Ҳалим ва шуруъи қатлу куштору ҷанги ҷадид! Фаромӯш кардед? Спонсори табаддулотро чӣ? Оё охундҳо набуданд???

Ва ана акнун ҳамин кудаточиёни номуроди охундӣ аз Аврупову Тоҷикистон бо шеваи нав зидди Миллат шӯрида, даъвӣ доранд, ки Забони Тоҷикӣ вуҷуд надорад! Шумо миллатеро дидаед, ки забон надошта бошад? Агар мо розӣ шавем, ки Забони Тоҷикӣ воқеан несту он порсист, пасон мавҷи №2 сар мезанад, ки мавҷудияти Миллати Тоҷикро зери суол мекашад. «Всё проще простого!»-гуфти бародарони рус. Мо, ба ҳич ваҷҳ мавҷудияти забони форсиро зери суол намекашем. Зеро ақл дорем. Пас, чаро онҳо мавҷудияти Тоҷикиро инкор мекунанд?! Ин кори саҳлу осон нест ва бояд сари он андешид. Сахт ва чуқур…

Дарӣ, Тоҷикӣ, форсӣ...Инҳо 3 шохаи 1 забонанд. Ва боре андешидаед, ки чаро афғонҳои мӯҳтарам аслан сари дарӣ ё порсӣ баҳс надоранду мо дорем? Зеро афғонҳо ҳанӯзам хатари фанатизми шиъаи 12-имомаи асрҳои мутавасситро, бо Армияи «Кулоҳқирмизӣ» фаромӯш накардаанд. Ин фанатҳои сафавӣ Ҳиротро қатли омм карда, ҳатто ҷасади Абдураҳмони Ҷомиро танҳо ба ин хотир, ки суннимазҳаб буд, аз гӯр бароварда оташ заданд! Кулоҳқирмизиҳо бо Самарқанду Бухоро чи карданду Балху Марву Ҳироту Кобулу Кӯлобро чигуна ба хоку хун кашиданд, ба сарчашмаҳои таърихӣ муруре кунед. Зиёд бо Фейсбуку Интернет банд бошед, ақаллан «Бадоеъ-ул-вақоеъ»-и Зайниддин Маҳмуди Восифиро хонед ва ё «Риёз-уш-шуаро»-и Волаи Доғистониро, ки ҳар 2 китоб адабиянд ва хушхон ва бо даҳшати фанатизми охундҳо ошно шавед (Воқеан ҳам Вола такмили илму маърифат бо забони тоҷикии форсии дарӣ дар Доғистони имрӯзаи Русия кардааст. Кунун, куҷост забони мо дар Қафқоз? Ҳамаи ин аз сарчашмаҳои забонситезиву забонгурезии шабеҳи имрӯзиён далолат медиҳад, ки хоҳед сари мавзуъ бармегардем. Мо Метавонем!). Қарнҳо тағйир ёфтаанд, вале сиёсати ҷангии ташайюъ-охундӣ иваз нашудааст. Зимнан, ҳар нафаре фикр дорад, ки эрониву порсӣ-парастӣ ин муруре ба Фирдавсиву Хайёму Ҳофизу Саъдиву дигарон аст, сахт хато мекунад. Ин ҷо сиёсат бештар аз фарҳангу адаб аст, ки сари он низ баҳс хоҳем кард. Мо Метавонем!

Хулласи калом, Ман Тоҷикам! Забони Ман Тоҷикист!! Модари Ман Тоҷик аст!!! Падари Ман Тоҷик аст!!!! Бобову бибии Ман Тоҷиканд!!!!! Давлати Ман Тоҷикистон аст!!! Ва ҳар касе дар ин моваро ҷонибдори Ман аст, бо мост ва Мо Метавонем!!!!!

Рӯзи Забони Тоҷикии Давлати Тоҷикистон муборакамон бод!

