14.01.1939. Дар РСС Тоҷикистон аввалин стансияи сейсмологии “Сталинобод” таъсис дода шуд.
14.01.1953. Дар Югославия маршал Броз Тито аввалин президенти ин кишвар интихоб гардид.
14.01.1962. Дар СССР хатти интиқоли нафт, ки “Дружба” номгузорӣ шуд, ба фаъолият шурӯ кард. Ин хатти нафткаш нафти Сибири Ғарбиро ба кишварҳои аврупоӣ интиқол медод.
14.01.1972. Дар пойтахи РСС Тоҷикистон шаҳри Душанбе аввалин Иттиҳодияи чарму-пойафзолбарорӣ таъсис ёфт.
15.01.1941. Дар пойтахти ВМБК шаҳри Хоруғ аввалин ГЭС дар Бадахшон сохта ба истифода дода шуд.
15.01.1977. Дар пойтахти РСС Тоҷикистон шаҳри Душанбе Хонаи радио ба пахши мустақими барномаҳояш шурӯ кард.
15.01.1994. Дар Туркманистон раъйпурсии мардумӣ баргузор гардида, 99,9%-и мардум ба тарафдории бекор кардани интихоботи президентӣ ва тамдиди мӯҳлати президентии туркманбошӣ С.Ниёзов то соли 2002 овоз доданд.
16.01.1963. Роҳбари СССР Никита Хрушев эълон кард, ки Иттиҳоди Шӯравӣ дорои бомбаи ҳидрогении 100 мегатонна мебошад.
16.01.1991. Оғози амалиёти “Туфон дар биёбон”. Ин амалиётро артиши муттаҳидаи 30 кишвар бо сарварии ИМА, алайҳи Ироқ анҷом дод, то Артиши Саддом Ҳусайнро аз Қувайт берун кунад. СССР низ ба гунае дар ин амалиёт ба амрикоиҳо кӯмак карда, тамоми сирру асрори иттифоқчиашро пешкашӣ ИМА кард.
17.01.1921. Дар РСФСР Эъломияи ШКХ “Бобати ҳаракати ҳавоӣ дар фазои ҳавоии РСФСР ва аз болои обҳои ҳудудии он" ба тасвиб расид. Эъломияи мазкур аввалин санади қонунгузорӣ дар соҳаи ҳуқуқи ҳавоӣ дар Русияи Шӯравӣ ба шумор меравад.
17.01.1930. Ҳукумати РСС Тоҷикистон барои ба наворгирии аввалин филм дар бораи Тоҷикистон 25 000 рубл ҷудо кард.
18.01.1936. Дар СССР лоиҳаи Сарқонуни нави кишвар барои муҳокимаи умумихалқӣ, дар матбуоти кишвар рӯи чоп омад.
18.01.1943. Рахнаи муҳосираи Ленинград аз ҷониби Артиши Сурх дар рафти ҶБВ. Ленинград аз моҳи октябри соли 1941 дар муҳосираи комили немисҳо қарор дошт ва мардуми зиёде дар ин шаҳр аз гуруснагӣ фавтиданд.
18.01.1961 КМ ҲКИШ нақшаи Никита Хрушевро бобати азнавсозии хоҷагии қишлоқ, ки дар киштукорӣ ҷуворимакка асос ёфта буд, тасдиқ кард
18.01.1983 Кунгураи ИМА қарор дод, мушакҳои миёнбурди “Першинг”-ро дар Аврупои Ғарбӣ ва Марказӣ ҷойгир намояд. Баъди ин, мушакҳои амрикоӣ ба қаламравӣ СССР дастрасӣ пайдо карданд ва ин амали амрикоиҳо боиси ташаннуҷи нави “ҷанги сард” гардид.
7.01.1918. Генерал Лев Корнилов сарфармондеҳи Артиши ихтиёрии Русия таъин карда шуд. Ин артиш баъдан ба Артиши сафед таъбир гардида, то соли 1920 алайҳи болшевикон ҷангид.
8.01.1935. Дар СССР озмуни умумииттиҳодӣ барои беҳтарин тарҳи Герби давлатии РСС Тоҷикистон эълон карда шуд.
8.01.1942. Дар пойтахти РСС Тоҷикистон шаҳри Сталинобод, аввалин навбати корхонаи сементбарорӣ сохта ба истифода дода шуд.
