Ситсилиябону Бакалейшик соли 1911 дар шаҳри Любечи вилояти Чернигови Украина ба дунё омадааст. Ин бонуи ҳушманди яҳудитабор Донишгоҳи Киевро бо ихтисоси эроншиносӣ хатм карда, миёни мардуми эронитабори Маскав ҳамчун Силсилабону маъруф гардид. Силсилабону дар синни 18 солагӣ ба Самарқанд меояд ва дар инҷо бо Абулқосим Лоҳутӣ ошно мегардад. Лоҳутӣ он шабу рӯз мухбири рӯзномаҳои “Правда” ва “Известия” дар Ӯзбекистон буд. Лоҳутӣ ва Силсилабону соли 1930 издивоҷ карда, баъди чанде соҳиби духтарча мешаванду ба ӯ Лайлӣ ном мегузоранд. Лайлӣ низ мисли модараш эроншинос мешавад. Лоҳутӣ ва Силсилабону инчунин соҳиби 1 писар бо номи Гев буданд, ки касби рӯзноманигориро ихтиёр мекунад. Лоҳутӣ ва Силсилабону дар Маскав дар 1 хонаи 1 ҳуҷрагӣ зиндагӣ мекарданд ва танҳо соли 1937 бо дахолати бевоситаи И.Сталин, ки бо Лоҳутии инқилобчии интернатсионалист дӯстии бесовита дошт, соҳиби хонаи бузурге шуданд.
Зиндагии фақирона
Силсилабону ба тарҷумаи ашъори классикони форсу-тоҷик машғул буд ва “Шоҳнома”-ро аз форсӣ ба русӣ тарҷума менамуд. Лоҳутӣ дар тарҷумаи ҷилди аввали ин шоҳасар ба Силсилабону кӯмак мекард. Барои эҷоди фазои беҳтари корӣ, ин зану шавҳар ба деҳаи Ивановкаи назди Маскав мекӯчанд. Бону ва Лоҳутӣ зиндагии фақиронае доштанд, аммо зани шоир ҳеҷ гоҳ аз вазъи иқтисодиаш шикоят намекард. Рӯзи кории Силсилабону соати 4-5 и субҳ оғоз мегардид ва танҳо шаб поён меёфт.
Зани Хрушев ва “Шоҳнома”
Тарҷумаи “Шоҳнома” чандин сол тӯл кашид ва барои чопаш низ дар оғоз иҷозат намедоданд. Аз ҷумла Институти шарқшиносии Академияи улуми Маскав зидди чопи “Шоҳнома”-и Бону буд. Лоҳутӣ ҳатто бо директори ин Институт ҷанҷол ҳам кард. Вале бе натиҷа!
Соли 1955 роҳбари Ҳиндустон Ҷавоҳирлол Неру бо сафари корӣ ба СССР омада, бисёр таассуф хурд, ки ҳатто 1 тарҷумаи русии “Шоҳнома” вуҷуд надорад. Ин суханони Неру сабаб гардиданд, ки ҳукумати советӣ ба чопи “Шоҳнома” иҷозат дод. Ҷилди аввали ин китоб соли 1957 ба чоп расид ва Лоҳутӣ ҳам дар ҳамон сол аз дунё рафт. Ҷилди 2-юми ин шоҳасар бошад, танҳо бо дахолати зани Хрушёв, Нина Петровна рӯи чоп омад.
Хизмати барҷаста ба адабиёти тоҷику рус
Баъди сари Лоҳутӣ низ ҳамсари бовафояш то охир барои шоир хизмат кард. Силсилабону тамоми асарҳои Лоҳутиро ба русӣ тарҷума карда, мардуми советӣ дар 15 республика бо каломи ин шоири ширинсухан ошно гардид. Дар баробари ин, Силсилабону инчунин ашъори шоирони классикии адабиёти форсу-тоҷик Хайём, Рудакӣ, Румӣ, Саъдӣ ва Ҳофизро аз форсӣ ба русӣ тарҷума кардааст. Хусусан 38 рубоии Хайёмро хеле зебо тарҷума намуд. Ин китоб дар Тоҷикистон ба нашр расид, вале бисёр камчин буд. Тарҷумаи “Найнома”-и Маснавӣ низ яке аз корҳои шоистаи Силсилабону ба шумор меравад.