   Шаби гузашта Ҳоҷӣ Камол Мадумаров, ангурпарвари шинохта ва раиси хоҷагии деҳқонии «Боғи Сомон» дар синни 80 солагӣ аз олам даргузашт. Тавре Хадамоти матбуоти Президенти ҶТ хабар медиҳад, Президенти ҶТ Эмомалӣ Раҳмон бо писари калони марҳум телефонӣ дар тамос шуда, бо изҳори ҳамдардии амиқ ба аҳли хонадони шодравон ва наздикону пайвандон аз даргоҳи Худованди муттаъол сабри ҷамил хостанд.

   Бино ба иттиллои аз Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ дар ш.Турсунзода расида, ҷанозаи марҳум имрӯз соати 11 дар ҷамоати деҳоти Ҷӯра Раҳмонов, деҳаи Сомониён (собиқ Янгибоғ) баргузор мешавад.

    Ноҳияҳои Дарвоз, Мурғоб ва Шуғнони ВМКБ дар рӯзи якуми даъвати тирамоҳӣ-1.10.2019 нақшаи даъватро пурра иҷро намуданд.

    Тавре котиби матбуотии раиси Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон Ғолиб Ниятбеков хабар медиҳад, нақшаи даъвати тирамоҳии ҷавонписарон ба сафи Қувваҳои мусаллаҳи ҶТ дар ноҳияҳои Дарвоз, Шуғнон ва Мурғоби вилоят 100%  иҷро шуда, ҳоло ҷавонписарони зиёде аз ш.Хоруғ, ноҳияҳои Ванҷу Ишкошим ва Рӯшону Роштқалъа ба комиссариатҳои шаҳриву ноҳиявӣ ҳозир шуда, итминон аст, ки ин навбат ҳам нақша пеш аз мӯҳлат иҷро гардад.

-Мардаш хизмат мекунад, йигит писари ман. Оши Панҷакента хӯр, бачам... ин нидои 1 лӯлизан буд, ки писарашро ба хизмати аскарӣ гусел менамуд.

Аввалин гусели даъватшавандаҳо ба сафи Қувваҳои мусаллаҳи кишвар, имрӯз аз ш.Панҷакент бо шумори ҳудуди 100 нафар ихтиёриён сурат гирифт. Дар чорабинии фарҳангӣ волидони даъватшавандаҳо, донишҷӯёни макотиби олию касбӣ, хонандагони мактабҳои таҳсилоти умумӣ ширкат намуданд.  Раиси ш.Панҷакент Ислом Зиёзода зимни баромади хеш гуфт, ки имрӯз бояд ҷавонон содиқона ба ватану миллат хизмат намоянд. Ӯ ба ҷавонони панҷакентӣ дар адои хизмат барору бурдборӣ таманно намуд. Барои даъватшавандаҳо ва падару модарони онҳо хони идона ороста шуда ҳамзамон чорабиниҳои фарҳангӣ дар тарабхонаи «Дурахшон» идома ёфт.

Хуршед Фозилов,

СССР, Панҷакент

(ин ашъор ба онҳое, ки ба худ мекашанд, дахл надоранд!)

Пайрави оина гашта, тӯтии гӯё шудӣ,

Дар нигоҳи аҳли маънӣ гӯйё доно шудӣ.

Қиссаи устураат з-устураҳо шуд кӯҳнатар,

Кӯҳна худ аз қиссаи устураҳо кайҳо шудӣ.

Нестӣ чун пештар дигар ба чашми мо азиз,

Ҳар замон бегонатар бар дидаи бино шудӣ.

Ҳамчу афғонбаччае дар соҳили Баҳри Кабуд,

Гушна будӣ, ногаҳон босарвату доро шудӣ.

Ҳар куҷо раҳбар шудӣ, пули калонро қап задӣ,

Соҳиби ҷоҳу ҷалолу қасри сарболо шудӣ.

Дӯстонро кай шиносӣ дигар аз бодавлатӣ,

Дар худат гум гаштаву аз кибр нопайдо шудӣ.

Ҳеҷ кас дар зиндагӣ дасти мадад аз ту надид,

Чун мазори бешафоат ҷой дар боло шудӣ.

Шеър дар занҷир

Дарди ман имрӯз бетадбир шуд,

Мурғи завқам бемадору пир шуд.

