03.09.2022. Соат бо вақти Душанбе 15:17 дақиқа. Шоҳзамони Фархорӣ, 1 одами даркорӣ, шоири шинохта пас аз озод шудан аз маҳбас рост ба редаксияи газетаи мардумии СССР омада, гуфт, ки аз номи бачаҳои муассисаи ислоҳии 3/1 паём овардааст.

   - Нахуст мехоҳам ҷашни Истиқлоли миллиро ба кулли дӯстон ва хонандагони газетаи мардумии СССР табрик бигӯям. Истиқлолият воқеан неъмати бузург аст ва ба қадри он бояд расид.

   Дуввум ин ки ман пешниҳод орам, ки ҳайати эҷодии газета ба китобхонаи муассисаи ислоҳии 3/1 низ аз китобҳои ба тозагӣ нашркардааш ирсол намояд. Онҷо бачаҳои китобхону китобдӯстдор хеле зиёданд, ман худам ҳам зимни адои муҳлати ҷазо масъули китобхона будам. Ҳама ташнаи китобанд.

   Сеюм ва муҳимтар аз ҳама, аз номи тамоми бачаҳои ин муассиса, алалхусус аз номи ҷавонмарде бо номи Фаридун ба СССР-чиён салом мерасонам. Бовар кунед, ҳар 1 шумораи газетаро дар он ҷо бесаброна интизор шуда, онро дастибадаст ва баргашта мутолиа мекардем. Бошӣ, СССР!

62 сол муқаддам – 19 августи соли 1960 ду саг – кайҳоннавард Белка ва Стрелка дар киштии кайҳонии советӣ «Спутник -5» ба кайҳон парвоз карданд.

 Бо мурури замон мардумон аз парвози нахустин одам - кайҳоннаварди № 1 Юрий Гагарин ба кайҳон соз ёд намеоранд. Асосан ӯро дар як сол як раҳ – 12 апрел меситоянду бас. Ин бесабаб ҳам нест, зеро имрӯз парвози одам ба кайҳон як рухдоди муқаррарӣ беш нест.

Аммо 60 сол пеш ин мавзӯи актуалӣ маҳсуб меёфт. Кайҳоннаварди якуми ҷаҳон Юрий Алексеевич Гагарин дар ақсои олам муътабартарин меҳмон ҳисоб мешуд. Акси Гагарини хушандому чеҳрахандонро дар гӯшаву канори дунё мешинохтанд.

Вале қабл аз парвози одам ба кайҳон 19 августи соли 1960 дар Иттиҳоди Шуравӣ (СССР) 2 саг – Белка ва Стрелкаро ба кайҳон бароварда буданд. Мақсад аз ин парвоз таҳқиқи таъсири парвоз ба кайҳон ба ҷисми ҳайвонот ва мақсадҳои дигари биологӣ: таъсири аз ҳад зиёд, бевазнии дуру дароз, гузариш аз таъсири аз ҳад зиёд ба бевазнӣ ва баръакс ва ҳоказоро дар бар мегирифт.

Ин парвоз беш аз 25 соат идома кард. Дар ин муддат киштии кайҳонӣ гирди Замин 17 бор чарх зад. Белка ва Стрелка нахустин ҷонзот – ҳайвонҳое буданд, ки баъди парвоз ба кайҳон сиҳату саломат муваффақона ба Замин баргаштанд.

Омодагӣ

 Соли 1957 Конструктори асосии СССР Сергей Павлович Королёв вазифа гузошт, ки сагҳоро барои парвози шабонарӯзӣ ба кайҳон ва бозгашти онҳоро бо аппарати катапултӣ омода созанд. Барои иҷрои ин вазифа 12 сагро интихоб карданд. Интихоби асосӣ аз рӯи методикаи махсус иҷро шуд: вазни саг аз 6 кг зиёд набошад, қади онҳо то 35 см муайян гардид, синну солашон аз 2 то 6 бошад. Сагҳо танҳо мода ва сафедранг интихоб шуданд. Дар сурати нишон додан онҳо дар ВАО бояд ҷолиб (хушрӯ) бошанд. Қисми асосии ин тайёриҳо ба парвоз дар базаи истеҳсолии Институти масоили тиббӣ – биологии Москва гузашт. Омӯхташавӣ, ғизо, об, машқҳо, санҷишҳо ва ҳоказо...

Интихоб ба сагҳои нисбатан мувофиқ, омӯхташуда – Белка ва Стрелка рост омад. Белка – саги модаи безоти сафедранг аз дигар сагҳо пешсаф, фаъол ва феъли хуш дошт. Дар машқҳо нишондодҳояш низ хуб буданд. Стрелка низ саги модаи безоти рангсафед бо доғҳои қаҳваранг каме беҷуръат, канораҷӯй, аммо меҳрубон буд. Ҳар ду ҳам қариб 2,5 сол доштанд...

Боиси зикр аст, ки қабл аз ин 28 июли соли 1960 дар натиҷаи садама, дар зинаи якуми парвоз киштии кайҳонии Спутник- 5-1 сагҳо- Лисичка ва Чайка ҳалок шуда буданд. Пас аз ин ҳодиса комиссия хулоса кард, ки дар сурати сар задани ягон хавф дар қитъаи фаъол капсулаи катапултӣ бояд насб шавад. Аз ин рӯ, киштии навбатӣ – Спутник-5 бо Белка ва Стрелка бо чунин капсула муҷаҳҳаз гардид.

Аппарати фалакпаймо

 Аппарат (киштии) 5-уми фалакпаймо «Спутник-5» аз серияи «Спутник» дар ОКБ-1 таҳти роҳбарии С.П. Королёв, дар шаҳри наздимосквагӣ- Калининград сохта шуд...

Дар контейнери катапултӣ, ки дар он сагҳо ва биобъектҳои дигар мақом доштанд, яке аз вариантҳои омодагашта барои парвози ояндаи одам буд...

Ба ҷуз Белка ва Стрелка дар контейнери катапултӣ 12 муш, ҳашарот, рустаниҳо, занбурӯғҳо, тухмии ҷуворимакка, гандум, нахуд, пиёз ва ҳоказо ҷо шуданд.