Насиб карда бошад, соли оянда саҳнаи эҷодии ман 50-сола мешавад, яъне 50 сол пеш аз Қумсангир ба Душанбе омада будам. Камина 26.10.1952 дар ноҳияи Қумсангир (имрӯз Ҷайҳун) таваллуд шудаам. Хушбахтам, ки бо Пешвои миллат-Эмомалӣ Раҳмон ва президенти Русия-Владимир Путин ҳамсолу ҳаммоҳ ҳастам.

Мастона Эргашева 66-сола шуд!
(Сӯҳбати вежаи Маэстрои санъати миллӣ бо СССР)
Дар Қумсангир кружоки ҳаваскорон буд. Дар Хонаи пионерон, аз девор рубобу дуторро гирифта, аз пеши худ менавохтам. Дар синфи 8 аллакай худам навохта, месароидам. Фанни суруд доштем, аммо устоди махсуси навозандагӣ набуд. Худомӯзӣ кардам. Аз қазо, донишҷӯдухтарони Омӯзишгоҳи омӯзгории Душанбе (дар гардиши Фурудгоҳ) ҳамон сол ба Қумсангир пахтачинӣ омаданд. Мо-мактаббачагон низ ҳамроҳи онҳо пахта мечидем. Байни онҳо Санавбар Соҳибова гуфтанӣ фаъолдухтаре буд. Бо ӯ шинос шудам. Гуфт, ки «ман шоира ҳастам. Метавонӣ, ки ба 1 шеърам оҳанг бубандӣ?» Баъди 2-3 рӯз ба шеъраш оҳанг баста, назди онҳо сурудам. Донишҷӯён ба пойтахт баргашта, аз сурудхонии ман ба аҳли рикоб қисса мекунанд. Овоза ба гӯши шоир Гулназар Келдӣ мерасад. Соли 1967 шоир бо Ҳамза Элбоев гуфтанӣ журналист ба Қумсангир командировка меоянд. Ба мактаби мо (№10) ташриф оварда, ба Хонаи пионерон даромада, маро суроғ мекунанд. Ҳамин вақт дар майдончаи мактаб волейбол бозӣ доштам. Муаллиме омада гуфт, ки туро дар Хонаи пионерон интизоранд. Давида омадам. Устод Гулназар гуфт, «ҳамин шумоед, сарояндаи ҷавон?». Гуфтам, бале. Ва рубоберо гирифта, нохун задам. Шоир гуфт, «мо аз редаксияи ҷавонии Радиои Тоҷикистон ҳастем ва садои шуморо сабт карданӣ омадаем».

150 мухлиси аввалин
1-2 сурудро аз шеъри Санавбар Соҳибова ва устод Ҷӯрабек Муродов ҳаваскорона хондам. Хуллас, ҳафтаи дигар сурудҳои маро аз радио пахш карданд. Баъдан, вақте синфи 9 мехондам, 1 гурӯҳ кормандони радио ба Қумсангир бо сафари эҷодӣ омада, чанд суруди маро низ сабт карда, аз радио шунавониданд. Он замон навохтану сурудани деҳотидухтар барои ҳама аҷиб менамуд. Аълохон будам. Баъде, ки сурудҳояро аз радио пахш намуданд, ба унвонии ман ба мактаб дар 1 моҳ 150 мактуб омад. Ҳар 1 номаро бо ҳамсинфонам кушода, хонда, аз таассуроти мардум меболидем. Хуллас, номаҳо ба ҷараёни дарси ман халал расонду дарсшикан шудам. Дар поёни синфи 10 вақте аз мо имтиҳон мегирифтанд, ман ба суоли сеюми имтиҳон-мавзӯи озод таҳти унвони «Орзуи ман», навиштам, ки «мехоҳам баъди хатми мактаб ба Институти санъат дохил ва санъаткор шавам». Чунин ҳам шуд. Соли 1969 ба факултаи актёрии Институти санъат ҳуҷҷат супорида, донишҷӯ шудам. Факултаи мусиқӣ он замон вуҷуд надошт, лек дар дохил комедияи мусиқӣ дошт.

