Дар бораи Кӯлоб гуфтану аз Фалак нагуфтан бад-он монад, ки бе арӯс тӯй кунӣ ва ё бе намак шакароб. Зимнан, хонандаро ба сайри заминии олами малакутии Фалак даъват мекунем. Мо Метавонем!
Санъати рондашуда
Тасаввурнокарданист, вале дар тӯли 70 сол, онҳое, ки имрӯз доду бедоди миллату хештаншиносӣ мезананд, талошҳо доштанд, то Фалак-бузургтарин мусиқаи миллиро, ки бидуни нотаву адвор садҳо асрро паси сар карда омада буд, ҳаргиз ба долони ҳукумат ва радиову телевизион роҳ надиҳанд. Инҳо ҳатто дар даврони люмпен-пролетариат ва тантанаи санъати оммавӣ, тавонистанд Фалакро буғӣ кунанд ва моли авомуннос хонда пеш созанд. Ин нонсенси ҳукумати болшевикӣ-тоҷикии вақт буд.
Давлатманд-Коваи Фалак
Зуҳури Давлатманди Хол, мусиқашинос ва сарояндаи мумтоз ба даврони охири ҳамон раҳбарияти тангдил рост омад. Вале акнун Давлатманд муаррифии Фалак гардид ва то гӯшҳои кари Политбюрову СеКа ва раҳбарияти вақти РСС Тоҷикистон Фалакро расонид. Ва дигар намешуд Фалакро пинҳон дошт:
Давлатманди Хол, баъд аз 27 соли набардҳо дар майдони эҳёи Фалак ва муаррифии ин жанри мусиқаи миллӣ, онро зинда гардонид, озод сохт, нотабандӣ ва ба навъу тобишҳои азалӣ эҳё намуд.
Виртуоз ва Фалак
Шинохти Фалак дар арсаи байналмилал аз пирӯзии ӯ дар озмуни «виртуоз»-ҳо ё «нобиғаҳои мусиқаи ҷаҳонӣ» шурӯъ шуд, ки устод бо навозиши оҳанге бо ҷамиъи буғумҳои бадан аъзои ҳакамонро тасхир кард. Худи Давлатманди Хол дар ин бора мегӯяд:
-Ин озмуне буд, ки таҳти сарпарастии ЮНЕСКО, соли 1991 дар Порис баргузор гардид ва дар он аз ҳама кишварҳои олам ҳунармандон ширкат доштанд. Дар ин байн танҳо ман будам, ки маро гурӯҳи созиву овозӣ ҳамроҳӣ надошт. Ва замоне ки гурӯҳҳои ҳунарии ҳар кишвар дастаҷамъона оҳанг менавохтанд, ман ҳам гуфтам, ки омодаам, тани танҳо ва аммо бо ҷамиъи буғумҳои бадан гавҳари зарбҳои миллиро муаррифӣ кунам. Барои ин дар назди гардан, бозу, ангуштон, гулӯ ва китфонам 8 микрофон устувор карданд ва ман бо садои дарунии буғумҳо як зарби тоҷикона навохтам, ки аъзои ҳакамон ба ваҷд омаданд ва шоҳҷоиза насиби ман шуд…
Бо ин ҳама танҳо дар соли 2004 Фалакро ба расмият шинохтанд. Дастандаркори ин муаррифӣ…Бунёди Сорос ва хонум Ойниҳол Бобоназарова шуданд.
Фалак чист? Анвоъи Фалак кадоманд?
Давлатманди Хол:
«Фалак яктост! Ва тақсимнашаванда аст ва рукнҳои Фалак дар мусиқаи мардуми олам мушоҳида мешавад. Бубинед, кадом миллат дард, ғам надорад? Фалак дард аст, андӯҳ аст, нола аст ва ҳам шодиву нишоти деринтизорест, ки агар дод нагӯӣ дилгир-нафасгир мегардӣ. Рукнҳои Фалак зиёданд; дар кӯҳистони тоҷик-мегӯянд Фалаки Даштӣ, Фалаки Кӯҳӣ, Фалаки Роғӣ, Фалаки Шод, Фалаки Шикаста, Фалаки Сарбаста, Фалаки Паррон, Фалаки Омехта, Фалаки Яклухт. Ин ҳама танҳо дар ҷануби кишвар ва Бадахшонанд. Боз дар шимоли кишвар Фалаки Пардагӣ, Фалаки Бепарда ҳаст».
