3.12.1936. Дар РСС Тоҷикистон бо қарори КМ ҲКТ 10 ноҳияи нави тобеи марказ: Бартанг, Ванҷ, Ворошиловобод, Роштқалъа, Қалъаи-Лаби-Об, Норак, Пахтаобод, Роҳатӣ, Сангвор, Сари-Хосор ва Шулмак таъсис дода шуданд.
4.12.1946. Дар заводи мошинҳои сабукрави Маскав, аввалин мошини сабукравӣ “Москвич-400” сохта шуд.
5.12.1924. Аъзоёни Кумитаи Инқилобии Ҷумҳурии Шӯравии Мухтори Тоҷикистон аз Тошканд ба Душанбе омаданд.
5.12.1929. Ҷумҳурии Шӯравии Тоҷикистон ба ҳайати Иттиҳоди Ҷамоҳири Шӯравӣ пазируфта шуд. Тоҷикистон ҷумҳурии 7-уми СССР гардид.
5.12.1941. Оғози ҳуҷуми ҷавобии Артиши Сурх дар назди Маскав. Дар натиҷаи ин ҳуҷум артиши олмонӣ, бори аввал дар рафти ҷанги ҷаҳонии дуввум шикаст хӯрда, аз дарвозаҳои Маскав ба ақиб ронда шуд.
6.12.1917. Финляндия истиқлолияти худро аз Русия эълон кард. Ҳукумати РСФСР ҳам ин истиқлолиятро ба расмият шинохт.
6.12.1924. Дар Ҷумҳурии Шӯравии Мухтори Тоҷикистон Бюрои ташкилии ҲК (б) Ӯзбекистон таъсис дода шуд.
6.12.1936. Дар СССР Сарқонуни нав қабул карда шуд. Ин Сарқонун бо Сарқонуни сталинӣ маъруф аст ва тибқи он, дар СССР Шӯрои Олӣ (парлумони ду палатаӣ) ниҳоди олии ҳукуматӣ эълон карда шуд.
6.12.1979. Дар РСС Тоҷикистон, шаҳри Регар ба Турсунзода тағйири ном кард.
7.12.1935. Дар Сталинобод, пойтахти РСС Тоҷикистон, аввалин таксиҳои шаҳрӣ ба фаъолият шурӯ карданд.
7.12.1941. Артиши императории Япония ба базаи ҳарбӣ-баҳрии ИМА дар Перл-Харбор ҳамла кард. Бо ин ҳамла, ИМА вориди ҷанг гардид ва миқёси даргириҳои ҷанги ҷаҳонӣ афзоиш ёфтанд.
7.12.1988. Заминларзаи шадид дар Арманистон. Нерӯи заминларза 6,9 баллро бо ҷадвали Рихтер ташкил дод ва шаҳри Спитакро пурра ва Ленинаканро 80% хароб намуд.
8.12.1965. Дар пойтахти РСС Тоҷикистон, шаҳри Душанбе бузургтарин комбинати ширӣ дар ҷумҳурӣ ифтитоҳ гардид.
8.12.1991. Дар ҷангали Беловеж, президенти РСФСР Борис Елтсин, президенти Украина Леонид Кравчук ва раиси ШО Беларус Станислав Шушкевич созишномаи парокандашавии СССР-ро ба имзо расониданд.
9.12.1918. Дар Русияи Шӯравӣ аввалин Кодекси меҳнатӣ ба тасвиб расид.
28.11.1918. Шӯрои Комиссарони Халқии Русияи Шӯравӣ бо қабули як Эъломия, фаъолияти суғуртавиро дар РСФСР роҳандозӣ кард.
28.11.1943. Дар пойтахти Эрон, шаҳри Теҳрон конфронси сарони се кишвари иттифоқчӣ-СССР, Англия ва ИМА доир гардид. Сталин, Черчил ва Рузвелт бо ҳам дидор намуданд, то масоили доғро ҳаллу фасл намоянд.
29.11.1917. Дар Петроград яке аз аввалин нашриётҳои шӯравӣ, Нашриёти Петросовет (баъдан ба Лениздат тағйири ном кард) ифтитоҳ ёфт.
29.11.1920. Дар Русияи шӯравӣ тамоми корхонаҳо, ки бештар аз 10 коргар доштанд, миллӣ кунонида ва ба моликияти давлат даромаданд.