Бар ту гӯям, ҳокими мулки сухан,

Зиндагӣ аз кори ту дилгир шуд.

Не ба симо шеъри хуш, не дар садо,

Шеър бар ҷону дилам чун тир шуд.

Ҷои шеър устура хонанду шиор,

Шери шеърам пой дар занҷир шуд.

Завқи мардум он қадар коҳида гашт,

Ҳарфи Соиб пӯчу бетаъсир шуд.

Панди Ҳофиз гум шуду аз Мавлавӣ,

Саъдию Ҷомию Бедил қир шуд.

“Зинда боду зинда боду зинда бод!”,

Умри мо гӯё, ки бетақсир шуд.

Хоб дидам маҳфили бигзаштагон,

Лек хоби дида бетаъбир шуд.

Беғалат як байтро ҳам нашнавӣ,

Гӯши дил аз лаҳни нотиқ сер шуд.

Гӯиё ҷои биринҷ аз деги ош 

Рег моро ҷой дар кафгир шуд.

Шеърро бар тахти худ ору нишон,

Ҷони ман безор аз таҳрир шуд.

***

Курсии роҳбарӣ зуд дигар кард туро,

Аз раҳи одамият ребу бадар кард туро.

Яку якбора нагирад назарат моро ҳеҷ,

Дур аз ақлу тамизу зи назар кард туро.

Меҳр дар дил, ки каму ним будат, гум гардид,

Ҳамчу як сангдили даври қамар кард туро.

Дӯш устоди ту аз пушти дарат нолон рафт,

Ранги бетарбияи оқипадар кард туро.

Кор нею фақат андеша кунӣ фоидаро,

Як ҳарисе ба дами шому саҳар кард туро.

Ба идора хатари нестшавӣ омада пеш,

Нафси беохират аз аҳли хатар кард туро.

Саг суроғат накунад аз раҳи нафрат фардо,

Дӯсти беғараз имрӯз хабар кард туро.

Ту кистӣ, ман кистам

Эй ошнои нонӣ, ё ҷӯраи забонӣ,

Бӯе набурдаӣ ту аз дӯстии ҷонӣ. 

Беманфиат чу мондӣ, якбора канда гаштӣ,

Бенангият аён шуд аз нав ба зиндагонӣ.

                  Вақт аст, бемуҳобо, то бигзарем аз ҳам,

                  Ту кистӣ, ки мурдӣ, ман кистам, ки гирям?!

Ғарқида дар ғурурӣ, дилмурдаеву кӯрӣ,

Андешаҳот ботил, аз кори хайр дурӣ.

Қаҳри туро чӣ  гӯям, заҳри туро чӣ гӯям,

Сӯи ҳаво фуки ту, гӯё ба мо зарурӣ.

                      Ҳаргиз намехӯрам ғам, ман бешам аз ту, не кам,         

                  Ту кистӣ, ки мурдӣ, ман кистам, ки гирям?!

Аз хоки дигарӣ ту, аз хоки дигарам ман,

Як умр бо китобу бо килку дафтарам ман.

Аз суҳбати бузургон дарси адаб гирифта,

Қалбам макони меҳр аст, як меҳрпарварам ман. 

                  Нисфи ҷаҳон бидидам, ман мешиносам одам,  

                  Ту кистӣ, ки мурдӣ, ман кистам, ки гирям?!

Дунёи ту дигар ҳаст, савдои ту дигар ҳаст,

Дар фикри ҷоҳу мансаб авзои ту дигар ҳаст.

Умрат ба ҳирсу бо оз бо ранҷ пушти сар шуд,

Чашмат гурусна бошад, пайдои ту дигар ҳаст.

                   Кардӣ хаёл, аз ғам пӯшам либоси мотам,

                   Ту кистӣ, ки мурдӣ, ман кистам, ки гирям?!

Рубоиҳо

Бо устурахонӣ нашавад мулк обод,

Бо устурахонӣ нашавад дилҳо шод.

Эй устурахон, устурахонӣ кам кун,

Бо устура аз дард нагардем озод.