8.01.1977. Дар вагони метрои Маскав таркиш ба амал омад. Дар натиҷаи ин таркиш 7 нафар кушта ва 37 нафар захмӣ гардиданд. Омилони ин таркиш, се террористи арманӣ С.Затикян, А.Степанян ва З.Багдасарян баъди 2 сол ба ҳукми қатл маҳкум шуданд.
9.01.1920. Роҳбари анархистони украинӣ Нестор Махно аз ҷангидан алайҳи полякҳо худдорӣ кард ва болшевикон ӯро ғайриқонунӣ эълон намуданд.
9.01.1925. Дар Тошканд Ҷамъияти омӯзиши Тоҷикистон ва мардуми эронитабори берун аз он, таъсис дода шуд.
9.01.1936. Дар РСС Тоҷикистон, шаҳри Хуҷанд ба Ленинобод тағйири ном кард.
9.01.1944. Дар шимоли РСС Тоҷикистон, бо қарори Раёсати ШО шаҳраки Нов таъсис дода шуд.
10.01.1920. Таъсиси Лигаи Миллатҳо, СММ имрӯза. Роҳбари Россияи болшевикӣ В. Ленин аз рӯзи аввал моҳияти ин ташкилотро дарк кард. Ӯ навишта буд: Лигаи Миллатҳо-иттиҳод танҳо дар қоғаз аст, дар асл бошад ин гурӯҳи ҳайвонҳои ваҳшӣ мебошад”. Бо вуҷуди ин, соли 1934 СССР ба ин ташкилот ҳамроҳ гардида, баъди 5 сол аз он хориҷ карда шуд.
10.01.1965. Дар пойтахти РСС Тоҷикистон шаҳри Душанбе, бузургтарин корхонаи қаннодӣ дар Осиёи Миёна ба истифода дода шуд. Ин корхона “Ширин” ном гирифта, то ба ҳол ҳам фаъолият мекунад.
11.01.1971. Дар пойтахти РСС Тоҷикистон шаҳри Душанбе, Қасри пионерони Тоҷикистон ифтитоҳ гардид.
12.01.1913. Иосиф Ҷугашвилӣ бори аввал дар навиштаҳояш аз тахаллуси Сталин истифода бурд.
12.01.1937. Дар РСС Тоҷикистон аввалин нерӯгоҳи барқӣ дар дарёи Варзоб ба кор даромад.
12.01.1989. Дар СССР барӯйхатгирии аҳолӣ гузаронида, моҳи апрел натиҷаҳои ин бақайдгирӣ эълон карда шуданд. Тибқи онҳо, аҳолии СССР 286 млн 717 000 нафарро ташкил дод.
12.01.1992. Дар Тоҷикистон аз анбори Пажӯҳишгоҳи таърих, бостоншиносӣ ва этнографияи ба номи А. Дониши АУ ҶТ, 185 ашёи нодир аз нуқра, биринҷӣ ва устухони фил дуздида шуданд. Маблағи ашёи дуздидашуда, 4,6 млн доллари ИМА-ро ташкил дод.
13.01.1939. Дар пойтахти РСС Тоҷикистон шаҳри Сталинобод, бо усули сохтмони босуръат дар зарфи 32 соат, хонаи якошёнаи 4 ҳуҷрадор сохта ба истифода дода шуд.
1.01.1919. Таъсиси Ҷумҳурии Шӯравии Беларус.
1.01.1932. Дар пойтахти СССР шаҳри Маскав заводи мошинсозии ба номи Горкий ба истифода дода шуд.
1.01.1933. Дар пойтахти РСС Тоҷикистон, шаҳри Сталинобод китобхонаи давлатии ба номи Абдулқосим Фирдавсӣ ифтитоҳ гардид.
1.01.1934. Дар Ленинград Сергей Киров ба қатл расид. Киров яке аз чеҳраҳои саршиноси ҳизби болшевикӣ ба шумор рафта, тибқи баъзе сарчашмаҳо, куштори ӯ аз ҷониби Сталин роҳандозӣ шуда буд, то рақиби сарсахташро аз сари роҳ бардорад.
1.01.1961. Ислоҳоти пулӣ дар СССР. Пулҳои кӯҳнаро бо таносуби 1:10 бо пулҳои нав иваз карданд.
1.01.1967. Дар телевизиони марказии СССР барномаи иттилоотии “Время” роҳандозӣ шуд. Аз ин ба баъд “Время” асоситарин барномаи хабарии СССР гардид.
2.01.1922. Дар ҳудуди Бухорои Шарқӣ Комиссияи Фавқулоддаи Диктаторӣ созмон дода шуд.