Фалакро нота бандед!
Мусиқашиносони муосир бар назаранд, ҳамакнун замоне расидааст, ки Фалакро бояд тавассути оркестри симфонӣ навохт. Вале барои адворбандии Фалак ишороти маъмулии нотаҳои ғарбӣ тангӣ мекунанд. Худобиомурз Талабшоҳ Сатторов, раиси собиқи Консерваторияи Миллӣ, 18 ишораи рамзии фалакро кашф кардааст ва аз ин зернотҳои ҷадид дар 1 ҷаласа бахшида ба Фестивали Фалак дар соли 2004 Аслиддин Низомов, раиси Иттиҳоди бастакорони кишвар ҳам ҷонибдорӣ карда буд. Аммо суоли матраҳ ин аст, ки чаро то ҳанӯз Фалак, дар Тоҷикистон расман адворбандӣ нашудааст ва умқан омӯхта намешавад? Ҳаводорони фарҳанги мусиқаи миллӣ бар назаранд, барои ҷомаи амал пӯшидани ин ормон бояд ба Давлатманди Хол шароити мусоид фароҳам овард, то ба ташхису пажӯҳиши ҷиддии Фалак камар бубандад. Ростӣ, шахсан ман намедонам, ки агар ин корро Давлатманд накунад, пас кӣ хоҳад кард? Мо Метавонем!
Ансамбли Фалак ва Сурайё
Ҳоло дар Кӯлоб-маҳди Фалак метавон гуфт, фалаксарое намондааст. Зеро аксарияти ҳунармандон аз ин водӣ «фирори иҷтимоъӣ» кардаанд. Онҳо барои дарёфти қути лоямут ва зиндагонии арзанда кайҳо мавзеъро тарк гуфтанд. На Давлатманд ин ҷосту на Файзалӣ Ҳасан ва ҳамакнун на…Сурайё.
Воқеан ҳам Сурайёи Қосим тайи 2 даҳсолаии ахир ягона нафаре буд, ки намехост Кӯлобро ба пуррагӣ тарк кунад. Ӯ асосгузори ягона ансамбли Фалак дар шаҳри Кӯлоб низ ҳаст. Вале бӯҳрони фарҳангӣ ба ин хонадон низ асар кард. Сурайё дигар дар Кӯлоб…меҳмон асту бас. Ин ҳам дар ҳоле, ки ба консертҳои давлатии маҳаллӣ ҳатто роҳашро бастаанд. Ягона фалаксарои маҳаллӣ дар консерт нест. Инро чигуна метавон фаҳмид?
Бо ин ҳама умед дорем, ки Фалак мисли 70 соли шӯравӣ дар маҳдаш-водии Кӯлоб нахоҳад мурд. Вале парадокси моҷаро ин аст, ки дар он солҳои фалакбадбинии ҳукумат ин жанр посбонҳое дар симои Одина Ҳошим, Қурбон Зардак, Давлатманди Хол, Гулчеҳраи Содиқ дошту…ҳоло, дар даврони фалакдӯстдорӣ дар ин водӣ ақаллан 1 ситораи ҳунар надорад…
СССР
10 сентябр дар варзишгоҳи марказии ш.Панҷакент консерти ҳунарпешаи халқии Узбекистону Тоҷикистон Шералӣ Ҷӯраев баргузор шуд. Ин аввалин сафари ҳунарии Ҷӯраев баъд аз беҳ шудани муносибатҳои байни 2 давлат аст. То ин замон чандин ҳофизони давлати ҳамсоя, аз қабили Севинч Мӯминова, Озода Нурсаидова, Мардон Мавлонов, Оғабек, Улуғбек Раҳматуллоев... дар шаҳру навоҳии Тоҷикистон консерт доир намуда буданд. Ш.Ҷӯраев зиёда аз 2 соат дар варзишгоҳи марказӣ барои мухлисонаш сароид. Баъди консерт раиси ш.Панҷакент Ислом Зиёзода бо ин ҳофизи саршинос мулоқот ва эшонро бо оши Панҷакент меҳмондорӣ намуд. Ба сомонаи “СССР” имкон даст дод, ки сӯҳбати кӯтоҳе бо ин ҳунарпеша доир намояд.