Шогирди Маҳмудҷон Воҳидов ва Марям Исоева
Азбаски мактаби миёнаро бо забони ӯзбекӣ хонда будам, дар 2 соли аввали таҳсил умуман бо забони тоҷикӣ гап зада наметавонистам ва бисёр азоб кашидам. Ба омӯзиши забони тоҷикӣ «фанни нутқ» ба ман кӯмаки зиёд намуд. Аз ин фан ба мо раҳматӣ Маҳмудҷон Воҳидов ва Марям Исоева дарс медоданд. Устодони бақувват зиёд доштем. Аллакай дар курси 3 тоҷикиро аз баъзе ҳамкурсони тоҷикам беҳтар медонистам, зеро завқу хотираам мустаҳкам буд. Бояд гӯям, ки бо Савринисо Сабзалиева ҳамкурс ҳастам. Вақте курси 3 шудем роҳбари синфамон Аслӣ Бурҳонов таъйин шуд. Ҳоҷиқул Раҳматуллоев, Маҳрам Файзов низ дар ҷараёни дарс нуқси забонии маро рӯирост мегуфтанд, то ислоҳ шавам. Баъдан Тӯрахон Аҳмадхонов роҳбари синфамон шуд. Шукри Худованди бузург, ки аз чунин устодон таълим гирифтам… Аз 11 фарзанди падару модарам фақат ман санъаткор шудам.

Тӯйи 20-рӯзаву садоқати 1-умра
Дар курси 3 бо кӯмаку раҳнамоии шодравон Туҳфа Фозилова бо театри Лоҳутӣ ҳамкорӣ мекардам. Бори нахуст бо гуруҳи ҳунармандони ин даргоҳ ба Исфара гастрол рафта, қариб тамоми навоҳии собиқ вил.Ленинободро гаштем. Азбаски мо доирачӣ надоштем, апаи Туҳфа назди котиби якуми ш.Исфара даромада гуфт, ки «ба мо 1 нафар доиразан лозим». Баъд доиразани чирадаст Камолиддин Икромовро ба мо гуруҳи мо оварданд. Баъди хатми институт, августи с.1974 бо Камолиддин оила барпо намуда, соҳиби 2 фарзанд шудем. Бовар мекунед, арӯсии ман 20 рӯз идома кард. Хайр, ун вақтҳо танзим гуфтанӣ гап набуд. Хуллас, шавҳарам рӯзи 28.09.1982 дар садамаи автомобилӣ, дар рӯзи Иди Қурбон, дар водии Вахш ҳангоми бозгашт аз 1 тӯй фавтид. Бо ҳамин ман дигар шавҳар накарда, барои тарбияи 2 фарзанд шабу рӯз кӯшидам.
Соли 1978 ба ансамбли Шашмақом ба кор омада, 2 соли аввал хело сахт ва аз сидқ кор кардам. Ҳамзамон бо ансамбли рақсии «Зебо» ҳамкорӣ доштам. Натиҷаи заҳматҳоям буд, ки дар ҳамин 2 сол ҳам унвони Ҳунарпешаи шоиста доданд ва ҳам хонаи 2-ҳуҷрагӣ аз бинои 9-ошёнаи назди бозори собиқ Путовский. С.1989 Артисти халқии Тоҷикистон шудам. Дар оркестри асбобҳои халқии Хонаи радио бо композиторҳои маъруф-шодравон Саид Ҳамроев, Амон Ҳамдамов, Давлат Қурбонов, Амирбек Мӯсоев кор карда, дар 25 соли шашмақомсароӣ нозукиҳои касбро омӯхтам.