2.01.1925. Бо қарори Раёсати КИМ СССР дар ҳайати РАС Тоҷикистон Вилояти Мухтори Бадахшони Кӯҳӣ таъсис дода шуд.
2.01.1963. Дар РСС Тоҷикистон қарори КМ ҲКТ ва Шӯрои Вазирон “Бобати таъсиси Ҷоизаи давлатии РСС Тоҷикистон ба номи Абӯабдулло Рӯдакӣ дар соҳаи адабиёт, санъат ва меъморӣ” ба тасвиб расид.
2.01.1969. Дар пойтахти РСС Тоҷикистон шаҳри Душанбе аввалин телефон-автомати байнишаҳрӣ насб карда шуд, ки Душанберо бо Тошканд пайваст мекард.
3.01.1963. Аввалин парвози тайёраи мусофирбари ИЛ-62. ИЛ-62 аввалин тайёраи турбореактивии дурпарвози шӯравӣ ба шумор мерафт ва созандагони он бо мукофоти Ленинӣ қадрдонӣ гардиданд.
4.01.1940. Дар ҳудуди ба СССР ҳамроҳ гардидаи Беларусияи Ғарбӣ мамнӯъгоҳи Бешаи Беловежск таъсис дода шуд. Маҳз дар ин Беша соли 1991 сарони се кишвари славянӣ созишномаи парокандашавии СССР-ро ба имзо расониданд.
4.01.1943. Маҷаллаи амрикоии “Таймс” ҷамъбандии соли 1942-ро анҷом дод ва тибқи ин ҷамъбандӣ роҳбари СССР Иосиф Сталин Одами сол муаррифӣ гардид.
4.01.1964. Дар корхонаи яхдонбарории шаҳри Душанбе аввалин намунаи яхдони “Помир” сохта шуд. Яхдонҳои “Помир” бисёр бо сифат буда, дар тамоми СССР маъруфияти хос доштанд.
5.01.1919. Дар шаҳри Мюнхени Олмон Ҳизби коргарии немис таъсис дода шуд. Ин ҳизб баъди як сол ба Ҳизби миллӣ-сотсиалистии немис тағйири ном кард ва соли 1933 дар интихобот пирӯз гардида, сари қудрат омад. Адолф Гитлер рейхсканслери Олмон гардид.
5.01.1968. Дар Чехословакия Александр Дубчек сари қудрат омад. Омадани Дубчек “Баҳори Прага”-ро заминасозӣ карда, баъди чанде Артиши кишварҳои Ташкилоти созишномаи Варшава ба Прага ворид гардида, ин баҳорро ба хоку хун кашиданд.
23.12.1947. Дар СССР ба қарори Раёсати ШО, 1 январ Рӯзи ид ва истироҳат эълон карда шуд.
24.12.1935. Дар РСС Тоҷикистон Анҷумани I-уми табибони ҷумҳурӣ ифтитоҳ гардид.
24.12.1989. Анҷумани 2-юми вакилони халқии СССР, вуруди Артиши Шӯравиро ба Афғонистон маҳкум кард.
25.12.1917. Таъсиси Ҷумҳурии Шӯравии Украина.
25.12.1939. Дар рӯзномаҳои СССР телеграммаҳои ҷавобии Сталин ба Гитлер ва Рибентроп нашр гардиданд. Дар ин телеграмма аз ҷумла омада буд, ки “Дӯстии халқҳои Олмон ва СССР, ки бо хун баста шудааст, барои пойдору устувор буданаш ҳама асосҳоро дорад”.
25.12.1991. Соати 19:30 дар телевизиони марказии СССР, Михаил Горбачев бори охир расман баромад карда, гуфт: “Ба хотири ҳолати пешомада ва таъсиси Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил (СНГ) ман фаъолияти худро дар маснади Президенти СССР қатъ мекунам”.
26.12.1919. Шӯрои Комиссарони Халқии РСФСР Декрети маҳви бесаводиро дар кишвар қабул кард.
26.12.1946. Дар СССР аввалин реактори атомӣ “Ф-1” (Физикии аввалин) ба кор андохта шуд. Реактори мазкур аз ҷониби Николай Анатолиевич Доллежал ихтироъ гардида буд.
26.12.1974. Дар СССР додани шиносномаҳо ба аҳолии деҳотӣ оғоз гардид.
