23 феврали соли 1993, возеҳтараш 30 сол қабл дар шароити басо сангину мураккаби сиёсиву иҷтимоӣ бо қарори Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар заминаи «Фронти халқӣ» ва гурӯҳҳои мусаллаҳе, ки ҳукумати конститутсиониро ҷонибдор буданд, таъсис ёфтааст.

Баъди соҳибистиқлолӣ нахустин кӯшиш дар ташкили артиш фармони Президенти Тоҷикистон аз 24 декабри соли 1991 «Дар бораи ташкил намудани Горди миллӣ» буд. Аммо ин кӯшиш барҳадар рафт.

Танҳо баъди сессияи XVI Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон бунёди Артиши миллӣ даст дод. 18 декабри соли 1992 аз ҷониби Раиси Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмонов Қарор «Дар бораи таъсиси Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон» ба имзо расид.

Паради ҳарбии нахустин

23 феврали соли 1993 дар пойтахти кишвар шаҳри Душанбе бори якум Паради ҳарбии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор шуд, ки он рӯз расман санаи таъсисёбии Артиши миллии Тоҷикистон эълон гардид.

Ба ҳама маълум аст, ки Артиши миллии Тоҷикистон дар заминаи холӣ, аз сифр оғоз шуда буд. Дар давраи тезу тунди вазъи сиёсиву иқтисодӣ ва иҷтимоӣ.

Марҳилаи якум

Ба қавли коршиносон бунёди Артиши Тоҷикистонро ба се марҳила қисм кард. Дар марҳилаи 1-ум ҳадафи асосии таъсиси армия, ташаккули неруи ҳарбие буд, ки ба ҳифзи музаффарияти истиқлолият қодир бошад, озодии шаҳрвандон ва мухторияту амнияти кишварро таъмин созад. Аз ин рӯ, гурӯҳҳои муташаккилу зудамал созмон дода шуд, ки вазифаи асосии онҳо муқовимат бо неруҳои зиддиҳукуматӣ ва ҳифзи сохти конститутсионӣ буд.

Марҳилаи дуюм

Соли 1994 ҷузъу томҳои Вазорати мудофиаи ҷумҳурӣ қариб тамоми қаламрави кишварро таҳти назорат қарор доданд. Солҳои 1994-1996 марҳилаи 2-юми ташаккули сифатан нави Артиши миллии Тоҷикистон ибтидо гирифт. Ба омода сохтани афсарони касбӣ дар Коллеҷи ҳарбӣ (ҳозира Донишкадаи ҳарбии Тоҷикистон) ва муассисаҳои таълимии Федератсияи Россия ибтидо гузошта шуд. Низомномаву оинномаҳо ва дигар санадҳои меъёриву ҳуқуқӣ таҳия шуданд.

 Нодирхони Алихон, муаллиф ва хонандаи фаоли мо аз ш.Турсунзода меҳмони идора шуда гуфт, ки ба баҳсу мунозираҳои рафиқоне, ки шӯравиро танқид мекарданд, нуқта бояд гузошт.

   - Вақте расидааст, ки ба ин гуна баҳсҳои давомдор хотима дода, нуқта гузорем. Банда ҳам тарафдори бародар Х. Имомов буда, таклиф менамоям, ки саҳифаи 13 тағйири ном кунад. Аагр саҳифаи адабӣ ва панду ахлоқӣ гардад, олам гулистон мешавад. Ба ғайр аз ин чунин саҳифаи адабӣ барои ҳар сокини кишвар ба мисли обу ҳаво лозим мебошад. Зимнан шеъру ғазалу гуфторҳои бадеӣ беҳтар аз баҳсу муноқишаҳои бемаънии баъзе бародарон аст.