Нуқраву Нигинаву Мастона
Ёдам ҳаст, «Таронаи занон»-ро 3 нафар-ман, Нуқра Раҳматова ва раҳматӣ апаи Нигина Рауфова сароидем. Он замон бо гуруҳи овозадори «Гулшан» ҳамкорӣ мекардам. Дар ин байн, дар 3 симпозиуми анъанавии умумиҷаҳонӣ ширкат ва бо вуҷуди серкорӣ, дар Хонаи радио ансамбли духтарони дуторнавоз ташкил намудам. Соли 1981 декада-рӯзҳои фарҳанги Тоҷикистон дар Ӯзбекистон шуда гузашт, ки раҳбари мо Ғоибназар Қаландаров буд. Он ҷо бори аввал ва аз наздик бо Шариф Рашидов-роҳбари якуми РСС Ӯзбекистон салому алейк намудам. Дар ин қадар сол қариб тамоми давлатҳои Аврупоро гаштам.
Ман дар Шашмақом Барно Исҳоқоваро барои худ беҳтарин мақомсаро меҳисобам, зеро ҳич касе мисли ӯ намесарояд. Ва шашмақомсароиро бошад бори аввал, дар 26-солагӣ ба ман равоншод Боймуҳаммад Ниёзов ёд доданд.
Аз соли 2003 то кунун дар Консерваторияи миллии Тоҷикистон ба шогирдон дарс медиҳам. Дар ин 15 соли устодӣ даҳҳо нафарро дар ҷодаи шашмақом ба камол расонидам, ки ҳамаи онҳо ифтихори ман мебошанд!