27.12.1929. Сталин эълон кард, ки дар СССР коллективикунонии оммавӣ оғоз гардида, давлат сиёсати “маҳви кулакҳо чун синф”-ро амалӣ мегардонад.
27.12.1938. Дар СССР унвони Қаҳрамони Меҳнати Сотсиалистӣ ҷорӣ карда шуд.
28.12.1965. Дар пойтахти РСС Тоҷикистон шаҳри Душанбе, Хонаи меъморони Тоҷикистон ифтитоҳ ёфт.
29.12.1927. Дар СССР бо ташаббуси Феликс Дзержинский аввалин коммунаи кӯдакон таъсис дода шуд. Ба коммунаи мазкур, Антон Макаренко сарварӣ мекард.
29.12.1939. Дар РСС Тоҷикистон аввалин интихобот ба Шӯроҳои маҳаллии меҳнаткашон доир гардид.
29.12.1972. Бо қарори Раёсати ШО СССР, РСС Тоҷикистон ва ВМБК бо ордени Дӯстии халқҳо мукофотонида шуданд.
29.12.1974. Бо қарори Раёсати ШО СССР, РСС Тоҷикистон бо ордени Инқилоби октябрӣ мукофотонида шуд.
30.12.1922. Дар Анҷумани I-уми Умумиттиҳодии Шӯроҳо, Эъломияи таъсиси Иттиҳоди Ҷамоҳири Шӯравӣ қабул карда шуд.
31.12.1917. Ҳукумати РСФСР бо қабули як Декрет, истиқлолияти давлатии Финляндияро расман эътироф кард.
16.12.1922. Оғози муҳорибаи Кӯлоб миёни Артиши Сурх ва фидоиёни маҳаллӣ. Ин муҳориба, ки бо “мудофиаи Кӯлоб” маъруф буд, то 11 январ идома дошт.
17.12.1916. Дар Петроград, дар соҳили дарёчаи Мойка, назди қасри Юсупов чанд тан аз афсарони рус Григорий Распутинро ба қатл расониданд.
17.12.1920. Оғози экспедитсияи ҳарбӣ-сиёсии Артиши Сурх ба Бухорои Шарқӣ. Ин экспедитсия, ки бо “Экспедитсияи Ҳисор” маъруф аст, то моҳи майи соли 1921 тӯл кашид ва дар натиҷаи он, Артиши Сурх нерӯҳои боқимондаи артиши амириро дар Бухорои Шарқӣ торумор кард.
17.12.1959. Дар СССР бо қарори Шӯрои Вазирон, шохаи нави Нерӯҳои мусаллаҳ- Нерӯҳои мушакии таъиноти махсус (РВСН) таъсис дода шуданд.
18.12.1920. Шӯриши деҳқонон бо сардории Усмон дар бекигарии Қаротегин. Усмон ва тарафдоронаш дар оғоз тавонистанд қудратро дар маркази бекигарӣ, шаҳраки Ғарм бигиранд, аммо баъди чанде торумор карда шуданд.
18.12.1925. Дар Маскав Анҷумани XIV-и РКП(б) доир гардид. Дар ин Анҷуман Низомномаи нави ҳизб қабул гардида, номи ҳизб низ тағйир ёфта, РКП (б) ба ВКП(б) иваз карда шуд.
18.12.1940. Роҳбари Рейхи саввум, Адолф Гитлер директиваи №21-лоиҳаи “Барбарроса”-ро ба имзо расонид.
18.12.1979. Ассамблеяи Генералии СММ, Конвенсияи барҳам додани ҳамаи намудҳои табъиз нисбати занонро, ки бо ташаббуси СССР коркард гардида буд, тасдиқ кард.
19.12.1924. Дар СССР бо қарори КИМ, Коммунаи меҳнатии немисҳои Поволже ба Ҷумҳурии Мухтори Шӯравӣ табдил дода шуд.
19.12.1979. Дар РСС Тоҷикистон, агрегати 9-уми ГЭС-и Норак ба кор шурӯ кард. Агрегати 9-ум, охирон агрегати Норак ба шумор мерафт ва сохтмончиёни шӯравӣ, ГЭС-и Норакро 1 сол пеш аз мӯҳлат пурра ба истифода доданд.
20.12.1917. Дар РСФСР, Комиссияи фавқулоддаи умумирусиягӣ (ВЧК) таъсис дода шуд. Ба ВЧК Феликс Дзержинский сарварӣ мекард ва вазифаи асосии ин ниҳод, мубориза бо зиддиинқилобиён ва харобкорӣ ба шумор мерафт.