Умуман хизматҳои ин бонуи гиромӣ дар рушди адабиёти мо бисёр беназиранд. Маҳз ин хизматҳояшро ба инобат гирифта, дар Тоҷикистон ба ӯ унвони Ходими шоистаи фарҳанги РСС Тоҷикистон дода шуд.
Силсилабону моҳи январи соли 1998 дар Маскав даргузашт ва ҳамон ҷо ба хок супорида шуд.
Зокирҷон Бобоев, махсус барои СССР
(Назар дар пасманзари матлаби С. Мизроб «ВАҚТЕ КӮДАКИ ТОҶИК ТУФЛИИ ХОРИҶИРО МЕЛЕСАД»СССР№5(646))
Дуруд бар СССР! Мақоларо хондам. Ин дар ҳақиқат проблемаи №1-и давлату миллати тоҷик аст.Чанд сол муқаддам вобаста ба кор, ноболиғеро аз маркази тарбияи кудакони Волгоград овардем. Чун бо директори ин марказ, 1 зани рус дар тамос шудам, ӯ изҳор дошт, ки падару модари чиркинаш ӯро ба марказ оварда партофтаву рафтанд ва то ҳол маблағи нигоҳдории ин тифлро (тахминан 6 ҳазор сомонӣ, ки маблағро ҳукумати н. Балхӣ дод) насупоридаанд ва ягон бор дар зарфи 1 сол ба хабаргирии ин тифлашон мисли дигар миллатҳо наомаданд! Ба ин директор-бонуи рус иброз доштам, ки миллати мо ҳеч гоҳ ифлос набуду нест ва маънои тоҷик-тоҷдориву тозагиро аз ифода мекунаду фарзанддӯстдорем ва ин писарак на тоҷик, балки миллаташ аз лулиён аст!
Бонуи рус изҳор дошт, ки ман замоне дар шаҳри Фурунзе мезистам ва хуб медонистам, ки зеботарин миллат ва тозаю озода дар Осиёи Миёна тоҷиконанд ва дар дилам нисбати падару модари сиёҳтобу чиркини ин писарак оиди тоҷик буданашон шубҳа афтод, лек дар шаҳодатномаи таваллуди кӯдак падар ва модараш тоҷик навишта шудааст!
Баъди 4 рӯз дар бораи галлаи лӯлиёни кишварамон, ки бо кӯдакони сершумори чиркин дар аэропорти Иркутск дар болои фарш хобу хӯр карда, аз мусофирон пул металабиданд, бо номи "инҳо тоҷиконанд" хондам! Ба хулосае омадам, ки тариқи нашрияи сернашр ва сернуфузи кишварамон "Минбари халқ" проблемаи ҷойдоштаро пешниҳоди чомеъа намоям. Мақола нашр гаштаву мардум онро худ пазируфтанд.
ЗАГС ва Бахши шиносномадиҳӣ Тоҷикро таҳқир мекунанд!!!
Тибқи қонунҳои кишвар шиноснома бо мӯҳри «Тоҷик» ба шахсе дода мешавад, ки волидайн ва ё яке аз онҳо тоҷик аст. Дар чунин ҳоле, ки ҳоло бахшҳои шиносномадиҳӣ ва ЗАГС ба ҳар ғайритоҷик, хосатан лӯлиҳо шиносномаю зодномаро бо номи пурифтихори "миллаташ тоҷик" дода истодаанд, ҷуз таҳқири миллату давлат чизе беш нест! Ҳамон вақт кайд намуда будам, ки тибқи қонунҳои СССР лӯлиҳои кишвари мо замони шӯравӣ ба категорияи шахсони бетабаа дохил мешуданд (ин масъаларо дар юрфак ҳатто хонда будем!) ва ба онҳо додани шиноснома ҷоиз нест! Зеро онҳо чун шахси бетабаа (лицо без гражданства) шинохта мешаванд ва чунин категорияи қабилаҳо дар саросари олам ва ҳатто кишварҳои мутаммадини демократӣ ҳоло низ амал мекунад! Ба онҳо тибқи қонун шаҳодатнома оиди шахсият бояд дода шавад, ки рангаш монанд ба шиносномаҳои кишвар аст.