Шаҳрзоди Амин
СССР

Ҷиҳати амалӣ гардонидани дастуру супоришҳо аз Паёми Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии ҶТ, Бонки миллии Тоҷикистон сиёсати мутавозуни пулию қарзиро вобаста ба бартараф намудани таъсири буҳрони молиявию ҷаҳонӣ ва таъмини рушди устувори низоми бонкии кишвар татбиқ намуда истодааст. БМТ тибқи дастуру супоришҳои Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баҳри рушду тараққиёти иқтисодиёт ва пешрафти соҳаи бонкдорӣ як қатор тадбирҳоро амалӣ менамояд, ки рушди ҳиссаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ яке аз самтҳои муҳим маҳсуб меёбад. Тавре дар Паёми навбатии Пешвои миллат таъкид шуд, “бо мақсади танзими хизматрасониҳои пардохтӣ, осон ва шаффоф гардонидани амалиёт, кам намудани истифодаи пули нақд дар муомилот ва вусъат бахшидани ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ тадбирҳои зарурӣ амалӣ шуда истодаанд”.
Дар такя ба дастуру супоришҳои дар Паём ироашуда БМТ бо мақсади пурзӯр намудани назорати татбиқи Стратегияи рушди низоми пардохт, доир ба насби терминалҳои пардохтӣ ва истифодаи васеи кортҳо як қатор тадбирҳои судмандро амалӣ намуд. Бояд гуфт, ки ин иқдом дар навбати худ ба вусъат бахшидани рушди иқтисодиёт ва беҳтар гаштани сатҳу сифати хизматрасониҳои молиявию бонкӣ беш аз пеш мусоидат менамояд. Боиси тазаккур аст, ки бо мақсади назорати иҷрои қарори Ҳукумати ҶТ аз 31.12.2014, №815 “Оид ба тадбирҳои вусъат додани ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ тавассути кортҳои пардохтии бонкӣ” дар доираи фаъолияти Ҳайати муштараки корӣ бо иштироки кормандони Кумитаи андози назди Ҳукумати ҶТ ва БМТ як қатор чораҳои судманд андешида шуда истодааст. Аз ҷумла, аз ҷониби Ҳайати муштараки корӣ дар шаҳри Душанбе фаъолияти муассисаҳои савдою хизматрасонӣ ҷиҳати насби терминалҳои электронӣ ва қабули кортҳои пардохтӣ ҳангоми ҳисоббаробаркуниҳо санҷида шуда, аз 295 адад муассисаҳои савдою хизматрасонӣ дида баромада шуд. Ба теъдоди муайяни ин муассисаҳо барои насб кардани терминалҳои электронӣ дар муҳлати муқарраргардида дастур дода шуд.
Бо мақсади ташкил кардани фазои мусоид барои рушди низоми пардохтӣ ва зиёд намудани ҳиссаи ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ дар асоси супориши Муовини якуми Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Давлаталӣ Саид дар Бонки миллии Тоҷикистон Гурӯҳи кории байниидоравӣ бо иштироки Кумитаи андози назди Ҳукумати ҶТ ва вазорату идораҳои дахлдори давлатӣ созмон дода шудааст. Дар доираи фаъолияти Гурӯҳи корӣ масъалаҳои рушди ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ ва мушкилиҳои ҷойдошта дар ин самт муҳокима гардида, дар натиҷа лоиҳаи қарори Ҳукумати ҶТ “Оид ба тадбирҳои вусъат додани ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ” таҳия карда шуд. Тибқи лоиҳаи қарори мазкур вазорату идораҳо, корхонаю муассисаҳои давлатие, ки хизматрасониҳои пулакиро ба аҳолӣ пешниҳод мекунанд, вазифадор карда мешаванд, ки дар баробари ҳисоббаробаркуниҳои нақдӣ, ба таври ҳатмӣ қабули ҳаққи ҳама намуди хизматрасониҳоро аз аҳолӣ бо истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ ба таври ғайринақдӣ таъмин намоянд.
Ба маълумотҳои оморӣ назар кунем, ба санаи 1.09.2018 миқдори умумии кортҳои пардохтии аз ҷониби 17 ташкилоти қарзии ватанӣ ба муомилот баровардашуда 1 770 819 ададро ташкил медиҳад, ки ин нишондиҳанда нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 5,6% (93 123 адад) зиёд аст. Миқдори дорандагони кортҳои пардохтӣ бошад, 1 737 515 нафарро ташкил намуда, нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 5,1% (84624 нафар) афзуд.
Ба санаи 1.09.2018 дар ҷумҳурӣ шумораи таҷҳизот барои гирифтани пули нақд аз 676 адад банкомат ва 1450 адад терминалҳои электронӣ дар нуқтаҳои пешниҳоди пули нақд иборат буда, нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта шумораи банкоматҳо 22 адад кам ва шумораи терминалҳои электронӣ дар нуқтаҳои пешниҳоди пули нақд 72 адад зиёд шудаанд. Дар баробари ин, барои анҷом додани ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ аз ҷониби ташкилотҳои қарзӣ дар муассисаҳои савдою хизматрасонии кишвар дар маҷмӯъ 2 635 адад терминалҳои электронӣ насб карда шуданд, ки ин нишондиҳанда нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 62,7 фоиз афзоиш ёфтааст. Дар моҳҳои январ-августи соли 2018 тавассути кортҳои пардохтии бонкӣ 13 605,9 ҳаз. амалиёт гузаронида шудааст, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта шумораи амалиётҳо 19,3%% зиёд аст. Аз ин миқдор 705,4 ҳаз. амалиёт ба ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ рост меояд, ки ин нишондиҳанда нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 55,4% афзоиш ёфтааст. Ҳамзамон, дар ин давра бо истифодаи кортҳои пардохтии бонкӣ амалиётҳо ба маблағи 6 602,1 млн. сомонӣ гузаронида шудаанд, ки ин нишондиҳанда нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 23,7% зиёд аст. Аз ин миқдор 316,1 млн. сомонӣ ба амалиётҳои ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ рост меояд, ки ин нишондиҳанда нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 27,3% афзудааст.
Шумораи умумии суратҳисобҳои бонкии барои мизоҷон дар ташкилотҳои қарзӣ кушодашуда ба санаи 1.09.2018 3 356 583 ададро ташкил намуд, ки ин нишондиҳанда нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 0,8% коҳиш ёфтааст. Ҳамаи ин рақамҳо шаҳодат аз он доранд, ки тадбирҳои андешидашуда дар ин самт самара медиҳад, бо вуҷуди ин рушди ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ дар иқтисодиёти кишвар бояд минбаъд низ дар доираи нақшаи пешбинишуда таъмин гардида, кор дар ин самт ҳамаҷониба ба роҳ монда шавад.