-Таассуроти шумо аз консерт дар Панҷакент...
-Мардуми Панҷакент нағз қабул карданд. Мухлисонам гарм пешвоз гирифтанд. Ҳамааш хуб буд. Ташаккур ба ташкилкунандаҳои консерт, ки бо ҳамин баҳона ба Тоҷикистон ба шаҳри Панҷакент омадем. Бо мухлисон вохӯрдем...
-Кушодашавии сарҳад ба шумо-ҳунармандон чӣ дод?
-Муносибатҳо хуб шуд. Ташаккур ба президентҳои 2 давлат, ки бо шарофати онҳо рафтуомади 2 халқи аз қадим дӯсту бародар барқарор гардид. Сафарҳои ҳунарӣ баргузор намуда истодаем. Аллакай чанд маротиба ба Тоҷикистон омадам. Дуо мекунам, ки худоё, ҳамеша дар Ӯзбекистону Тоҷикистон тӯй бошад. Дӯстӣ ҷовидон бод! Шавкат Мирзиёев ва Эмомалӣ Раҳмонро умрашон дароз бод. Ҳамеша рафтуомадамон канда нашавад.
Хотиррас мешавем, ки аввалин маротиба Шералӣ Ҷӯраев баъди беҳ шудани равобит бо давлати Ӯзбекистон моҳи марти с.2018 ба Тоҷикистон омада, дар шоми дӯстӣ якҷо бо ҳунарпешаи халқии СССР Ҷӯрабек Муродов, дует сароида буданд.
Хуршед Фозилов, Самад Самадов
Шоми дирӯз дар доираи сафари корӣ ба вилояти Хатлон Президенти ҶТ Эмомалӣ Раҳмон дар шафати истгоҳи роҳи оҳани ш.Кӯлоб боғи фарҳангию фароғатии Хуталонро бо бардоштани парда аз рӯи лавҳаи рамзӣ мавриди баҳрабардорӣ қарор доданд.
Тавре Хадамоти матбуоти Президенти ҶТ хабар медиҳад, оғози корҳои навсозию барқароркунӣ дар боғи мазкур, моҳи феврали соли 2019 оғоз гардида, моҳи сентябри соли 2019 бо сифати баланд ва тарҳи зебою муосир аз ҷониби КВД «Роҳи оҳани Тоҷикистон» ба анҷом расидааст.
Бояд гуфт, ки боғи «Хуталон» дар масоҳати умумии беш аз 5 гектар бунёд гардида, дар ҳудуди он 200 бех дарахти кипариси лейландӣ, 240 можжевелник, 240 бех дарахтони ороишии шамшод, 90 бех сирен шинонида шуда, 24 фаввораи гуногунранги ороишӣ насб гардидаанд, ки ба атроф зебоии хосса зам намудаанд.
Баландии дарвозаи асосии боғи мазкур 6 метр ва паҳноияш 60 метрро ташкил дода, дар назди он 2 таваққуфгоҳи нақлиёт ҷойгир мебошанд. Инчунин 13 ҳазор метри мураббаи ҳудуди боғ асфалтпӯш гардида,13 метри дигари он сафолакпӯш карда шудааст.
Дар ин росто 100 ҳазор гулҳои ороишии гуногуни мавсимӣ ва бисёрсола дар боғи “Хуталон” шинонида шуда, 400 адад чароғаки равшанидиҳанда насб гардидаанд. Мавриди зикр аст, ки барои солимӣ ва дилхушии кӯдакон ду майдончаи варзишӣ дар ҳудуди боғ ва 1 бинои қаҳвахона бо тарҳи муосир бунёд гардидаанд. Болои марғзорону сабзаҳои боғ ҳайкалҳои палангу шутур, оҳу, кабкҳо баҳри рушди зеҳнии кӯдакон ва дӯст доштани муҳити зист ҷамъ оварда шудаанд.