***

Гаҳ устура аз Исфара мегӯяд ӯ,

Гаҳ устура аз Данғара мегӯяд ӯ.

Гӯё, ки ҷаҳони тозае ёфтааст,

Карда лабу рӯ якпара, мегӯяд ӯ.

***

Ҳар кас ба тариқи худ калонӣ дорад,

Бо хоҳиши хеш комронӣ дорад.

Зинҳор, ки дар кор муваффақ нашавем,

То Хоҷаи мо устурахонӣ дорад.

*** 

Сад дарду алам ба ҷисму ҷон афтодаст,

Дур аз тани ман тобу тавон афтодаст.

“Ман тарки китобу дафтарам хоҳам кард”,

То раҳбари мо устурахон афтодаст.

*** 

Бе азму ҳадаф ба зиндагонӣ айб аст,

Фориғ будан аз зӯри ҷавонӣ айб аст.

Эё Хоҷа, ба даври сохтмонҳои азим,

Инсоф бидеҳ, устурахонӣ айб аст.

*** 

Эй Шер, ба атроф назар кун ту, назар,

Аз қудрати худ гаҳе хабар кун ту, хабар.

Рӯбоҳ агар ёр шавад бо давлат,

Аз давлати рӯбоҳ ҳазар кун ту, ҳазар.

Хонанда ва мухлиси ҳамешагии мо-Сарабеки Мингбошӣ аз ноҳияи Лахш (Ҷиргатол) дар меҳмонии СССР гуфт, ки аввалан дуруд ва паёми мардуми фарҳангпарвари Лахшро ба кулли кормандони СССР ва аъзои Ихвон-ал-СССР мерасонам. Зеро масъул будам, ки фикру ақидаи иддае аз ҳамдиёронро, ки бевосита ба ман чун қарз гуфтаанд, ба СССР расонам. Аз ҷумла бародарон таъкид намуданд, ки изҳори сипоси моро ба хотири гиромидошти ормонҳои миллӣ ва муҳаббати ватандорӣ, дифоъ аз обрӯю эътибори давлату миллат аз ҷониби Сайёфи Мизроб ва кулли қаламкашонаш ба газетаи СССР расонед. Барои боз ҳам хонотару ҷолибу хонданбоб баромадани матолиби газета кӯшиш кунед, зеро шумо ва Мо Метавонем дар саргаҳи эҳёи идеологияи патриотизм ва ватанхоҳии ҷадиди Тоҷикизм бошем! Ман чу мебинам, ки анбӯҳи зиёди мухлисон барои дастрасии СССР талош доранд, ба Миллату Давлат боварам садчанд мегардад. Дар охир қарзи ман аст, ки аз номи 1 бародарам ин байти Шоири халқии Тоҷикистон-Муҳаммад Ғоибро қироат ва пешкаши хонандагон созам:

Ватан, имрӯзи мо ояндаи мост,

Паноҳи мурдаву ҳам зиндаи мост!