29.11.1941. Сарбозони немис, партизандухтари шӯравӣ Зоя Космедемянскаяро ба қатл расониданд.
29.11.1945. Таъсиси Ҷумҳурии Халқӣ-Федеративии Югославия бо сарварии Иосиф Броз Тито. Соли 1963 Ҷумҳурии Халқӣ ба Ҷумҳурии Сотсиалистӣ тағйири ном кард ва Югославия Ҷумҳурии Федеративӣ-Сотсиалистӣ гардид.
29.11.1994. Артиши Русия пойтахти Чеченистон, шаҳри Грознийро бомбарон кард. Президенти Русия Борис Елтсин бо имзои як ултиматум, аз ҳамаи тарафҳои даргир талаб кард, силоҳашонро ба замин гузоранд.
30.11.1918. Дар Русияи Шӯравӣ, барои роҳбарӣ бар ҷанги шаҳрвандӣ, Шӯрои мудофиаи коргарӣ-деҳқонӣ таъсис дода шуд. Роҳбарии ин Шӯроро худи Владимир Ленин ба зима гирифт.
30.11.1939. Оғози ҷанги СССР бо Финляндия. Ин ҷанг дар таърихнигории шӯравӣ, бо ҷанги зимистона маъруф аст ва ба СССР бо машаққати зиёд муяссар гардид, Финляндияи хурдакакро шикаст диҳад. Лигаи миллатҳо (СММ-и кунунӣ) моҳи декабри соли 1939 СССР-ро барои оғози ин ҷанг истилогар унвон карда, аз ҳайати худ хориҷ намуд.
1.12.1959. Дар Вашингтон 12 кишвари дунё (Аргентина, Австралия, Белгия, Англия, Чили, Фаронса, Япония, Зеландияи Нав, Норвеж, Иттиҳоди Африқои Ҷанубӣ, ИМА ва СССР) Созишномаро бобати истифодаи сулҳомезӣ Антарктида ба имзо расониданд.
2.12.1918. ШКХ-и РСФСР бо қарори худ, фаъолияти тамоми бонкҳои хориҷиро дар қаламравӣ Русияи Шӯравӣ мамнӯъ эълон кард.
2.12.1956. Роҳбари инқилобчиёни Куба Фидел Кастро бо гурӯҳи ҳаммаслаконаш дар вилояти Орентеи Куба фуруд омада, муборизаи мусаллаҳонаро бо ҳукумати Батисто оғоз кард. Дар гурӯҳи Фидел, табиби ҷавони аргентинӣ Эрнесто Гевара ҳам ҳузур дошт, ки баъдан бо лақаби Че миёни инқилобиён маъруф гардид.
20.11.1937. Дар СССР, яке аз роҳбарони руҳонияти провославӣ, митрополити собиқ Кирилл ба қатл расонида шуд.
20.11.1940. Венгрия ба Пакти сегонаи давлатҳои фашистӣ ( Пакти зиддикоминтернӣ) пайваст ва баъди чанде вориди ҷанг бо СССР шуд.
20.11.1945. Оғози мурофиаи Нюрнберг. Дар шаҳри Нюрнберги Олмон, мурофиаи судии роҳбарони аршади Рейхи саввум баргузор гардид. Дар ин мурофиа 24 роҳбари олии Рейхи саввум, аз ҷониби Додгоҳи ҳарбии байналмиллалии кишварҳои иттифоқчӣ, мавриди муҳокима қарор гирифтанд.
20.11.1954. Иҷлосияи Генералии СММ ба тамоми кишварҳои дунё тавсия намуд, ин рӯзро чун Рӯзи ҷаҳонии кӯдак ҷашн бигиранд. Дар қарори Иҷлосия аз ҷумла омада буд, ки дар ин рӯз-20 ноябри соли 1959 Иҷлосияи Генералии СММ Эъломияи ҳуқуқи кӯдакон ва 20 ноябри соли 1989 Конвенсияи ҳуқуқи кӯдаконро ба имзо расонид.
20.11.1990. Дар СССР қотили маъруф Андрей Чикотило дастгир карда шуд.
21.11.1918. Дар Русия Шӯравӣ савдои дохилӣ монополияи давлатӣ эълон карда шуда, дар кишвар сиёсати “коммунизми ҳарбӣ” ҷорӣ гардид.