8.09.2019 дар Маҷмааи савдои «Меҳргон» бахшида ба 28-умин солгарди Истиқлолияти давлатии ҶТ Иди харбуза ва тарбуз баргузор мегардад. Иди мазкур бо ташаббуси Мақомоти иҷроияи ҳокимияти маҳаллии ш.Душанбе дар якҷоягӣ бо Вазорати кишоварзии ҶТ гузаронида шуда, қарор аст дар он тарбузу харбузапарварони тамоми мамлакат маҳсулоти беҳтарини худро ба пойтахт барои намоиш ва фурӯш биёранд.
Бояд гуфт, ки дар баробари таҷлили Иди харбуза ва тарбуз дар ин рӯз ҷамъбасти Иди асал низ ба нақша гирифта шудааст, ки дар он навъҳои беҳтарини асали тоҷикӣ ба намоиш ва фурӯш пешниҳод мегарданд.
Ҳама 1 тараф, Балҷувону Ховалинг 1 тараф!
16.08.2019. Сафари ман ба Ховалинг ғайричашмдошт сурат гирифт: 1 кори зарур пеш омаду бояд рафта дар ҷояш онро ҳаллу фасл карда меомадам.
Соат бо вақти Душанбе 7:30 дақиқа. Ба терминали мусофиркашонии Чимтеппа омадем-мошинҳои байнишаҳрӣ аз Душанбе ба самти Балҷувону Ховалинг маҳз аз ҳамин терминал мерафтаанд. Сабабашро аз Абдулнабӣ, ронандаи мошине, ки киро кардам, пурсидам. Ӯ гуфт, мизоҷони асосии ин масир маҳз дар атрофи бозори «Корвон»-у «Саховат» кору зиндагӣ намуда, рафтуомад аз ин терминал барояшон осонтар аст. Дар пайи ин барои ронандаҳо ҳам ин кор сабук буда, мизоҷони ҳамешагиро метавонанд тавассути зангҳои телефонӣ низ рафта, аз ҷои лозимӣ савор кунанду бубаранд. Терминали «Озод транс», ки ҳоло тамоми хатсайрҳои байнишаҳрӣ аз пойтахт ба шаҳру навоҳии минтақаи Кӯлоб тавассути он равуо доранд, барои мизоҷони Балҷувону Ховалинг дур будааст…
Нархи роҳкиро аз Душанбе то маркази ноҳияи Ховалинг 70 сомонӣ. Чун дидам Абдулнабӣ аз ин маблағ заррае ҳам кам накард, маҷбур розӣ шудам. «-1 нафар мизоҷи ҳамешагӣ дорам. Ӯро аз Автовокзал рафта мегирему меравем»- гуфт ронанда. То ба самти Автовокзали шаҳрӣ рафта, он мизоҷро байни биноҳо кофтаву пайдо карда гирифтем, соат 9-и расо шуд. Ба роҳ баромадем.
То Ховалинг дар 2 соату 45 дақиқа!
Соат бо вақти Ховалинг 11:45 дақиқа. Абдулнабӣ ҳанӯз дар Душанбе гуфта буд, ки моро тавассути роҳи таҷдидшуда ва нави Кангурт-Балҷувон-Ховалинг дар 3 соат бурда мерасонад, аммо худ рекорд зад-дар 2 соату 45 дақиқа моро то маркази Ховалинг овард! Офарин! Инҷо бояд таъкид намуд, ки роҳи қаблан харобу валангори байни маркази н.Балҷувон ва Ховалинг ҳоло таҷдид ва азнавсозӣ карда шуда, масирро хеле наздик кардаасту ҳаракат аз болои он ба кас фараҳ мебахшад. Агар гӯям, ки ин роҳ ҳоло мисли оина аст, хато намекунам.
Бояд гуфт, ки маросими ботантанаи ба истифода супоридани ин роҳ субҳи рӯзи 6.08.2019 бо ширкати Президенти ҶТ Эмомалӣ Раҳмон сурат гирифта, пудратчии роҳи автомобилгарди Кангурт-Балҷувон-Ховалинг ширкати «Чайна роуд»-и Чин аст. Тибқи лоиҳа, дар масофаи 43 километри роҳ 6 пул бо дарозии 455 метр, 5 истгоҳ ва дигар инфрасохтори зарурӣ бунёд шуда, роҳ ба категорияи чоруми роҳсозӣ мутобиқ аст. 2 кӯпрук бо дарозии 339 метр аз нав сохта шуда, 4-тои дигар бо дарозии 114 метр таъмир шуданд. Корҳои сохтмонӣ дар роҳи автомобилгарди Кангурт-Балҷувон-Ховалинг моҳи июли соли 2018 оғоз гардида, пеш аз мӯҳлат бо сатҳу сифати баланд ба истифода дода шуд. Ин роҳ тӯҳфаи арзандаест ба сокинони ин 2 ноҳияи дурдаст дар арафаи 30-солагии Истиқлолияти давлатии ҶТ.