Вале барои ман нофаҳмост, ки чаро мақомоти шиносномадихии ВКД ва ЗАГС-и Вазорати адлия то ҳол ба ин амали нангин машғуланд?! Хол он, ки шиносномаю зоднома бо навиштаҷоти "миллаташ тоҷик" додан ин амали тамоман ғайриқонунист ва он ҷавобгарӣ низ дорад!!! Дар ҳамон мақолаи ёдшуда иброз дошта будам, ки ба лӯлиён агар шаҳрвандиро хоҳанд, паспорт бо номи "миллаташ лӯлӣ» ва ё «ҷӯгӣ" дода шавад! Мутаасифона, аз он замон 10 сол гузашту аз санг садое ҳасту аз нухбагони миллат не! Ва додани шиносномаю зоднома бо графаи "миллаташ тоҷик" нисбати лӯлиён давом дорад: Аз мост, ки бар мост!
Обрӯрези Тоҷик ҷӯгист ё Вазорати Адлия?
Ин лӯлиҳо аллакай солҳои 90-уми асри пор села - села ба ҷумҳуриҳои назди Балтика-Эстония, Литва ва Латвия рафта, бо табличкаҳои "Помогите таджику!" миллати озодаи моро шарманда карда буданд. Ҳамон вақт буд, ки бо дастури Ислом Каримов дар кишвари ҳамсоя ба ҳамаи лӯлиҳои Осиёи Миёна шиноснома бо навштани миллаташ тоҷик барои шарманда кардани миллату давлати мо дода мешуд! Албата, аз тарафи дигар, лӯлиҳо то ҷое ифтихороти миллати мо низ ҳастанд (ҳамон миллатҳо қадима ва соҳибфарҳангу давлатдор маҳсуб мешаванд, ки дар таркибашон яҳудӣ ва ҷӯгӣ доранд, мисли русҳо, украинҳо, руминҳо, франсузу немису англису испаниву португаливу форсҳо. Хушбахтона, дар Осиёи Миёна чунин миллати яҳуду лӯлидор танҳо Тоҷик аст!), лекин ҳар кору амал бояд дар доираи қонунҳои амалкунандаи кишвар роҳандозӣ гардад. Миллати арҷманди Тоҷик, мисли бархе аз миллатҳо, ба "зиёднависии сунъӣ" хеч ниёзе надорад. Мо Метавонем!
Варқа Зайниддинов
Ҳуқуқшинос
Аз СССР: Газетаи мардумӣ навишта буд, менависад ва хоҳад навишт:
-Ба ҷӯгӣ набояд мӯҳри Тоҷик гузошт, зеро худашон миллаташонро лӯлӣ, ҷӯгӣ, қаввол мегӯянд, на ТОҶИК.
Муаллифи навбатии мо бошад, қонунан исбот мекунад, лӯлиҳо шахсияти бе шаҳрвандӣ-лицо без гражданство будаанд, ҳатто дар даврони СССР-и бузург ва абарқудрат. Онҳо дар РСС Тоҷикистон ҳаргиз паспорти тоҷик надоштанд! Пас чӣ балое задааст, ки ЗАГС ва бахши шиносномадиҳии ВКД ба онҳо тӯли 30 соли истиқлолият паспорт бо мӯҳри Тоҷик медиҳанд? Ин ҷо чӣ нақши калидӣ дошта бошад? Шояд пул? Мушкил нест масъаларо ҳаллу фасл кардан. Муфаттишон 20-30 лӯлии соҳиби паспорти маҳаллӣ ва хориҷиро даъват кунанду сӯҳбат гузаронанд, ки онҳо бо чӣ роҳе паспорт гирифтаву Русия ба гадоӣ мераванд ва ба гуфтаи Аловиддин Абдуллоеви номӣ «Кори хирс тамом!».
Мо посухи расмии Раиси парлумони касбӣ ва Вазири Адлияи кишварро дар ин маврид интизорем. Мавзуъро пайгир мемонем. Мо Метавонем!
Ин навиштаҷотест, ки пештоқи ҳамаи биное, ки он ҷо беморон табобат мешаванд, насб шудааст. Ба андешаи ман беморхона гуфтан хушоҳанг набуда, дар ҳар шахс эҳсосоти нохуберо ба вуҷуд меоварад. Воқеан беморхона маконест, ки дар он макон касал, мариз, ранҷур муввақатан табобат мегирад. Бемористон ё беморхона хушоҳанг нест.