Фишанги нави амалиётии сиёсати пулию қарзии БМТ
БМТ баҳри татбиқи самараноки сиёсати пулию қарзӣ (монетарӣ), танзими ҳадафи амалиётӣ, идоракунии сатҳи пардохтпазирӣ дар низоми бонкӣ ва меъёрҳои кӯтоҳмуддати бозори байнибонкӣ, фишангҳои амалиётии монетариро таҳким мебахшад. Аз ҷумла, бо мақсади зиёд намудани дараҷаи таъсирбахшии фишангҳои монетарӣ ва ҷолибнок намудани шарту услуби анҷомдиҳии амалиётҳои монетарӣ механизми ҷалби амонатҳои кӯтоҳмуддати ташкилотҳои қарзӣ тариқи музоядаҳо ба роҳ монда мешавад. Фишанги монетарии мазкур дар асоси Дастурамали 226 “Дар бораи гузаронидани амалиёти кӯтоҳмуҳлати амонатӣ бо пули миллӣ азҷониби Бонки миллии Тоҷикистон” бо меъёри фоизи ҳадди ақали меъёри бозтамвил ҷамъ 2 б.ф ва ба муҳлати 1 сол амалӣ шуда, музоядаи нахустин 24.10.2018 тариқи низоми электронии ”Thomson Reuters” барпо мешавад. Дар доираи механизми фишанги мазкур ташкилотҳои қарзӣ тавассути иштирок дар музоядаҳои амалиёти амонатии кӯтоҳмуддат метавонанд маблағҳои озоди худро дар БМТ нигоҳ доранд. Дар баробари ин, ҷиҳати вусъат додани амалиётҳои монетарӣ, беҳтар намудани дастрасӣ ба пардохтпазирии кӯтоҳмуддат, ҳавасманд ва фаъол гардонидани ташкилотҳои қарзӣ дар музоядаҳои қарзӣ, минбаъд ҷалби амонатҳои ташкилотҳои қарзӣ дар сурати иштирок дар музоядаҳои қарзии БМТ ҳамчун гарави қарз бо коэффитсиенти пурра ба роҳ монда мешавад.
Лозим ба ёдоварист, ки БМТ бо мақсади дастгирии пардохтпазирии ташкилотҳои қарзӣ ва таъмини самаранокии сиёсати монетарӣ тибқи таҷрибаи муосири ҷаҳонӣ амалиётҳои кӯтоҳмуҳлати бозтамвил, аз қабили қарзи шабонарӯзӣ (овернайт), қарзи рӯзона (интрадей), музоядаҳои қарзиро пешниҳод менамояд. Истифодаи фишангҳои амалиётии сиёсати монетарӣ ба ташкилотҳои қарзӣ имкон медиҳад, ки эҳтиёҷоти худро бо қарзҳои кӯтоҳмуҳлати наздик ба меъёри бозтамвил ва бо фоизҳои нисбат ба фоизҳои бозорӣ пасттар қонеъ гардонанд. Ва баръакс, дар ҳолати муваққатан барзиёдии пардохтпазирӣ, ташкилотҳои қарзӣ метавонанд дар амалиёти амонатии шабонарӯзӣ (овернайт) ва музоядаҳои коғазҳои қиматноки БМТ бо меъёри фоизии бо меъёри бозтамвил алоқаманд иштирок намоянд.