Бо мақсади муҳайё намудани заминаи ҳуқуқӣ барои ҷорӣ намудани бонкдории исломӣ Қонуни ҶТ “Дар бораи фаъолияти бонкии исломӣ” аз 26.07.2014, №1108 қабул шуд. Ин Қонун асосҳои ҳуқуқӣ ва ташкилии фаъолияти бонкии исломиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян ва шароити мусоидро барои пешбурди фаъолияти бонкии исломӣ фароҳам месозад. Дар марҳилаи нави рушди низоми бонкии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва устувор нигоҳ доштани низоми бонкӣ, пешниҳоди маҳсулотҳои бонкдории исломӣ, ки таҷрибаи устувори пешгирикунандаи хавфҳои молиявиро дорад, метавонад маблағҳои озоди аҳолӣ ва сармоягузориҳои дарозмуддати мустақими хориҷиро ба иқтисодиёти ҷумҳурӣ ҷалб кунад ва замина барои рушди минбаъдаи иқтисодиёт ва низоми бонкии ҷумҳурӣ шавад. Маврид ба зикр аст, ки бо ташаббуси саҳмиядорони ҶСК “Соҳибкорбонк”, бинобар ба бонки исломӣ табдил додани бонк бо қарори Маҷлиси умумии саҳмиядорон аз 12.06.2019 номи он ба ҶСК “Тавҳидбонк” иваз карда шуд. Тибқи моддаи 42-и Қонуни ҶТ “Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон” ва моддаҳои 4, 10, 12 ва 18-и Қонуни ҶТ «Дар бораи фаъолияти бонкии исломӣ” ва бо қарори навбатии Раёсати БМТ аз 16.09.2019, таҳти №116 ба Ҷамъияти саҳомии кушодаи “Тавҳидбонк” барои анҷом додани амалиёти бонкии исломӣ бо пули миллӣ ва асъори хориҷӣ иҷозатнома дода шуд. Раиси БМТ Ҷамшед Нурмаҳмадзода зимни супоридани иҷозатнома барои фаъолияти бонкдории исломӣ ба и.в.Раиси ҶСК “Тавҳидбонк” Шералӣ Зардов изҳор дошт, ки рӯйдоди мазкур барои низоми бонкии кишвар як саҳифаи нав кушода, баҳри ҷалби сармояи хориҷӣ ва кушодани бонкҳои нав бо принсипи бонкдории исломӣ дар Тоҷикистон мусоидат хоҳад кард. Барои фаъолияти пурсамар баҳри пешрафти низом бо истифода аз таҷрибаи нави бонкдории исломӣ ба роҳбарияти ҶСК “Тавҳидбонк” дастуру тавсияҳои мушаххас дода шуд. Тибқи қарори мазкур, иҷозатномаи ҶСК “Соҳибкорбонк” барои иҷрои амалиёти бонкӣ, ки аз 14.10.2013 дода шудааст, бинобар табдилёбӣ ба бонки исломӣ аз эътибор соқит дониста шуд. Зимнан, дар Феҳристи ташкилотҳои қарзии исломӣ ва Маълумотномаи “Рамзҳои мушаххаси бонкии ташкилотҳои қарзии молиявии Ҷумҳурии Тоҷикистон” сабтҳои дахлдор ворид карда мешавад.

Татбиқи қарори Ҳукумати ҶТ “Оид ба тадбирҳои вусъат додани ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ”