Агар дуруст андеша кунем, мебинем, ки касал, мариз аввалтар аст, баъдан барои илоҷи мариз ё ки касал дармон ё ки тадбир лозим меояд. Бинобар ҳамин ба ҷойи беморхона, дармонгоҳ гуфтан саҳҳеҳтар асту ҳам хушоҳангтар. Чунки дармонгоҳ ҷой ё ки маконест, ки бемор дар он ҷо табобат мегирад. Истилоҳи дармон муқобили беморӣ аст. Ба андешаи ман беморхона ҳаргиз ҷои маънои дармонгоҳро гирифта наметавонад. «Беморӣ» чизи дигар асту дармон чизи дигар.
Бинобар ҳамин пешниҳод мекунам ба ҷои «Беморхона» «Дармонгоҳ» нависем . Ҷои дигар мехонем «Шуъбаи амрози қалб»- амроз ва қалб истилоҳ ё ки вожаи арабӣ аст.Чаро нанависем «Дармонгоҳи бемориҳои дил» ё ки вожаҳои арабиро истифода бурдан бофарҳангии моро нишон медиҳад?
Муҳамадулло Аминов
Бояд гуфт, ки дар баробари МИҲД н.Қубодиён ва дигар вазорату кумитаҳо саҳми соҳибкорони маҳаллӣ низ дар шукуфоии меҳан кам нест, вале аз чӣ бошад, ки соҳибкорони қубодиёнӣ бештар дар маркази ноҳия даст ба бунёд корӣ зада, деҳаҳои дурдастро фаромӯш сохтаанд.
Дар руйхате, ки ба дасти мо расид, номи беш аз 10 нафар соҳибкорону тоҷирони шинохтаи ин ноҳия дарҷ гардидааст. Аз ҷумла, Манучеҳр Гадоев, роҳбари ҶСП «Аввалин», Холназар Достиев роҳбари ҶСШК «Носири Хусрав», Хурсандшо Раҳматов-директори КТ «Авесто-5», Зайнуддин Зарипов, роҳбари ҶДММ «Зариф-1», Карим Гулмаҳмадов, роҳбари ҶДММ «Насими Раҳим», Абдуғафор Асоев, роҳбари ҶДММ «Истеҳсолот», Юлдошбой Султонов, сарвари ҶДММ «Ясмен-мед».
Сокинони деҳаҳои дурдасти н.Қубодиён аз ин 12 нафар умеди зиёд доранд, зеро медонанд, ки инҳо имконият доранд барои сокинон боғчаи кӯдакона, бунгоҳҳои тиббӣ, марказҳои хизматрасонӣ бунёд намуда, дар таъмири роҳҳову хатҳои барқ низ саҳмгузорӣ намоянд. Магар танҳо маркази ноҳия бояд обод шавад?
Баҳодури Абдусалом, СССР, Хатлон
Гузаштаро ёд надоред?
Ҳамаамон медонем, ки 27 сол пеш ва ҳоло ҳам исломиҳои гузаро, ваҳҳобиҳо, наҳзатиҳо, ансориҳо, салафиҳою палафиҳою калафиҳо давлати исломӣ сохтанӣ шуда, зиёда аз 100 ҳазор Тоҷикро куштанду ҳоло ҳам дар ҳамон фикранд. Аз мақсади зишташон даст накашидаанд. Магар фаромӯш кардаед он рӯзи наҳси моҳи сентябри соли 1992-ро, ки рӯҳониён ба қафои Президенти кишвар Раҳмон Набиев чор шатта зада, аризаи аз мансаб рафтанашро гирифта буданд? Ё ёд надоред, ки чи тавр ваҳҳобиҳо бо дастони худи баъзе коммунистони манфуру лаъин фаъолияти партияи Коммунистиро манъ карда, молу мулкашонро мусодира намуданд?