21.11.1920. Роҳбари болшевикон Владимир Ленин ҳангоми баромади худ дар конфронси РКП (б) дар вилояти Маскав иброз намуд: “Коммунизм, ин Ҳокимияти Шӯравӣ ва барқароркунонии кулли кишвар аст”.
22.11.1934. Дар СССР бо қарори КМИ ва ШКХ-и кишвар, Комиссариати Халқии мудофиа таъсис дода мешавад. Комиссариати Халқии нав, аз ҳисоби Комиссариати халқии корҳои ҳарбӣ-баҳрӣ ва Комиссариати халқии флотӣ ҳарбӣ-баҳрӣ созмон дода шуд.
22.11.1941. Ифтитоҳи Роҳи ҳаёт дар Ленинград. Ин роҳи яхӣ, тавассути кӯли Ладога сохта шуда, роҳи ягонаи таъмини Ленинград бо озуқа маҳсуб меёфт. Дар ин рӯз, аввалин корвони 60 мошина ба самти Кобона барои овардани гандуми ҷавин ба роҳ баромаданд.
23.11.1917. Дар Русияи Шӯравӣ бо қарори КМИ ва ШКХ табақот ва дараҷаҳои мадании Руссияи то инқилобӣ лағв гардиданд. Бо ин кори худ, ҳукумати болшевикӣ “Ҷадвали рутбаҳо”-ро, ки Петри 1-ум ҳанӯз дар соли 1722 ҷорӣ намуда буд, лағв кард. Аз ин ба баъд тамоми сокинони Русия шаҳрванд (гражданин) хитоб мегардиданд.
23.11.1917. Маросими дафни болшевикони кушташуда, ҳангоми ҷангҳо дар Маскав. Болшевикон шаҳидони худро бо тантана дар назди девори Кремл ба хок супориданд. Ин сунат баъдан дар СССР роиҷ гардида, роҳбарону қаҳрамонони миллиро дар назди ин девор ба хок месупориданд..
13.11.1918. Дар РСФСР ба овозхони маъруфи рус Федор Шаляпин унвони Артисти халқӣ дода шуд. Аммо Шаляпинро дар соли 1927 бо қарори ШКХ РСФСР барои фаъолияти хайриавиаш нисбати муҳоҷирони рус, аз ин унвон маҳрум карданд.
13.11.1982. Президенти ИМА Р.Рейган таҳримҳои иқтисодиро алайҳи СССР, ки баъди эълони вазъияти ҳарбӣ дар Полша ҷорӣ шуда буданд, бекор кард.
14.11.1920. Дар деҳаи Кашинои назди Маскав, аввалин чароғаки барқӣ дар деҳоти Русия фурӯзон карда шуд. Дар ифтитоҳи ин нерӯгоҳи хурдакак, сарвари ҳукумати РСФСР Владимир Ленин ширкат варзид.
14.11.1940. Дар пойтахти Рейхи саввум, шаҳри Берлин гуфтушуниди олмонӣ-шӯравӣ, бобати ҳамроҳгардии СССР ба иттиҳоди давлатҳои фашистӣ (Пакти сегона) бо нокомӣ анҷом ёфт. Тарафи СССР-ро дар ин гуфтушунид, вазири корҳои хориҷии кишвар В. Молотов сарварӣ мекард.
14.11.1991. Дар қароргоҳи Ново-Огарево, роҳбарони ҳафт ҷумҳурии СССР созишномаи таъсиси Иттиҳоди Давлатҳои Мустақилро ба имзо расониданд.
15.11.1923. Раёсати Асосии Сиёсӣ (ГПУ), ки пештар ВЧК ном дошт, баъди таъсиси СССР ба Раёсати Асосии Сиёсии Муттаҳида (ОГПУ) тағйири ном кард. Инчунин Раёсати мазкур аз тобеъияти НКВД бароварда шуд.
15.11.1944. Дар СССР бадарғакунии туркони-месхетӣ аз манотиқи сарҳадии Гурҷистон бо Туркия оғоз гардид. Туркони-месхетӣ ба Қазоқистон ва Ӯзбекистон кӯчонида шуданд.
16.11.1920. Артиши Сурх дар рафти ҷанги гражданӣ, шаҳри Керчро дар Қрим ба тассаруф даровард ва бо ҳамин нимҷазираи Қрим пурра аз артиши сафедҳо озод карда шуд.