20.12.1919. Дар РСФСР бо қарори ШКХ, истеҳсол ва фурӯши маҳсулоти дар таркибашон спиртдошта манъ карда шуд.
20.12.1920. Бо Фармони сардори ВЧК Ф. Дзержинский дар системаи ин ниҳод, бахши хориҷӣ (ИНО) таъсис дода шуд. Ин бахш ба ҷосусӣ дар беруни СССР машғул буда, баъди чанде, ба яке аз бахшҳои асосии ВЧК табдил ёфт.
20.12.1935. Дар пойтахти СССР шаҳри Маскав, меҳмонхонаи “Москва” дарҳои худро ба рӯи меҳмонон боз кард.
11.12.1919. Дар РСФСР шумораи аввалини рӯзномаи «Юнний коммунар» рӯи чоп омад. Ин рӯзнома баъдан ба «Московский комсомолетс» тағйири ном карда, то ба имрӯз нашр мегардад.
11.12.1931. Дар СССР Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ қабул карда шуданд.
11.12.1994. Нерӯҳои Артиши федеролии Русия вориди Ҷумҳурии Чечен гардиданд. Оғози ҷанги аввали чечену-рус.
12.12.1930. Дар РСС Тоҷикистон роҳи мошингарди Сталинобод - Қурғон-Теппа сохта, ба истифода дода шуд.
12.12.1937. СССР бори аввал дар Намоишгоҳи умумиҷаҳонии Париж иштирок намуд.
12.12.1979. Бюрои сиёсии КМ ҲКИШ қарори вуруди нерӯҳои низомиро ба Афғонистон қабул кард.
13.12.1922. Таъсиси Ҷумҳурии Шӯравии Федаративии Закавказия. Ба ин ҷумҳурӣ се кишвари қафқозӣ Озарбойҷон, Арманистон ва Гурҷистон шомил гардиданд.
13.12.1969. Дар СССР сохтмони заводи мошинбарории Камск оғоз гардид. Ин завод мошинҳои тамғаи КАМАЗ-ро мебаровард, ки яке аз беҳтарин мошинҳои боркаш дар собиқ СССР ба шумор мерафтанд.
14.12.1917. Дар РСФСР бо Декрети ШКХ тамоми бонкҳо моликияти давлатӣ эълон гардиданд.
14.12.1930. Дар РСС Тоҷикистон бо қарори Раёсати КИМ ноҳияи Дарвоз таъсис ёфт.
15.12.1917. Дар РСФСР бо Декрети КИМ ва ШКХ Шӯрои Олии хоҷагии халқ (ВСНХ) таъсис дода шуд. Ин ниҳод, асоситарин ниҳоди идоракунии хоҷагии халқи Русияи Шӯравӣ ба шумор мерафт.
15.12.1957. Дар РСС Тоҷикистон ГЭС-и Қайроқум сохта ба истифода дода шуд. Ин ГЭС номи «Дӯстии халқҳо»-ро гирифт ва яке аз бузургтарин иншоотҳои инчунинӣ дар Тоҷикистон ба шумор мерафт.
16.12.1939. Дар СССР бо қарори ШКХ Главкинопрокат созмон дода шуд. Ин ташкилот ба намоиши филмҳои синамоӣ дар сар то сари СССР, назорати техникии сифати филмҳо ва нигаҳдории онҳо машғул буд.
16.12. 1960. Дар РСС Тоҷикистон бо қарори Раёсати ШО шаҳри Норак таъсис дода шуд.
16.12.1989. Оғози шуриши мардумӣ дар Тимишоари Руминия. Ин шӯриш ба роҳбари Руминияи коммунистӣ Николай Чаушеску ва қатли ӯву занаш мунҷар гардид.
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
- Деваштич: об нест, барқ проблема, картошка сӯхт... Назар
- Асрори мадрасаи Хоҷа Сарбоз Назар
- “Стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030” Назар
- Резаахбор Назар
- Бародар қарори судро иҷро намекунад… Назар
- Таъминот кори мактаб нест Назар
- Абуҳанифа: таоруфи миллӣ ва Ислом Назар
- Беадолатӣ дар футболи тоҷик Назар
- Редаксия супориш дод: Чилучорчашма рав! Назар
- «Мардон» - мушкили №1 дар Душанбе Назар
- Дар як сатр Назар
- Адвокати хайрхоҳ меҷӯям… Назар