Шуъбаи матбуоти БМТ

Фабрикаи мармелад
Октябри с.1943 дар лагери консентратсионии Собибор шӯриши маҳбусон сар зад, ки афсари шӯравии яҳудитабор Александр Печерский сарварӣ мекард. Лагер дар ҷанубу шарқи Полша (назди деҳаи Собибор) воқеъ буда, дар чаҳорчуби амалиёти "Рейнхард" таъсис дода шуд. Баъди тасхири Полша немисҳо онро ба "генерал-губернаторӣ" табдил дода, пеш аз ҳама қарор карданд, ҳудуди "генерал-губернаториро" аз аҳолии яҳудитабор пок кунанд. Амалиёти поксозии оммавии яҳудиён "Рейхнау" ном гирифт. Аслан маҳбусони лагерҳои консентратсионӣ мебоист асоси рушд ва гулгуншукуфии Рейхи 3-ум мегаштанд. Тамоми назария, идеоложӣ ва иқтидори иқтисодии Рейхи 3 дар истифодаи нерӯи кории бепул ба нафъи немисҳо бунёнгузорӣ шуда буд, лек яҳудиён, лӯлиҳо ва як қатор нажодҳои дигар дар ин амр низ истисно буданд ва мебоист пурра нест карда мешуданд. Теъдоди маҳбусони лагерҳо бошад то ҳол дақиқ муайян нашудаанд. Тибқи баъзе маълумотҳо, теъдоди маҳбусони тамоми лагерҳои консентратсионии дар Олмон ва Аврупои Шарқӣ бунёд шуда, 16 млн нафарро ташкил медод.

24.10.1939. СССР ва Олмон созишномаи ҳамкории иқтисодиро ба имзо расониданд. Тибқи он СССР ба Олмон ғалладона ва нафт интиқол медод ва дар иваз немисҳо технологияҳои муосирро ба СССР медоданд. Иттиҳоди Шӯравӣ то охирин лаҳзаҳо ба ин созишнома амал кард ва охирин қатораи ғалла ва нафт рӯзи 22.06.1941, дар рӯзи оғози ҶБВ ба Олмон интиқол дода шуд.
24.10.1941.Артиши олмонӣ дар рафти ҶБВ 3-умин маркази интустриалии СССР-шаҳри Харковро тасарруф намуд.
25.10.1922. Соати 4 баъд аз зуҳр нерӯҳои Артиши Халқӣ-инқилобии ҷумҳурии Шарқи Дур бо сарварии Иаким Убаревич ба Владивосток ворид шуданд. Худи ҳамин рӯз, охирин дастаҳои артиши японӣ Русияи Шӯравиро тарк карданд ва ҷанги шаҳрвандӣ дар кишвар ба поён расид.
25.10.1929. Оғози буҳрони умумиҷаҳонии иқтисодӣ. Он яке аз бузургтарин буҳронҳои иқтисодӣ дар ҷаҳон аст ва аз с.1929 то с.1933 идома дошт. Буҳрон ба тамоми кишварҳои ғарбӣ таъсири манфӣ гузошт.
25.10.1962. Дар рафти буҳрони Кариб сафири ИМА дар СММ Эдлай Стивенсон аксҳои мушакҳои шӯравиро дар Куба ба намоиш гузошт. Баъди ин Никита Хрушев ваъда дод, ки мушакҳоро аз Куба берун мекунад, ба шарте ки ИМА аз тарҳи ҳуҷум ба Куба даст бардорад.

Ронанда Абдурауф Норови 28-сола аз ноҳияи Шаҳринав (тел: 98 788 55 22) ба газетаи мардумии СССР занг задаву гуфт, ки ман ба Акбар Насимзода-сардори Бозрасии Давлатии Автомобилии ВКД ҶТ 1 суол дорам: Бегоҳии дирӯз (22.10.2018), тақрибан соатҳои 17:15 дақиқа маро дар ноҳия нозирони роҳ, яъне кормандони БДА қапида, ҳуҷҷатҳоямро гирифта, протокол намуданд. Аз нозирон пурсидам, ки ҷурми ман дар чист? Гуфтанд: «Ту мошинро бо суръати 65 км/соат рондӣ!». Охир, наход барои ҳамин суръат ҳам ронандаро протокол кунанд? Чунин модда барои чунин ҷурм барои ронандагон дар кадом қоидаву қонун сабт шуда бошад??? Мехоҳам ба ин саволи ман Насимзода посух гардонад.