17.11.1919. Бо қарори Шӯрои инқилобии РСФСР (Реввоенсовет) Корпуси савораи, собиқ афсари хурди драгунӣ Семён Буденний ба Артиши Якуми савора табдил дода шуд.
17.11.1938. ШКХ ва Бюрои сиёсӣ қарор "Бобати ба ҳабсгирӣ, назорати прокурорӣ ва бурдани тафтишотро" ба тасвиб расониданд. Тибқи ин қарор дар СССР "дугона" ва "сегонаҳои" ғайрисудӣ бекор карда шуда, ба ҳабс гирифтани гунаҳкорон, танҳо бо қарори суд ё санксияи прокурор амалӣ мегардид.
17.11.1960. Дар пойтахти СССР, шаҳри Маскав Университети дӯстии халқҳо ифтитоҳ ёфт.
18.11.1918. Латвия соҳибистиқлолии худро эълон кард.
6.11.1917. Дар Петроград дастаҳои Горди сурх бо кумаки аскарони ба тарафи болшевикон гузаштаи гарнизони шаҳрӣ, пулҳо аз болои дарёи Нева, почта, телеграф ва итгоҳҳои роҳи оҳанро ишғол намуданд. Ин амалиёт, оғози шӯриши мусаллаҳонаи болшевикон бар алайҳи Ҳукумати муввақати Русия гардид.
6.11.1930. Дар пойтахти СССР, шаҳри Маскав заводи автомобилбарории ба номи КИМ ба фаъолият шурӯ кард. Ин заводи автомобилбарорӣ баъдан АЗЛК "Москвич" номгузорӣ гардида, мошинҳои сабукрави "Москвич"-ро истеҳсол мекард.
6.11.1943. Артиши Сурх дар рафти ҶБВ, пойтахти Украина шаҳри Киевро аз тасарруфи немисҳо озод кард.
6.11.1991. Дар Русия, бо қарори президенти ин кишвар Борис Елтсин, фаъолияти ҲКИШ ва ҲК РСФСР мамнӯъ эълон карда шуда, амволи он мусодира ва миллӣ гардонида шуд.
7.11.1917. Дастаҳои Горди Сурхи болшевикӣ дар Петроград, Қасри зимистонаро ба тасарруф дароварданд ва Ҳукумати муввақатро сарнагуншуда эълон карданд. Дар Русия инқилоби бузурги болшевикӣ ба пирӯзӣ расид.
7.11.1941. Дар Майдони Сурхи Маскав, паради ҳарбии Артиши Сурх баргузор гардид. Он шабу рӯз немисҳо дар 25 километрии маркази Маскав қарор доштанд ва баргузории ин паради ҳарбӣ барои руҳияи шаҳрвандони шӯравӣ ва ҷанговарони Артиши Сурх нақши фавқулодда дошт. Ба ҳамин хотир паради мазкурро ба амалиёти муҳими ҷангӣ баробар мекунанд.
7.11.1944. Дар пойтахти Япония шаҳри Токио, ҷосуси барҷастаи шӯравӣ Рихард Зорге ба дор овехта шуд. Зорге таърихи дақиқи ҳуҷуми немисҳо ба СССР ва ба ҷанг ворид нашудани Японияро дар соли 1941 ба Маскав хабар дода буд. Маҳз бо такя ба хабари Зорге, Сталин қисмати зиёди нерӯҳои Артиши Сурхро аз Шарқи Дур ба остонаи Маскав равона кард ва немисҳо дар амалиёти Маскав номком шуданд.
7.11.1990. Суиқасд ба ҷони Михаил Горбачев дар Майдони Сурхи Маскав. Ҳангоми баргузории парад А. Шмонов аз камони пневматикӣ ба сӯи Горбачев, ки дар болои Мавзолей қарор дошт тирандозӣ кард. Горбачев дар ин суиқасд осебе надид.
8.11.1917. Оғози шӯриши мусаллаҳонаи бошлшевикон дар Маскав. Пас аз пирӯзӣ дар Петроград, дастаҳои Горди сурхи болшевикӣ дар Маскав ба амалиёт шурӯ карданд. Дар Маскав задухӯрдҳо шадидтар буданд ва болшевикон бо талафоти сангин, билохира тавонистанд Кремлро тасарруф намоянд.