Таъмини фаъолияти самарабахши низоми пардохти кишвар яке аз омилҳои калидии фаъолияти босубот ва босуръати низоми бонкӣ маҳсуб ёфта, рушди низоми ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ ба шаффофияти иқтисодиёти кишвар мусоидат менамояд. Бо мақсади рушди низоми пардохтҳои ғайринақдӣ дар иқтисодиёти кишвар вусъат додани истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ ҳангоми ҳисоббаробаркуниҳо аз ҷониби Ҳукумати ҶТ қарор “Оид ба тадбирҳои вусъат додани ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ” 30.11.2018, таҳти №565 тасдиқ шуд ва тибқи он вазорату идораҳо, корхонаю муассисаҳои давлатии амаликунандаи хизматрасониҳои пулакӣ ба аҳолӣ, вазифадор шудаанд, ки дар баробари ҳисоббаробаркуниҳои нақдӣ, ба таври ҳатмӣ қабули ҳаққи ҳама намуди хизматрасониҳоро аз аҳолӣ ба таври ғайринақдӣ бо истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ таъмин кунанд. Лиҳозо, БМТ бо мақсади вусъат бахшидани ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ дар якҷоягӣ бо ташкилотҳои қарзии ватанӣ тадбирҳои саривақтиро андешида, баҳри зиёд шудани ҳиссаи он дар иқтисодиёт мусоидат менамояд. Ҳамин аст, ки ташкилотҳои қарзии ватанӣ бо истифода аз технологияҳои муосири пардохтӣ, ба монанди бонкдории мобилӣ, Интернет-бонкинг, пардохтҳо тавассути QR-рамз ва маблағҳои электрониро ҷорӣ карда, тавассути онҳо ба муштариён имконияти пардохти ҳаққи молу хизматрасониҳоро ба таври ғайринақдӣ фароҳам овардаанд ва ҳамзамон ҷиҳати ҳавасманд кардани муштариён ҳаққи хизматрасониҳоро коҳиш дода, барномаҳои бонусӣ, кэшбэк, пардохти фоиз аз амалиётҳои гузаронидашуда ва дигар роҳу имкониятҳои ҳавасмандгардониро пешниҳод намуда истодаанд. Дар баробари ин, дар натиҷаи тадбирҳои андешидашуда дар ҳамоҳангӣ бо вазорату идораҳои дахлдор, корхонаю муассисаҳои давлатӣ ва ташкилотҳои қарзӣ, қабули пардохти як қатор хизматрасониҳои давлатӣ ба таври ғайринақдӣ тавассути воситаҳои электронии пардохтӣ роҳандозӣ шуда истодаанд, аз ҷумла хизматрасониҳо дар бахши сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ ва хизматрасонии нотариалӣ, пардохти боҷи давлатӣ (Интернет эквайринг), пардохтҳои патентӣ, хизматрасониҳои Бозрасии давлатии автомобилӣ (беш аз 60 навъ), пардохти хизматрасониҳои тиббӣ (беш аз 70 адад муассисаҳои тандурустӣ), пардохти маблағи раводиди электронӣ, пардохтҳои гумрукӣ, барои истифодаи нақлиёти ҷамъиятӣ, хизматрасонии иёргирӣ, пардохти маблағҳои истифодаи қувваи барқ тавассути низоми биллингӣ, пардохти маблағҳои андозсупорандагон аз объектҳои ғайриманқул, андози замин, воситаҳои нақлиёт, пардохти андозҳои маҳаллӣ ба таври ғайринақдӣ ба роҳ монда шудааст. Рушди ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ ҳамчун омили инкишофи низоми молиявӣ дар ғанӣ гардонидани буҷети кишвар нақши муҳим дорад. Истифодаи оммавии воситаҳои электронии пардохтӣ ҳангоми ҳисоббаробаркуниҳо (хариди молу хизматрасониҳо) ба шаффоф гаштани ҷараёнҳои молиявӣ, коҳиш ёфтани ҳаҷми иқтисодиёти ғайрирасмӣ, афзоиши воридоти маблағҳои андоз ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷети давлатӣ, инчунин ба зиёдшавии ҳаҷми амонатҳо мусоидат мекунад. Аз сӯи дигар, гузариш ба пардохтҳои ғайринақдӣ ба аҳолии кишвар имконият медиҳад, ки ҳарчи бештар ба хизматрасониҳои пардохтӣ дастрасӣ пайдо намуда, бидуни ташриф овардан ба марказҳои хизматрасонии бонкӣ бо роҳҳои қулай, осон ва босуръат пардохти молу хизматрасониҳоро ба таври фосилавӣ анҷом диҳанд ва вақти худро сарфа намоянд. Дар замони муосир истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ ҳангоми ҳисоббаробаркуниҳо ҳам барои иқтисодиёт ва ҳам барои аҳолӣ афзалияту бартариятҳои зиёд дорад, аз ҷумла, барои аҳолӣ:

- осон намудани ҳисоббарорбаркунӣ дар муомилот, хавфи ночизи аз даст додани маблағҳои пулӣ, мубодилаи автоматии маблағҳо, ҷозибии молиявӣ (масалан, ҳисоби фоиз) ва ғайра;

барои марказҳои савдо ва хизматрасонӣ:

-рушди савдо ва ҷалби харидорони нав, камшавии хароҷот аз инкассатсияи маблағҳои савдо;

барои ташкилотҳои қарзӣ:

-васеъ намудани маҷмӯи хизматрасониҳо, ҷалби муштариёни нав, афзоиши иқтидори рақобатпазирии ташкилот, ҷамъоварии хаққи хизмати иловагӣ ва ба даст овардани даромади иловагӣ;

барои иқтисодиёт:

-шаффоф гардидани ҷараёнҳои молиявӣ, коҳиш ёфтани ҳиссаи иқтисодиёти ниҳонӣ, афзоиши воридоти маблағҳои андоз ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷети давлатӣ ва ғайра.