Ховалинг шаҳр шуд!
Соат бо вақти Ховалинг 12:00 дақиқа. Ронанда Абдулнабӣ маро дар маркази ноҳия дар назди боғи нави фарҳангиву фароғатӣ фаровард. Ман, ки ҳанӯз 2 сол пеш ба ин ноҳия омада будам, ҳоло Ховалингро нашинохтам, гулгаштҳои нав дар шафати Гулгашти ҷавонон, рамзҳои давлатӣ-Парчам ва Нишони миллӣ, ки ба тозагӣ қомат афрохтаанд, маркази шаҳраки Ховалингро оро дода, шукуҳу шаҳомати хосса зоҳир менамуданд. Аз ҳама аҷиб барои ман он буд, ки то ба ин дам дар даромадгоҳи маркази ноҳия навиштаи «Деҳаи Ховалинг» насб шуда буд, имрӯз бошад дар даромадгоҳи ноҳия «Шаҳраки Ховалинг» навишта шудааст: Ховалинг воқеан ҳам акнун шаҳрак шуд! Муборак бошад!
Аз таҷдиди беморхона то бунёди Амфитеатр
Соат бо вақти Ховалинг 15:00 дақиқа. Бо дӯстонам шаҳракро чарх задем. Агар қаблан танҳо 1 бинои баландошёна дар маркази ноҳия вуҷуд дошт, ҳоло шумораи онҳо афзуда, боз ҳам сохтмони чанд бинои дигари баландошёна идома дорад. Бинои беморхонаи марказӣ низ таҷдиду таъмир шуда, ҳоло бо имконоти наву замонавӣ дар хизмати мардум аст. Кӯчаҳои шаҳрак низ таъмиру асфалтпӯш гашта, дар паҳлӯи варзишгоҳи марказӣ Амфитеатр ва толори муосири варзишӣ бунёд шудааст. Майдончаҳои нави варзишӣ, сохтмони мактабҳои миёна ва биноҳои нав, меҳмонхонаҳои муосир аз қабили «Чилчанор» (бунёдкораш соҳибкор Қаландар Одинаев) ва даҳҳо иншооти дигар низ айни замон дар хизмати мардуми Ховалинганд. Зимни сафари сарвари давлат ба ин ноҳия танҳо дар 1 рӯз 14 иншооти нави ҳаётан муҳим расман ифтитоҳ ва ба истифода дода шуд, ки рақами рекордист! Браво, Ховалинг ва ховалингиҳо!
Ҷамила Ҳусейнова, СССР
Душанбе-Ховалинг-Душанбе,
16.08.2019
Ин ҳафта ба феҳристи идҳои мавҷуда боз идҳои нав зам шуданд.
Тибқи Амри Президенти ҶТ ҳамакнун, ҳар сол дар кишвар шанбеи сеюми моҳи август Иди ангур ва шанбеи сеюми моҳи сентябр Иди себ баргузор карда мешавад. 14 сентябр Иди каду ҷашн гирифта шуда, ҳафтаи 1-уми моҳи сентябр бошад дар мамлакат Иди асалу харбуза таҷлил мегардад. Муборакамон бошад!
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
- Деваштич: об нест, барқ проблема, картошка сӯхт... Назар
- Асрори мадрасаи Хоҷа Сарбоз Назар
- “Стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030” Назар
- Резаахбор Назар
- Бародар қарори судро иҷро намекунад… Назар
- Таъминот кори мактаб нест Назар
- Абуҳанифа: таоруфи миллӣ ва Ислом Назар
- Беадолатӣ дар футболи тоҷик Назар
- Редаксия супориш дод: Чилучорчашма рав! Назар
- «Мардон» - мушкили №1 дар Душанбе Назар
- Дар як сатр Назар
- Адвокати хайрхоҳ меҷӯям… Назар