29.10.1918. Дар Русияи Шӯравӣ Иттиҳоди коммунистии ҷавонон (РКСМ) таъсис дода шуд. Ин ташкилот баъдан ба ВЛКСМ тағйири ном кард ва асоситарин созмонони ҷавонон дар собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ ба шумор мерафт.
29.10.1956. Исроил ба Миср ҳамла кард. Баъди чанд рӯз Фаронса ва Англия низ вориди ҷанг шуданд. Танҳо дахолати СССР ва таҳдиди вурудаш ба ин даргирӣ, монеъи ишғоли коноли Суетс ва қисмате аз хоки Миср аз ҷониби Исроил, Фаронса ва Англия гардид.
30.10.1941. Дар рафти Ҷанги ҷаҳонии дуввум, президенти ИМА Франклин Делано Рузвелт барои кумак ба Иттиҳоди Шӯравӣ 1 миллиард доллар ҷудо кард.
30.10.1961. Иттиҳоди Шӯравӣ озмоиши қавитарин бомбро дар таърихи ҷаҳонӣ анҷом дод. Бомби 58 мегатоннаии ҳидрогенӣ, ки бо "Шоҳ бомба" маъруф аст дар майдони озмоишии ҷазираи Замини Нав тарконда шуд. Роҳбари СССР Никита Хрушев дар ин маврид изҳор дошт, ки мо мехостем бомби 100 мегатоннаиро битарконем, аммо ба хотири нашикастани шишаҳо дар Маскав вазни бомбро камтар кардем.
31.10.1922. Дар Итолиё, тарафдорони беннито Мусолинӣ, ки бо "куртасиёҳон" маъруф буданд ба пойтахти ин кишвар, шаҳри Рим ворид шуданд ва бо тантана аз назди қасри подшоҳӣ гузаштанд. Бо ин кор инқилоби фашистӣ дар Итолиё ба пирӯзӣ расид ва расман давраи фашистӣ дар дунё оғоз гардид.
31.10.1961. Ҷасади Иосиф Сталин аз Мавзолеи Ленин бароварда шуд ва дар назди девори Кремл дафн гардид.
1.11.1922. Импературии Усмонӣ ба мавҷудияти худ хотима дод ва Туркия ба ҷумҳурӣ табдил дода шуд.
2.11.1924. Дар панҷ манораи Кремл ситораҳои ёқутӣ насб карда шуданд.
3.11.1931. Дар Иттиҳоди Шӯравӣ яке аз пурнуфузтарин ва бойтарин муассисаҳо - Институти марсизм-ленинизм таъсис дода шуд, ки бевосита ба КМ ВКП(б) итоат мекард.
3.11.1988. Дар Иттиҳоди Шӯравӣ расман ба омӯзиши забони ибрӣ (забони қадимаи яҳудиён ва забони расмии Исроил) иҷозат дода шуд.
4.11.1945. Оғози конфронси Қрим. Роҳбарони кишварҳои иттифоқчӣ дар ҷанги ҷаҳонии дуввум Иосиф Сталин, Уинстон Чечил ва Франклин Рузвелт дар шаҳри Ялтаи Қрим барои баррасии масоили баъдиҷангӣ бо ҳам дидор намуданд.
4.11.1946. Дар пойтахти Фаронса, шаҳри Порис ташкилоти Созмони Миллали Муттаҳид оиди масоили омӯзиш, илм ва фарҳанг (ЮНЕСКО) таъсис дода шуд.
4.11.1956. Нерӯҳои Артиши Шӯравӣ вориди пойтахти Венгрия, шаҳри Будапешт гардиданд. Роҳбари ин кишвар Имре Над дар сафорати Югославия паноҳ бурд ва ба ҷояш Янош Кадар сари қудрат омада, ҳукумати нави "инқилобии коргару-деҳқониро" таъсис дод.
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
- Деваштич: об нест, барқ проблема, картошка сӯхт... Назар
- Асрори мадрасаи Хоҷа Сарбоз Назар
- “Стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030” Назар
- Резаахбор Назар
- Бародар қарори судро иҷро намекунад… Назар
- Таъминот кори мактаб нест Назар
- Абуҳанифа: таоруфи миллӣ ва Ислом Назар
- Беадолатӣ дар футболи тоҷик Назар
- Редаксия супориш дод: Чилучорчашма рав! Назар
- «Мардон» - мушкили №1 дар Душанбе Назар
- Дар як сатр Назар
- Адвокати хайрхоҳ меҷӯям… Назар