Бо дарназардошти бартариятҳои мазкур бо мақсади мусоидат ба фаъолияти мунтазаму самараноки низоми бонкӣ, зиёд намудани ҳиссаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ дар муомилоти пулии кишвар ва ҳавасманд кардани ташкилотҳои қарзии молиявӣ, тибқи қарори Раёсати БМТ аз 26.08.2019, №95, иштирокчиёни Низоми автоматишудаи байнибонкии интиқоли маблағҳо аз пардохти ҳаққи хизматрасонии ҳисоббаробаркунии байнибонкӣ дар давоми нимсолаи дуюми с.2019 озод карда шуданд. Дар баробари ин, бо мақсади иҷрои банди 3 қарори Ҳукумати ҶТ “Оид ба тадбирҳои вусъат додани ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ”, Вазорати молияи ҶТ баҳри ҳавасмандгардонии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ ҷиҳати рушди ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ ва дар амал татбиқ кардани он, инчунин марҳила ба марҳила маҳдуд кардани ҳисоббаробаркуниҳо бо пули нақд дар муомилоти пулии кишвар, лоиҳаи Қонуни ҶТ “Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон”-ро таҳия карда, ба баррасии вазорату идораҳои дахлдор 3.06.2019, таҳти №3-3/389 ирсол кардааст. Дар лоиҳаи мазкур ҷиҳати рушди ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ имтиёзу сабукиҳои андозӣ пешбинӣ шудааст, аз ҷумла, барои пешниҳоди имтиёзҳои андозӣ ба шахсони воқеӣ барои бештар анҷом додани ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ ва истифодабарии воситаҳои электронии пардохтӣ, пешниҳод шудааст, ки аз маблағи бонусҳо, кэшбек ва дигар механизмҳои ҳавасмандгардонӣ, ки аз ҷониби ташкилотҳои қарзии молиявӣ ба муштариён ҳангоми истифодабарии воситаҳои электронии пардохтӣ пешниҳод мешаванд, андоз аз даромад гирифта нашавад. Ҳамзамон, лоиҳа пешбинӣ менамояд, ки барои воридоти таҷҳизот, воситаҳои техникӣ, қисмҳои эҳтиётӣ ва таъминоти барномавии барои ҳиссобаробаркунии ғайринақдӣ истифодашаванда таҷрибаи муваққатан озодкунӣ аз андозҳо татбиқ карда шавад. Инчунин, ба Кодекси андоз ворид кардани имтиёзҳо ба меъёри андози низоми соддакардашуда барои фаъолият оид ба истеҳсоли молҳо бо истифодаи пардохти ғайринақдӣ 3% ва ба намудҳои дигари фаъолият дар ҳаҷми 4% пешниҳод шудааст, ки нисбати ҳамин гуна фаъолият бо пардохти нақдӣ 2 банди фоизӣ камтар аст.