Куруши Кабир ва яҳудиён
Ман аз Каюмарсу Ҳушанг, Таҳмурасу Ҷамшед, Фаридуну Манучеҳр, Таҳмоси пешдодиён, Кайқубоду Кайковус, Кайхусрави Каёниён, Куруши Кабиру Камбуҷияю Дорои 1, Ардашери 1, 2 ва 3, Ҳахоманишинҳо-аҷдодони пешгузаштаи тоҷикон фахру ифтихор дораму меболам, ки чунин аҷдодони кишваркушою боғуруру далер доштем. Вақте китоби «Таврот»-и яҳудиёнро хонда мебинӣ, ки парвардигори онҳо ба Куруши Кабир пайравӣ кардааст, магар метавонӣ хурсанду болидахотир нашавиву ифтихор накунӣ? Мавриде, ки адабиётҳои таърихию илмӣ, адабию бадеиро хонда, фаҳмида мегирӣ, ки мусулмонҳои араб бо мақсади куштану ғорат кардан тоҷиконро нобуд карданд, оё метавонӣ ғамгин набошӣ ва ба чунин мусулмонҳо нафрат нахонӣ?!
Чаро азону намозро тоҷикӣ нахонем?
Чӣ тавре, ки аз китоби Қуръон бармеояд, Аллоҳ ба мусулмонҳои араб амру фармони ба дигар кишварҳою мамлакатҳо лашкар кашидану ҳамла овардан ва куштану ғорат кардани мардумонро надодааст, бо зӯрию маҷбурӣ ба мусалмонӣ гаравидани онҳоро нафармудааст, вале мусулмонҳои араб паҳн кардани динро баҳона карда, бо мақсади ҷамъоварии пулу молу чорво ва ғанимат гирифтани занону духтарон лашкаркашӣ карданд. Вақте, ки арабҳои мусалмон ба Хуталон ҳамла оварда, шаҳри Ҳулбукро ба хок яксон кардаанд, оё бетараф буда метавонам, ки то имрӯзҳо алфавиту хатту забону динашонро ҳифз намоям? Магар вақте нарасидааст, ки аз ин ҳама даст кашида, азону намозамонро бо забони тоҷикӣ хонем!?
Намегӯям аз ислом бадар равем(д), мегӯям тоҷикӣ ва бо забони фаҳмо намоз хонему даъват ба намоз созем. Мисле, ки тамомии динҳои дигар ба забонҳои миллати ҳукмрони ин ё он давлат намоз мегузоранду китоби Худоро мехонанд.
Комрони Далер, ш.Бохтар
- Салом СССР-и азиз! Моҳи декабр Артисти халқии СССР Ҷӯрабек Муродов зодрӯз дошт, вале мутаассифона шабакаҳои телевизионии мо ин рӯйдодро фаромӯш карданд. Имрӯз, ки мо бар марги нобаҳангоми ҳар 1 аҳли ҳунару шеъру қалам гиря мекунем, бояд ба қадри гулҳои миллати дар қайди ҳаёт буда низ бирасем.
Ҷӯрабек Муродов фахри миллату муаррифгари мост. Соли 1995 ман дар Амрико будам ва он ҷо мардуми форсизабон аз ман фиттаҳои Ҷӯрабекро мепурсиданд. Соли 2010 сафари Маккаву Мадина ва ҳаҷ насибам гашту он ҷо ҳам турку арабу эронӣ аз ман дар бораи Ҷӯрабек Муродову сурудҳояш суол мекарданд. Дар тарабхонаҳои Самарқанду Бухоро низ пайваста суруди Ҷӯрабек садо медиҳад, вале чаро ТВ-ҳои мо ҳатто дар рӯзи таваллуд сӯҳбате, барномае ё соате аз сабтҳои наву кӯҳнаи сарояндаи тавоноро пахш накарданд?
Мардуми Эрон мегӯянд, ки Ҷӯрабек Муродов Борбади марвазии Осиёи Марказӣ аст ва ҳоло, ки бо мост бояд ба қадраш бирасем!!!
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
- Деваштич: об нест, барқ проблема, картошка сӯхт... Назар
- Асрори мадрасаи Хоҷа Сарбоз Назар
- “Стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030” Назар
- Резаахбор Назар
- Бародар қарори судро иҷро намекунад… Назар
- Таъминот кори мактаб нест Назар
- Абуҳанифа: таоруфи миллӣ ва Ислом Назар
- Беадолатӣ дар футболи тоҷик Назар
- Редаксия супориш дод: Чилучорчашма рав! Назар
- «Мардон» - мушкили №1 дар Душанбе Назар
- Дар як сатр Назар
- Адвокати хайрхоҳ меҷӯям… Назар