Қабули тағйиру иловаҳои мазкур ба Кодекси андози ҶТ дар маҷмӯъ ба рушди иқтисодиёти мамлакат, афзудани ҳиссаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ дар муомилоти пулии кишвар ва дастгирии соҳибкорӣ равона шуда, дар асоси қабул гардидани он эҳтимолияти ба буҷети давлатӣ бештар ворид шудани маблағҳо аз эҳтимол дур нест. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки дар маҷмӯъ чораҳои андешидашуда барои зиёдшавии истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ ва афзоиши теъдод ва ҳаҷми пардохтҳои ғайринақдӣ мусоидат карда, тибқи маълумотҳои оморӣ тайи 8 моҳи соли ҷорӣ ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ нисбати соли қаблӣ хеле рушд кардааст. Аз ҷумла, ба ҳолати 31.08.2019 миқдори умумии кортҳои пардохтии бонкӣ 2 217 773 ададро ташкил дода, нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 25,2% афзудааст. Барои хизматрасонии дорандагони кортҳои пардохтии бонкӣ аз ҷониби ташкилотҳои қарзии молиявӣ дар маҷмӯъ 762 адад банкомат ва 5074 адад терминалҳои электронӣ мавриди истифода қарор дода шудаанд. Дар муқоиса ба ҳамин давраи с.2018 шумораи банкоматҳо 86 адад ва шумораи терминалҳои электронӣ 989 адад афзудаанд. Аз миқдори умумии терминалҳои электронӣ 1714 адад дар нуқтаҳои пешниҳоди пули нақд ва 3360 адад дар муассисаҳои савдою хизматрасонӣ насб карда шудаанд, ки ин нишондиҳандаҳо нисбат ба ҳамин давраи с.2018 мутаносибан 18,2% ва 27,5% афзоиш ёфтаанд. Дар баробари ин, бояд қайд кард, ки дар давоми 8 моҳи с.2019 тавассути воситаҳои электронии пардохтӣ (кортҳои пардохтии бонкӣ, кортҳои нақлиётӣ ва ҳамёнҳои электронӣ) барои хариди мол ва пардохти хизматрасониҳо зиёда аз 21,2 млн. адад амалиётҳои ғайринақдӣ ба маблағи 519,2 млн. сомонӣ гузаронида шуданд, ки ин нишондиҳанда нисбат ба ҳамин давраи с.2018, аз рӯи шумора 30 маротиба ва аз рӯи ҳаҷми амалиётҳои гузаронидашуда 64,3% зиёд аст. Дар ин давра таносуби ҳаҷми амалиётҳои нақдӣ ва ғайринақдӣ бо истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ 93,5% ба 6,5%-ро ташкил дода, нисбат ба ҳамин давраи соли қаблӣ ҳаҷми амалиётҳои ғайринақдӣ 1,7 банди фоизӣ афзудааст. БМТ бо мақсади иҷрои банди 4-и қарори номбурда ҷиҳати гузаронидани корҳои таблиғотию ташвиқотӣ бо мақсади оммавигардонии истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ ва анҷом додани пардохтҳои ғайринақдӣ дар ҳамкорӣ бо шабакаҳои телевизионии давлатӣ барномаву гузоришҳои телевизионӣ ва радиоӣ бо иштироки вазорату идораҳо, мақомотҳои масъул ва ташкилотҳои қарзӣ доир намуда, бартариятҳои истифодаи пардохтҳои ғайринақдӣ ва баланд бардоштани маърифати молиявӣ дар самти истифодаи чунин пардохтҳо, ки ба манфиати аҳолӣ аст, фаҳмонда дода шуд.

Бояд қайд кард, ки рушди мунтазами низоми пардохтӣ ва афзудани ҳиссаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ дар муомилоти пулии кишвар зарурияти ташаккул додани инфрасохтори боэътимоду пуриқтидори низоми пардохтиро тақозо менамояд. Бо ин мақсад дар БМТ аз 19.07.2019 ба ивази низоми амалкунандаи пардохтҳои байнибонкӣ Низоми муосири автоматишудаи байнибонкии интиқоли маблағҳо мавриди истифода қарор дода шуд. Татбиқи низоми мазкур самаранокӣ ва эътимоднокии низоми пардохтии кишварро афзун карда, барои рушди минбаъдаи инфрасохтори низоми пардохтӣ ва ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ заминаи устувор мегузорад. Ҳамин тариқ, бо мақсади чораҷӯӣ намудан баҳри иҷрои қарори Ҳукумати ҶТ “Оид ба тадбирҳои вусъат додани ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ”, ки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни мулоқот бо кормандони мақомоти молия, андоз, гумрук, сармоягузорӣ ва бонкҳо ин нуқтаро махсусан таъкид карданд, БМТ барои зиёдшавии пардохтҳо бо истифодаи кортҳои пардохтии бонкӣ ва истифодаи оммавии онҳо ҳангоми ҳисоббаробаркунӣ, ки аз омилҳои рушди иқтисодиёти миллӣ маҳсуб меёбад, ҳамеша талош меварзад.

Шуъбаи матбуоти БМТ